Οι χρυσές μας διαψεύσεις - Η ιστορία ενός κινήματος που δεν γεννήθηκε ποτέ

του Άγγελου Δημητρίου

Οι ριζοσπάστες εθνικιστές στην Ελλάδα σύρονταν πάντα από την κυριαρχούσα Δεξιά παράταξη στο περιθώριο.  Το περιθώριο αυτό σιγά σιγά έγινε η κατοικία τους, την οποία μισούσαν και αγαπούσαν ταυτόχρονα. Συχνά ενώ είχαν την δυνατότητα να απεμπλακούν από αυτό, επέλεγαν την προστατευτική κρυψώνα που τους παρείχε. Φαίνεται ότι η πολιτική περιθωριοποίηση προσδίδει σε έναν πολιτικό χώρο τον χαρακτήρα μιας μόνιμα αποδυναμωμένης φωνής που αδυνατεί να παρέμβει και να συγκινήσει τις μάζες, ακόμα κι αν οι θέσεις του συζητούνται καθημερινά στις παρέες και αποτελούν προσωπικούς προβληματισμούς πολλών. Τον καθηλώνει στην θέση του γραφικού διαμαρτυρόμενου. Το περιθώριο κατέστη ταυτοτικό στοιχείο των Ελλήνων εθνικιστών. Ας το παραδεχτούμε ψύχραιμα και ειλικρινά. Το πολιτικό περιθώριο αποτελεί μια μέγγενη που προκαλεί άλγος και μαζί γοητεία. Η έξοδος από αυτήν είναι αβέβαιη.

Η αστική δημοκρατία χρειάζεται να προβάλλει μια ελεγχόμενη «πολυφωνία» και οι εθνικιστές άθελά τους συνεισέφεραν σε αυτή τη μεθόδευση, λαμβάνοντας τον ρόλο μιας ασήμαντης μειοψηφίας, «επικίνδυνης και ακραίας», την οποία όμως όλοι «οι υπόλοιποι φυσιολογικοί πολίτες ανέχονταν» χάριν του «πλουραλισμού» και της «ελευθερίας». Ο ρόλος του φόβητρου ωστόσο, είχε και ένα καταρχήν θετικό επακόλουθο. Χιλιάδες νέοι άνθρωποι, η πιο αγνή μερίδα της νεολαίας, σ’ αυτούς που άνθισε ανεπιτήδευτα μέσα τους η αγάπη για την πατρίδα και το επαναστατικό πνεύμα,  μετά την πρώτη τους εφηβεία, επέλεγαν να ριζοσπαστικοποιηθούν κατά τις δεκαετίες της μεταπολίτευσης και να στρατευθούν στον εθνικισμό. Το αφήγημα με το οποίο τρέφονταν, απευθυνόταν ακριβώς στα εφηβικά αντανακλαστικά τους: αυτοί ήταν οι «εκλεκτοί» που νομοτελειακά κάποια μέρα θα άλλαζαν τον κόσμο. Αυτοί ήταν οι «διαφορετικοί», μέσα σε ένα κόσμο νεκροζώντανων. 

Η ρητορική αυτή παρότι αγαπήθηκε και μέχρι και σήμερα αναπαράγεται, διατήρησε στους νέους αυτούς την οσμή του περιθωρίου, διαιώνισε έναν εσωστρεφή εθνικισμό και δυστυχώς, από την φύση της, οδηγούσε στο να απογοητεύονται οι νεαροί ιδεολόγοι, αργά ή γρήγορα. Βέβαια, δεν υπάρχει τίποτα κακό στον να αισθάνεται και να δηλώνει κανείς «διαφορετικός». Αυτό που αποτελεί πρόβλημα είναι όταν τέτοιου είδους διακηρύξεις και πεποιθήσεις λειτουργούν περιοριστικά, πολλές φορές σεχταριστικά, όταν αποκόπτουν τον πολιτικό οργανισμό από την πραγματικότητα. Όταν αναπτύσσονται όχι προκειμένου να ενδυναμώσουν τις συνειδήσεις, αλλά για να συντηρήσουν μια ελεγχόμενη, μικρή, χειραγωγήσιμη  ομάδα ανθρώπων των οποίων η κριτική ικανότητα διαρκώς αμβλύνεται σκόπιμα.

Επιπλέον κάθε φορά που συγκυριακά ο χώρος των εθνικιστών αποκτούσε μεγαλύτερη δυναμική και είχε την ικανότητα να εκφραστεί πλατύτερα, οι ασθένειες του περιθωρίου αποτελούσαν ανασταλτικό παράγοντα. Όπως συμβαίνει στους ανθρώπους με ψυχικές ασθένειες, ο αληθινός χαρακτήρας με τα παθολογικά στοιχεία είχαν για καιρό συμβιώσει και ήταν πια δυσδιάκριτα. Ποια είναι πια τα στοιχεία ενός υγιούς κινήματος και τι αποτελεί ασθένεια;

Σήμερα, βλέπουμε ότι ένας κύκλος κλείνει όσον αφορά τα πολιτικά πράγματα στην Ελλάδα. Παρά όμως τις καινοφανείς μεταβολές, οι εθνικιστές σαν συγκροτημένο - συνειδητοποιημένο πολιτικό σώμα στέκονται μετέωροι και όπως είναι φυσικό, βρέθηκαν απροετοίμαστοι. Καλύπτονται οι δυνάμεις τους από τα φαινόμενα που τόσα χρόνια συντηρούσαν την αδράνεια, την περιθωριοποίηση, την ομφαλοσκόπηση.

Το εθνικιστικό κίνημα δεν απέτυχε γιατί τέτοιο κίνημα, εδώ στην Ελλάδα, δεν υπήρξε ποτέ. Μόνο κάποια ευγενή ξεσπάσματα γνωρίσαμε στην καλύτερη περίπτωση, και κυρίως κατά κανόνα, μόνο έναν πολιτικό χώρο υβριδικό, σπαρασσόμενο, έναν χώρο που (αυτό) υπονομεύτηκε και έδωσε αφορμές για να γίνει πεδίο εκμετάλλευσης των αγαθών προθέσεων των μελών του. Όχι, το μέλλον για μας δεν είναι ευοίωνο. Αλλά αυτό αποτελεί μια πρόκληση και πρέπει να μας πεισμώνει.

Δημοσιεύτηκε στον "Ελεύθερο Κόσμο" αρ. φύλλου 536