Thierry Mudry: Η ιδεολογική διαδρομή του Otto Strasser

Το παρακάτω άρθρο είναι από το ιστορικό 

ιστολόγιο ΕΥΡΩΠΗ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ 

ενώ δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά

στο ισπανόφωνο Europa Patria Nostra. 

Ο Otto Strasser γεννιέται στις 10 Σεπτεμβρίου 1897 μέσα σε μια οικογένεια Βαυαρών μικροαστών. Ο αδελφός του Gregor (που θα εξελιχθεί σε ένα από τους ηγέτες του ναζιστικού κόμματος και σε σοβαρό ανταγωνιστή του Hitler) είναι ο μεγαλύτερος στην ηλικία κατά πέντε χρόνια. Και ο ένας και ο άλλος μεγάλωσαν σε ένα άνετο οικογενειακό περιβάλλον ο πατέρας, ο Peter, που ενδιαφέρεται για πολιτική οικονομία και ιστορία, εκδίδει με το ψευδώνυμο Paul Weger ένα έντυπο με τίτλο Das neue Wesen, μέσα από το οποίο εκφράζεται υπέρ ενός Χριστιανικού και κοινωνικού σοσιαλισμού. Σύμφωνα με τον Paul Strasser, αδελφό του Gregor και του Otto, “στο έντυπο αυτό βρίσκεται ήδη η κεντρική ιδέα του συνόλου του πολιτιστικού και πολιτικού προγράμματος του Gregor και του Otto, δηλαδή ένας χριστιανοκοινωνικός σοσιαλισμός, που παρουσιάζεται σαν λύση στις αντιφάσεις και τις ανεπάρκειες που γεννιούνται από την καπιταλιστική και διεθνιστική ασθένεια του φιλελευθερισμού που χαρακτηρίζει την εποχή μας.” Όταν ξεσπά ο Μεγάλος Πόλεμος, ο Otto Strasser διακόπτει τις σπουδές του στο Δίκαιο και στην Οικονομία για να καταταγεί στο στρατό, στις 2 Αυγούστου 1914 (είναι ο νεαρότερος εθελοντής της Βαυαρίας). 

Για τη λαμπρή του διαγωγή στο Μέτωπο θα παρασημοφορηθεί με το Ritterkreuz πρώτης Τάξεως και θα προταθεί για το Militär-Max-Joseph-Orden. Πριν από την αποστρατεία του τον Απρίλιο /Μάιο 1919, συμμετέχει με τον αδελφό του Gregor, μέσα από τις γραμμές του ελεύθερου Σώματος von Epp στην επίθεση εναντίον της Σοβιετικής Δημοκρατίας της Βαυαρίας. Επιστρέφοντας στην πολιτική ζωή στα 1919 αφιερώνεται και πάλι στις σπουδές του στο Βερολίνο και ιδρύει το “Πανεπιστημιακό Σύνδεσμο των Βετεράνων Σοσιαλδημοκρατών”. Στα 1920, επικεφαλής τριών "προλεταριακών εκατονταρχιών" αμύνεται στην εργατική βερολινέζικη συνοικία Steglitz ενάντια στο πραξικόπημα του Kapp (πραξικόπημα της άκρας δεξιάς.) Λίγο αργότερα εγκαταλείπει το SPD (Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα) όταν αυτό το τελευταίο αρνείται να σεβαστεί τη συμφωνία του Bielefeld που είχε συναφθεί με τους εργάτες του Ruhr (αυτή η συμφωνία προέβλεπε τη μη επέμβαση του στρατού στο Ruhr, την καθυπόταξη των αντεπαναστατικών στοιχείων την απομάκρυνσή τους από τη κρατική μηχανή, την εθνικοποίηση των μεγάλων επιχειρήσεων) μετακινούμενος συνεπώς στα αριστερά του SPD. Επιστρέφοντας στη Βαυαρία ο Otto Strasser συναντά το Hitler και το στρατηγό Ludendorff με τη μεσολάβηση του αδελφού του, ο οποίος μάλιστα του προτείνει να προσχωρήσει στον Εθνικοσοσιαλισμό, κάτι που ο Otto αρνείται.

Ανταποκριτής του Ελβετικού και του Ολλανδικού τύπου, ο Otto καλύπτει στις 12 Οκτωβρίου 1920  το συνέδριο του USPD (Σοσιαλδημοκρατικό Ανεξάρτητο Κόμμα) στο Halle όπου συναντά το Zinoviev. Γράφει στο “Das Gewissen”, το περιοδικό των Moeller van den Bruck και Heinrich von Gleichen, ένα μακροσκελές άρθρο πάνω στη συνάντηση του με το Zinoviev. Έτσι γνωρίζει το Moeller van den Bruck ο οποίος και θα τον μυήσει  στις ιδέες του. Ο Otto Strasser θα εισέλθει λίγο αργότερα στο υπουργείο για τις προμήθειες, πριν εργαστεί, από την άνοιξη του 1923 σε μια κοινοπραξία αλκοολούχων.  Ανάμεσα στα 1920 και τα 1925 το πνεύμα του Strasser υφίσταται μια αργή ιδεολογική ωρίμανση  που οφείλεται σε προσωπικές εμπειρίες (εμπειρία του Μετώπου και του εμφυλίου πολέμου, συνάντηση με τους Zinoviev και  Moeller, εμπειρία της γραφειοκρατίας και του ιδιωτικού καπιταλισμού) και από διάφορες ιδεολογικές επιρροές.Ύστερα από το αποτυχημένο πραξικόπημα του 1923, την φυλάκιση του Χίτλερ και την απαγόρευση του NSDAP που ακολούθησαν, ο Gregor Strasser ξανασυναντήθηκε με το Στρατηγό Ludendorff και το  völkisch πολιτικό von Graefe επικεφαλής του νεοϊδρυθέντος ναζιστικού κόμματος. Μόλις βγαίνει από τη φυλακή, ο Hitler αναδιοργανώνει  το NSDAP (Φεβρουάριος 1925) και αναθέτει στον Gregor Strasser τη διεύθυνση του Κόμματος στη Βόρεια Γερμανία. 

Ο Otto ύστερα από πρόσκληση του αδελφού του σπεύδει να το συναντήσει. Ο Otto θα είναι ο ιδεολόγος, ο Gregor ο οργανωτής του ναζισμού στη Βόρεια Γερμανία. Στα 1925 ιδρύεται μια "Επιτροπή εργασίας των γερμανικών βορείων και ανατολικών διαμερισμάτων του NSDA" κάτω από τη διεύθυνση του Gregor Strasser με το τρόπο αυτό, τα διαμερίσματα αυτά  εκδηλώνουν τη θέληση  για Αυτονομία (και εσωτερική Δημοκρατία) σε σχέση με το Μόναχο. Επιπλέον το NSDAP του Βορρά παίρνει μια αριστερή κατεύθυνση κάτω από  την επιρροή του Otto Strasser και του Joseph Goebbels που παρουσιάζουν τις ιδέες τους  σε ένα δεκαπενθήμερο που προορίζεται για τα μέλη του κόμματος , το “National-sozialistische Briefe”. Από τον Οκτώβριο του 1925  ο Otto δίνει στο NSDAP του Βορρά  ένα ριζοσπαστικό πρόγραμμα. Ο Χίτλερ αντιδρά δηλώνοντας απαραβίαστα τα 25 σημεία  του ναζιστικού προγράμματος του 1920 και συγκεντρώνοντας στα χέρια του  όλες τις εκτελεστικές εξουσίες του Κόμματος. Στα 1926 ανακαλεί τον Goebbels, δελεάζει τον  Gregor Strasser προτείνοντας του τη θέση του υπεύθυνου προπαγάνδας  και στη συνέχεια, εκείνη του υπεύθυνου οργάνωσης του Κόμματος, διαγράφει τέλος ένα ορισμένο αριθμό αριστεριστών (ενδεικτικά τους  Gauleiter της Σιλεσίας ,της Πομερανίας και της Σαξονίας).

Ο Otto Strasser, απομονωμένος και σε πλήρη αντίθεση  με την όλο κι περισσότερο απροκάλυπτα  συντηρητική και καπιταλιστική πολιτική του  Hitler, αποφασίζει τελικά να εγκαταλείψει το  NSDAP στις  4 Ιουλίου 1930. Ιδρύει αμέσως το KGRNS, “Κοινότητα του επαναστατικού εθνικοσοσιαλιστικού αγώνα”. Όμως λίγο μετά   από το Στρασσερικό σχίσμα, δύο γεγονότα  οδηγούν στη περιθωριοποίηση της KGRNS: πρώτα από όλα η "δήλωση -πρόγραμμα για την εθνική απελευθέρωση του γερμανικού λαού ” που υιοθετεί το Γερμανικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Το πρόγραμμα εξασκεί πάνω στα Εθνικιστικά Αντιχιτλερικά στοιχεία μια σημαντική γοητεία που θα τα αποσπάσει από το Στρασσερισμό (επιπλέον από το φθινόπωρο του 1930 μια πρώτη "εθνικο-μπολσεβικική κρίση" είχε προκαλέσει την έξοδο από το KGRNS  και την προσχώρηση τους στο Κομμουνιστικό Κόμμα Γερμανίας, τριών στελεχών: των Korn, Rehm και Lorf) στη συνέχεια, η εκλογική επιτυχία του Ναζιστικού Κόμματος στις εκλογές της 14 Σεπτεμβρίου, πείθουν πολλούς Εθνικοσοσιαλιστές για τη δοκιμασμένη επάρκεια της Χιτλερικής στρατηγικής. Η KGRNS επιπλέον υπονομεύεται από εσωτερικές αντιπαραθέσεις που τα πλέον ριζοσπαστικά στοιχεία εκδηλώνουν προς τη περισσότερο μετριοπαθή ηγεσία (Otto Strasser, Herbert Blank και ταγματάρχης Buchrucker). Ο Otto Strasser επιχειρεί να βγάλει τη KGRNS από την απομόνωση προσεγγίζοντας στα 1931 τα SA της Βόρειας Γερμανίας που κάτω από την ηγεσία του Walter Stennes, εξεγείρονται ανοικτά εναντίον του Hitler (αλλά αυτή η επαναπροσέγγιση που καθοδηγείται με την συναίνεση του Ehrhardt, του οποίου οι αντιδραστικές τάσεις είναι γνωστές, προκαλεί την έξοδο από το KGRNS των Εθνικομπολσεβίκων).

Τον Οκτώβριο του 1931 ο Otto Strasser ιδρύει το “Μαύρο Μέτωπο”, προορισμένο να συσπειρώσει γύρω από τη KGRNS έναν ορισμένο αριθμό συγγενικών οργανώσεων, όπως η παραστρατιωτική ομάδα “Wehrwolf”, οι“Ομάδες Oberland”, τα πρώην SA του Stennes, ένα μέρος του Αγροτικού Κόμματος, η ομάδα γύρω από το περιοδικό “Die Tat” κλπ. Στα 1933, αποδεκατισμένη από τη Χιτλερική καταδίωξη, η KGRNS μετακινείται στην Αυστρία και έπειτα στα 1934, στη Τσεχοσλοβακία. Στην Γερμανία, Στρασσερικές παράνομες ομάδες επιζούν μέχρι το 1937, ημερομηνία κατά την οποία εξολοθρεύονται και τα μέλη τους φυλακίζονται ή εκτοπίζονται (ένας από αυτούς, ο Karl-Ernst Naske, διευθύνει σήμερα το “Strasser-Archiv”). Οι ιδέες του Otto Strasser διαφαίνονται από τα προγράμματα που έχει επεξεργαστεί, τα άρθρα, οι μπροσούρες που ο ίδιος και οι φίλοι του είχαν γράψει. Ανάμεσα σ΄αυτά τα κείμενα, τα πιο σπουδαία είναι: το πρόγραμμα του 1925 προορισμένο να συμπληρώσει το πρόγραμμα του Ναζιστικού Κόμματος του 1920, την Διακήρυξη της 4ης Ιουλίου 1930 ("Οι Σοσιαλιστές εγκαταλείπουν το NSDAP”), οι 14 θέσεις της Γερμανικής επανάστασης όπως υιοθετήθηκαν στο πρώτο Συνέδριο της KGRNS τον Οκτώβριο του 1930, το Μανιφέστο του "Μαύρου Μετώπου" που υιοθετήθηκε στο δεύτερο Συνέδριο της KGRNS τον Οκτώβριο του 1931 και το βιβλίο Οικοδόμηση του Γερμανικού Σοσιαλισμού, το οποίο πρωτοεκδόθηκε στα 1932. Από τις θέσεις αυτές προκύπτει μια συνεπής ιδεολογία, που βασίζεται σε τρία στοιχεία στενά συνδεδεμένα μεταξύ τους: Ο εθνικισμός, ο τύπου völkisch ιδεαλισμός" και ο "γερμανικός σοσιαλισμός" .

1) Ο εθνικισμός. Ο Otto Strasser προτείνει τη δημιουργία ενός Παγγερμανικού Κράτους (Ομοσπονδιακό και Δημοκρατικό) “από το Μέμελ στο Στρασβούργο, από το Eupen στη Βιέννη” και την απελευθέρωση του Γερμανικού Έθνους από τη Συνθήκη των Βερσαλλιών και από το Σχέδιο Young. Εύχεται έναν απελευθερωτικό πόλεμο ενάντια στη Δύση (“Χαιρετίζουμε τη Καινούρια Γερμανία ”), την συμμαχία με τη Σοβιετική Ένωση και μια Διεθνή αντιιμπεριαλιστική αλληλεγγύη ανάμεσα στα καταπιεσμένα Έθνη. O Otto Strasser στρέφεται δυναμικά εναντίον των Εβραίων, της Μασονίας και του Ουλτραμοντανισμού (και αυτή η επιθετικότητα ενάντια στις “διεθνείς δυνάμεις” φαίνεται να εμπνέεται από τις βίαιες προκηρύξεις της ομάδας Ludendorff). Αλλά οι θέσεις του Otto Strasser εξελίσσονται. Στη διάρκεια της εξορίας του στη Τσεχοσλοβακία εμφανίζονται δύο καινούρια στοιχεία: ένας κάποιος φιλοσημιτισμός (ο Otto Strasser προτείνει να συμπεριληφθεί  ο  Εβραϊκός λαός στο προστατευτικό καθεστώς  της Ευρώπης  για τις  εθνικές μειονότητες και υποστηρίζει το Σιωνιστικό σχέδιο - ο Patrick Moreau πιστεύει ότι  ο φιλοσημιτισμός του αυτός αποτελεί ξεκάθαρα τακτικό ελιγμό: ο Strasser ζητά την υποστήριξη  των ισχυρών αντιναζιστικών αμερικανικών οργανώσεων) και ένα σχέδιο  ενός ευρωπαϊκού φεντεραλισμού που θα συνέβαλε στην αποφυγή ενός  καινούριου πολέμου. Ο Αντιδυτικισμός και ο φιλοσοβιετισμός  του  Strasser εξανεμίζονται.

2) Στο μαρξιστικό και αστικό υλισμό ο Otto Strasser αντιπαραθέτει ένα  “völkisch ιδεαλισμό” πάνω σε θρησκευτική βάση. Στη βάση αυτού του "völkisch ιδεαλισμού" βρίσκεται ο λαός (Volk) νοούμενος σαν ένας οργανισμός θείας προέλευσης  με φυσικά (ρατσιστικά), πνευματικά και νοητικά χαρακτηριστικά. Η “Γερμανική επανάσταση” οφείλει σύμφωνα με το  Strasser, να αναπλάσει τα   κατάλληλα “σχήματα” στη φύση του λαού τόσο σε πολιτικό πεδίο  όσo και σε επίπεδο κουλτούρας. Αυτά  τα σχήματα  σε οικονομικό πεδίο θα ήσαν, το Φέουδο  (Erblehen), σε πολιτικό πεδίο, η αυτοδιαχείριση του λαού  μέσα από τα  “Stande”, δηλαδή τις κοινωνικές τάξεις  – εργατικό καθεστώς, αγροτικό καθεστώς κλπ – και σε επίπεδο  “πνευματικής καλλιέργειας, η γερμανική θρησκευτικότητα. Κυρίαρχη έκφραση του “völkisch ιδεαλισμού”, είναι μια αρχή αλληλοσυμπαράστασης στο εσωτερικό του Volk - από τη στιγμή που ο καθένας αναγνωρίζει στους άλλους  τα δικά του φυλετικά και διανοητικά χαρακτηριστικά - που οφείλουν να χαρακτηρίζουν  κάθε πράξη του ατόμου και του κράτους.  Αυτός ο  völkisch ιδεαλισμός οδηγεί τον Otto Strasser  στην απόρριψη  της ιδέας του ταξικού αγώνα στα πλαίσια του  Volk προς όφελος  μιας "λαϊκής επανάστασης"   των εργατών - αγροτών  δίχως μεσαίες τάξεις (μόνο μια μικρή μειοψηφία καταπιεστών θα εκκαθαριστεί), και στη καταδίκη των πολιτικών συγκρούσεων μεταξύ των Γερμανών.

Ο  Otto Strasser προτείνει ένα ενιαίο Μέτωπο αποτελούμενο από τη βάση  των εξτρεμιστικών κομμάτων και των συνδικάτων ενάντια στην ίδια τους την  ιεραρχία  και ενάντια στο σύστημα. Αυτός ο völkisch ιδεαλισμός  συνεπάγεται το πνεύμα του “Γερμανικού Σοσιαλισμού” που εκθειάζει ο Strasser και εμπνέει το Στρασσερικό σοσιαλιστικό πρόγραμμα. Το πρόγραμμα αυτό  περιλαμβάνει  τα παρακάτω σημεία: μερική εθνικοποίηση της γης και των μέσων παραγωγής, εργατική συμμετοχή, σχεδιασμό, αυτάρκεια και  κρατικό μονοπώλιο στο εξωτερικό εμπόριο. Ο “γερμανικός σοσιαλισμός” φιλοδοξεί να αντιπαρατεθεί τόσο στο Φιλελευθερισμό όσο και στο Μαρξισμό. Η γνώμη του  Strasser σχετικά με το Μαρξισμό έχει ως εκ τούτου εξανεμιστεί. Ο  Μαρξισμός δεν είχε για το  Strasser κανένα συγκεκριμένο  "εβραϊκό" χαρακτηριστικό όπως συμβαίνει με  το  Hitler, δεν ήταν η “επινόηση του Εβραίου  Marx”, αλλά η επεξεργασία μιας αναλυτικής μεθόδου των κοινωνικών και οικονομικών αντιφάσεων  της εποχής του (περίοδος του πρωτόγονου καπιταλισμού) που επισημαίνεται από ένα  χαρισματικό φιλόσοφο.

Ο Strasser αναγνώριζε στη μαρξιστική σκέψη  όπως και στην ανάλυση του ιμπεριαλισμού  του Lenin, μια βέβαιη αντικειμενική αλήθεια. Απομακρυνόταν από τη μαρξιστική  Weltanschauung σε επίπεδο  φιλοσοφικών και και ουτοπιστικών   επιπλοκών. Ο μαρξισμός ήταν το προϊόν της εποχής του φιλελευθερισμού και μαρτυρούσε από την αναλυτική του μέθοδο και από τις ίδιες του τις δομές, μια νοοτροπία της οποίας  η φιλελεύθερη παράδοση   είχε τις ρίζες της στο κοινωνικό συμβόλαιο του Ρουσό. Το λάθος του Μαρξ  και των μαρξιστών λενινιστών  βρισκόταν, σύμφωνα με το  Strasser, στο γεγονός ότι όλοι αυτοί πίστευαν ότι ήσαν σε θέση να ερμηνεύσουν  το ιστορικό προτσές μέσα από  έννοιες της σχέσης παραγωγής και του ταξικού αγώνα ακόμα και έξω από τα  πλαίσια της καπιταλιστικής περιόδου. Η δικτατορία του προλεταριάτου, ο διεθνισμός, ο ουτοπιστικός κομμουνισμός δεν ήσαν πλέον συμβατά  με μια Γερμανία, όπου είχε ήδη αρχίσει μια διαδικασία ριζικού μετασχηματισμού των πνευματικών,  κοινωνικών και οικονομικών  δομών, που οδηγούσε  στην αντικατάσταση του καπιταλισμού  με το σοσιαλισμό, του ταξικού αγώνα με τη λαϊκή κοινότητα και του διεθνικισμού με τον εθνικισμό. H μαρξιστική οικονομική θεωρία παρέμενε ένα αναγκαίο εργαλείο για τη κατανόηση της ιστορίας. Ο φιλοσοφικός  μαρξισμός  και ο κομματικός μπολσεβικισμός, χάνουν το νόημα τους τη  στιγμή που  ο φιλελευθερισμός ψυχορραγεί.

3) Ο “γερμανικός σοσιαλισμός” αρνείται τόσο το προλεταριακό μοντέλο  όπως και το αστικό μοντέλο και επιχειρεί να συμβιβάσει την υπευθυνότητα, την ανεξαρτησία και την δημιουργικότητα σε προσωπικό επίπεδο, με το αίσθημα της κοινωνικής ένταξης  σε μια κοινωνία εργαζομένων  των μεσαίων τάξεων  και πιο ειδικά των αγροτών. Ο  Strasser όπως και ο   Junger, οραματίζεται τον καινούριο  “Εργαζόμενο",  διαφορετικού τύπου, το τύπο του "αγρότη"  που είναι εργάτης - αγρότης, διανοούμενος - αγρότης, στρατιώτης -αγρότης, διαφορετικές όψεις, μιας κοινωνικής αναταραχής που προκύπτει από την μετατόπιση της βιομηχανικής κοινωνίας, την διάλυση των εργοστασίων, τη μείωση των αστικών πληθυσμών  και την αναγκαστική στροφή των πολιτών  προς την αναγεννητική καλλιέργεια  της γης. Για να καταδειχθεί με σύγχρονες εικόνες η θέληση   για κοινωνική ρήξη του ρεύματος  Strasser, μπορεί να σκεφθεί κανείς σήμερα τη Κινεζική πολιτιστική επανάσταση ή την δράση των Κόκκινων Khmer στη Καμπότζη.

Ο Otto Strasser θέλει να αναδιοργανώσει τη γερμανική κοινωνία με άξονα τον τύπο του αγρότη. Για να το καταφέρει εκθειάζει  το διαμοιρασμό της γης, τον εποικισμό των αραιοκατοικημένων αγροτικών περιοχών της Ανατολής και τη διασπορά των μεγάλων βιομηχανικών συγκροτημάτων  σε μικρές μονάδες σε ολόκληρη τη χώρα - θα γεννιόταν με το τρόπο αυτό ένας μικτός τύπος του εργάτη αγρότη. Ο Patrick Moreau δεν διστάζει να χαρακτηρίσει τον  Otto Strasser σαν “συντηρητικό  αγροτικό εξτρεμιστή ”. Οι συνέπειες αυτής της αναδιοργάνωσης της Γερμανίας (και της κοινωνικοποίησης της οικονομίας  που οφείλει να τη συνοδεύει) θα ήσαν: μια αξιοσημείωτη μείωση της παραγωγής των καταναλωτικών αγαθών  μέσα από την "υιοθέτηση ενός σπαρτιάτικού τρόπου ζωής , όπου  η κατανάλωση μειώνεται  σε τοπικό επίπεδο, σε οριακή ικανοποίηση, των βασικών αναγκών”, και “μια εθνική πρώτα, διεθνιστική αργότερα θεσμοθέτηση ενός είδους οικονομίας της ανταλλαγής”.Ο γερμανικός σοσιαλισμός, αρνείται τέλος την γραφειοκρατία και τον ιδιωτικό καπιταλισμό (ο  Strasser γνωρίζει τις αδυναμίες  των δύο συστημάτων) και προτείνει την εθνικοποίηση των μέσων της παραγωγής και της γης, που στη συνέχεια θα αναδιανεμηθούν στους επιχειρηματίες κάτω από τη μορφή φέουδων. Αυτή η λύση θα συνένωνε, σύμφωνα με το  Strasser, τα πλεονεκτήματα της ατομικής ιδιοκτησίας με εκείνα της συλλογικής ιδιοκτησίας.