Βαδίζοντας στην παγωμένη γη - Iced Earth

 

του Κωνσταντίνου Στυλιανού

Η παρουσία του Jon Ryan Schaffer κιθαρίστα των Iced Earth στο Καπιτώλιο επανέφερε στο προσκήνιο την υποκρισία των σχέσεων και των συμπλεγμάτων που αναπτύσσονται μεταξύ πολιτικής, πολιτισμού και πολιτών. Η συμμετοχή του στα γεγονότα πέραν των ποινικών ευθυνών που προκύπτουν άφησε εμβρόντητους τους οπαδούς του συγκροτήματος αλλά και την κοινή γνώμη. Οι προοδευτικοί απολιτίκ οπαδοί και μη του συγκροτήματος ακολουθώντας το ρεύμα της πολιτικής  ορθότητας ζητούν την κεφαλή του επί πίνακι όπως ακριβώς και το FBI. Προφανώς δεν γνώριζαν τις απόψεις του Jon Schaffer που ουδέποτε κράτησε κρυφές αλλά ούτε και τους στίχους που εκφράζουν τα τραγούδια του. Για τους γνώστες της μουσικής του και των στίχων του αλλά και αυτούς που με νηφαλιότητα αντιλαμβάνονται τα αυτονόητα η παρουσία του ηγέτη των Iced Earth δεν ήταν και τόσο μεγάλη έκπληξη αφού ο ίδιος έκανε πράξη τα πιστεύω του.

Ο Jon Schaffer έκανε το λάθος να πιστεύει κάτι διαφορετικό από την επικρατούσα άποψη. Αν ήταν υποστηρικτής των Δημοκρατικών και οπαδός της πολιτικής ορθότητος αλλά και του BLM προφανώς θα δικαιολογούσε η κοινή γνώμη και οι οπαδοί του την όποια παρουσία του αλλά και τις βίαιες πράξεις που τυχόν θα διέπραττε. Ισοπεδώνοντας τα πάντα στο πέρασμα της η πολιτική ορθότητα δεν αφήνει περιθώρια κατάθεσης διαφορετικής άποψης. Ανεξαρτήτως ιδεολογίας συγκροτήματα όπως οι Motorhead, Helloween, Judas, Venom, Iron, Blind Guardian, Manowar κ.ά. οφείλουν να ακολουθούν την επικρατούσα διαδεδομένη τάση και να θέτουν τις απόψεις τους τεχνηέντως χωρίς να ενοχλούν τις πολιτικές απόψεις του απολίτικου στην πλειοψηφία του κοινού.

Θεωρώντας τον πολιτισμό ως το πιο επικίνδυνο όπλο στην άσκηση της πολιτικής εξουσίας αλλά και ως την συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα παραφράζοντας τον Κλαούζεβιτς μπορούμε να αντιληφθούμε την βαθύτατη σύνδεση της πολιτιστικής δημιουργίας με τις κοινωνικές σχέσεις όπως αυτές αναπτύσσονται και διαχειρίζονται εντός της πολιτείας.

Γνωρίζουμε από τους αρχαίους φιλοσόφους την σύνδεση των μουσικών ήχων με τον ψυχικό κόσμο της ανθρώπινης φύσης και κατ επέκταση την ηθική και πολιτική δύναμη της μουσικής αφού έχει την δυνατότητα να μορφοποιεί και να πλάθει τον άνθρωπο δηλαδή τους πολίτες. Μέσα από αυτή την διαδικασία προκύπτει και ο σημαντικός ρόλος του μουσικού αλλά και των ανθρώπων των τεχνών. Βεβαίως όλα αυτά αφορούν την πολιτιστική πολιτική που θέλει να επιβάλει η πολιτεία μέσω της παιδείας και δη της μουσικής.

Αν η τέχνη, αν η πολιτιστική παρουσία του δημιουργού δεν εξυπηρετεί την κοινότητα τότε δεν έχει λόγο ύπαρξης. Από την άλλη είναι αναφαίρετο δικαίωμα του καλλιτέχνη να επιλέγει το έργο που θα εκθέσει δημόσια αλλά ταυτόχρονα είναι και δικαίωμα της πολιτείας να κρίνει το έργο αυτό. Έχουν δικαίωμα άσκησης κριτικής όλοι αυτοί που έρχονται σε επαφή με το αποτέλεσμα γνώστες και μη. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, δηλαδή η ουσιαστική προσφορά του καλλιτέχνη εντός της κοινότητος, ασκείται και η κριτική που αφορά την προσωπική ζωή του δημιουργού. Ο καλλιτέχνης οφείλει να είναι ουσιαστικός τόσο με το δημιούργημα του όσο και με την καθημερινότητα του όπως κάθε πολίτης οφείλει να εκπληρώνει το χρέος του απέναντι στην κοινότητα. Δεν μπορεί να υπάρχει συγχωροχάρτι σε θέματα όπως η κατάχρηση εξουσίας, χρημάτων, η χρήση ουσιών, η παιδεραστία, δολοφονίες κτλ.

Η πολιτιστική πρόταση των καλλιτεχνών εντός της κοινότητας είναι ο πολιτικός λόγος και κατέχει ιδιαίτερο ρόλο στην πολιτεία μέσω της παιδείας. Ακόμη και αν ο λόγος αυτός παρουσιάζεται ως πρόταση απολιτική. Και είναι άκρως επικίνδυνος όταν παρουσιάζεται ως δήθεν απολίτικος σε σχέση με πολιτιστικές προτάσεις και παρουσίες καλλιτεχνών και έργων που δηλώνουν ξεκάθαρη πολιτική θέση.

Είναι δεδομένη αριθμητικά η υπεροχή των αριστερών καλλιτεχνών ανά το παγκόσμιο στερέωμα. Ο αυτοπροσδιορισμός ενός καλλιτέχνη ως προοδευτικός δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Οι προοδευτικοί καλλιτέχνες αλλά και τα αριστερά αντανακλαστικά τους αφορούν την ευθύνη που αναλαμβάνουν αυτοβούλως απέναντι σε ότι αυτοί θεωρούν αδικία και εκμετάλλευση εκφράζοντας παράλληλα λόγο υπέρ της δήθεν ισότητας και των δικαιωμάτων, υπέρ των δήθεν προσφύγων και της παγκοσμιοποίησης. Μια τεράστια πολιτική ατζέντα που εκφράζει την ακροαριστερή τάση και καταλήγει μέχρι και την φιλελεύθερη προοδευτική άποψη. Χορός, κινηματογράφος, ζωγραφική, ποίηση και λογοτεχνία αλλά κυρίως το τραγούδι είναι τα μέσα που εκφράζουν τον αριστερό λόγο. Στο ίδιο γήπεδο παρών και ο αθλητισμός εννοείται.

Η κυριαρχία της αριστεράς στην Ελλάδα από την μεταπολίτευση και μετά υπήρξε ολοκληρωτική. Χωρίς ιδεολογικό αντίπαλο επιβλήθηκε στον πολιτισμό δημιουργώντας και παρουσιάζοντας την δική της κουλτούρα σε όλες τις μορφές της τέχνης. Η επιβολή της αριστεράς στον πολιτισμό ήταν το διαβατήριο για την καλλιτεχνική καταξίωση. Με κάθε τρόπο αληθινοί δημιουργοί αλλά και ατάλαντοι δήλωναν αριστεροί και καλλιτέχνες εξασφαλίζοντας έτσι την αναρρίχηση τους μέσα από την επίδειξη των όποιων υπαρκτών ή και ανύπαρκτων αριστερών καταβολών. Η δημόσια δήλωση κοινωνικών φρονημάτων γέμιζε συναυλίες και γήπεδα, έκοβε εισιτήρια στα θέατρα και στα σινεμά,  πραγματοποιούσε αλματώδεις αυξήσεις στις πωλήσεις των βιβλίων και των εκδοτικών οίκων, χαριεντίζονταν με ποιητές φανφάρες και κριτικούς τέχνης.  Η ανύπαρκτη αντίπερα όχθη σπανίως τραύλιζε πολιτικό λόγο μέσα από την τέχνη της έχοντας πρωταρχικό μέλημα της τόσο την πιστοποίηση της καλλιτεχνικής παρουσίας αλλά και της οικονομικής ανέσεως με παρουσίες στα κομματικά φεστιβάλ και στις συναυλίες των δήμων και των κοινοτήτων. Ανεξαρτήτως ιδεολογίας η επιχορήγηση ήταν και θα είναι το ζητούμενο ακόμα και σήμερα. Εν καιρώ κορονοιού οι καλλιτέχνες ζητιανεύουν από τον κρατικό μηχανισμό επιδότηση.

Ποιος καλλιτέχνης τόλμησε να δηλώσει αντίθετη πολιτική άποψη; Ακόμα και ο «δεξιός» Μάνος Χατζηδάκης υπενθύμιζε συχνά πυκνά ότι υπήρξε ο συνθέτης του ύμνου της ΕΠΟΝ. Γνωστά ονόματα της Ελληνικής δισκογραφίας κέρδισαν μυθικά ποσά τραγουδώντας τον μόχθο του εργάτη, την πείνα, την ξενιτειά και την εγκατάλειψη, τους εργατικούς αγώνες και την πάσης φύσεως αριστερά. Ή ίδια συντριπτική πλειοψηφία έδωσε ολοκληρωτικό στίγμα και στην ξένη μουσική δισκογραφία εξαιρουμένης βεβαίως της κάντρυ μουσικής των προηγούμενων δεκαετιών που εξέφρασε τους λευκούς Αμερικάνους του νότου, τους τελευταίους πιστούς των παραδοσιακών αξιών, των εθνικών και πατριωτικών ιδεωδών αλλά και μιας περήφανης στάσης ζωής που ασφυκτιά μπροστά στην παγκοσμιοποίηση. Κόντρα στο φεμινιστικό κίνημα και στο κίνημα των χίπις, οι πατριώτες του Νότου αντιστέκονται στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση τραγουδώντας για τα χαμένα χρόνια της αθωότητας ενός Νότου που δεν θα ανατείλει ξανά. 

Από την άλλη υπήρξε εκκωφαντική η απόλυτη σιωπή μεγάλης μερίδας καλλιτεχνών για σημαντικά γεγονότα που απασχόλησαν και απασχολούν την κοινωνία. Πως θα μπορούσε να ήταν διαφορετικά; Κανένας δεν ήταν έτοιμος να πάρει το ρίσκο γιατί δεν θα ήθελε να χάσει τα κέρδη του. Αυτή η έκθεση βεβαίως σημαίνει απώλεια κερδών, δημοτικότητας αλλά και διαμάχης μεταξύ του καλλιτέχνη και του  κοινού του.  Η δήλωση άποψης ακόμη και με καλλιτεχνικό τρόπο θα τους άφηνε εκτεθειμένους και έρμαια στις αδυσώπητες ορέξεις του κοινού τους.  Η εποχή του κορονοιού έδωσε το δικαίωμα σε αρκετούς να αναλογιστούν ξανά την στάση τους απέναντι στις κυβερνητικές πολιτικές αλλά αυτό δεν τους δίνει άλλοθι για την χρόνια σιωπή τους.

Το κοινό αρέσκεται να βαμπιρίζει. Τρέφεται μέσα από το θέαμα και την κριτική. Θέλει ο καλλιτέχνης να ακολουθεί τα δικά του όρια και ιδέες που τον βρίσκουν σύμφωνο μαζί του για να ικανοποιείται αυνανιζόμενο με τα δικά του θέλω. Αρέσκεται στο γλείψιμο αλλά είναι και έτοιμο να φτύσει χωρίς ενδοιασμό το είδωλο του αν το τελευταίο ξεφύγει από το πλαίσιο που το έχουν ορίσει.

Αμελητέα ποσότητα αλλά με ηχηρή παρουσία η μεταστροφή στο πρόσφατο διάστημα πολλών καλλιτεχνών που με υπερβάλλοντα ζήλο και αφορισμούς προσπαθούν να δηλώσουν παρόντες είτε με τον ένα τρόπο είτε με τον άλλο διαγράφοντας την αδικαιολόγητη σιωπή του πρότερου βίου τους. Βουβοί και άβουλοι όπως λέει και ο ποιητής όλα τα χρόνια κρατούσαν σταθερή πολιτική ουδετερότητας ενδιαφερόμενοι μόνον για το καλλιτεχνικό τους έργο αποφεύγοντας να εκτεθούν και να κάνουν όποια δήλωση θα τους κατέτασσε εκτός του mainstream καλλιτεχνικού στρατοπέδου. Αυτή η στάση του επιτήδειου ουδέτερου δείχνει την εγωιστική πλευρά και δεν είναι τίποτα άλλο από μικρόψυχη και ποταπή. Έτσι η σιωπή είναι μονόδρομος στο δόγμα του ωχ αδελφισμού.

Ο κάθε λογικός άνθρωπος μπορεί να παρατηρήσει ότι απέναντι στο στρατόπεδο των υπερασπιστών της παγκοσμιοποίησης σηκώνουν ανάστημα ελάχιστοι. Σε αυτούς τους ελάχιστους, θεωρώντας δεδομένη την θέση ότι ο δημιουργός οφείλει να έχει πολιτική πρόταση αφού ο  ακροατές, οι καλλιτέχνες και οι πολιτικές εξελίξεις δεν μπορεί κανείς παρά να βγάλει το καπέλο μπροστά στον John Schaffer για το θάρρος της γνώμης τους.

Όρθιοι βεβαίως μπροστά σε όσους στάθηκαν με το κεφάλι ψηλά κρατώντας αξιοπρεπή στάση και υποστήριξαν αυτό που πίστευαν είτε συμφωνούσε το φιλοθέαμον κοινό είτε διαφωνούσε πληρώνοντας προσωπικό και επαγγελματικό κόστος.