Ούτε της δεξιάς ούτε της αριστεράς: ο Corto Maltese είναι όπως ο άναρχος του Ernst Jünger

 

του Κωνσταντίνου Μποβιάτσου

«Συναγωνιστής Corto Maltese», ήταν ο τίτλος μιας πολιτιστικής συνάντησης που πραγματοποιήθηκε στα γραφεία της ριζοσπαστικής τριτοθεσίτικης νεοφασιστικής «Casa Pound», πριν από λίγα χρόνια, πυροδοτώντας τις πιο έντονες αντιδράσεις και αγανάκτηση της οικογένειας του δημιουργού  του Corto Maltese, του Δάσκαλου Hugo Pratt. Η αντίδραση αυτή υποστηρίχθηκε από το γεγονός ότι ιστορικά, ο Maltese θεωρούνταν στη συλλογική φαντασία ότι ανήκει στην «κουλτούρα της αριστεράς», για παράδειγμα, ο Corto είναι γιος μιας τσιγγάνας πόρνης, είναι ένας πραγματικός νομάδας (χωρίς σπίτι ή οικογένεια), ελεύθερος με τον δικό του τρόπο, επομένως τείνει να είναι «αναρχικός» ή «άναρχος» (και οι δύο όροι δεν συμπίπτουν).

Ο σκοπός λοιπόν του άρθρου μας, είναι  να αναλύσει σε κάποιο βάθος (μετά από μελέτη των περιπετειών του), τις πιθανές «φασιστικές συμπεριφορές», όπως το γεγονός ότι ο ναύτης πιστεύει στη συντροφική φιλία, είναι ένας δύστροπος  αντι-ήρωας, ατομικιστής αλλά έτοιμος να παραταχθεί με εκείνους που έχουν υποστεί αδικία, έτοιμος να πέσει μέσα σε χαμένες υποθέσεις. 

Επιπλέον, ο  Maltese είναι ρομαντικός και λάτρης της περιπέτειας. Αυτά τα έργα της «συρμένης λογοτεχνίας» (όπως άρεσε ο Pratt να τα αποκαλούν), κυκλοφόρησαν σε μια περίοδο δύσκολη, εκείνη της δεκαετίας του '70, όπου η περιπέτεια γενικά χτυπήθηκε από την πολιτική και τους κριτικούς, επειδή θεωρήθηκε πολιτικά «μη ορθή». Και μην ξεχνάμε ότι εκείνα τα χρόνια στην Ιταλία κυριαρχούσαν οι Χριστιανοδημοκράτες και οι Κομμουνιστές και σαφώς ο ενεργός αντιφασισμός! 

Φυσικά, οι επιθέσεις της αριστεράς συνεχίστηκαν επισημαίνοντας ότι ο Maltese (άρα και ο Pratt) δεν είναι εθνικιστής, δεν πιστεύει σε χώρες, δεν είναι ρατσιστής. Όλα αλήθεια. Πριν όμως πιστοποιηθεί ότι οι Pratt - Maltese είναι «αριστεροί», θα ήθελα να αναφέρω προσωπικά μια πιο μελετημένη  σκέψη, διότι στη δεκαετία του '70, δεν ήταν όλοι πεπεισμένοι στο πολιτικοπολιτισμικό περιβάλλον της αριστεράς για την προοδευτική ταυτότητα του χαρακτήρα του δασκάλου Pratt .

Ο ίδιος ο Pratt δήλωνε εκείνα τα χρόνια: «Ήταν ανάγκη  να ασχοληθούμε με τον Μαρξ και τον Ένγκελς εκείνο τον καιρό, συγγραφείς τους οποίους έπρεπε να μελετήσω και που με κούρασαν αμέσως. Ασχολήθηκα  επίσης και με  τον Marcuse και μερικούς άλλους αλλά τελικά επέστρεψα στα κλασικά της περιπέτειας. Με κατηγόρησαν αμέσως για παιδισμό, ηδονισμό και φασισμό».

Στη συνέχεια, ο Pratt απολύθηκε από το περιοδικό για το οποίο εργάστηκε, επειδή ο εκδότης, πολιτικά ήταν κοντά στο Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα και τον κατηγόρησε για … πολύ ελευθερία. Επομένως, οι υπαινιγμοί ενός «μη αριστερού» Pratt δεν είναι μια πρόσφατη εφεύρεση από τους εθνικιστές. Και έπειτα από αυτό, ας πούμε τι σημαίνει ότι είναι «φασίστας» ... και ας  αγνοήσουμε  ότι ο Pratt αγωνίστηκε στην «Χ Flottiglia Mas», (επίλεκτη μονάδα ειδικών δυνάμεων των βατραχανθρώπων και πιστών Φασιστών που δημιούργησε ο Μουσολίνι).

Ήδη πιο πικάντικη φαίνεται να είναι η ένδειξη που μας έδωσε η ιταλική εφημερίδα «Il Giornale»  πριν από χρόνια, όταν δημοσίευσε μια αφιέρωση  που ο Pratt είχε κάνει σε έναν από τους Γάλλους εκδότες του, στον οποίο έγραψε με την χαρακτηριστική και μοναδική καλλιγραφία του: "De votre fasciste Hugo Pratt " (από τον Φασίστα σας Hugo Pratt). Και αυτή η επιστολή δεν γράφτηκε  το 1944, αλλά το 1988.

Όλοι έμειναν άναυδοι και προσπάθησαν να διασκεδάσουν κάπως την επιστολή, αλλά κανείς δεν μπόρεσε να δώσει μια αξιόπιστη εξήγηση. Αλλά ανεξάρτητα από αυτές τις σκέψεις, και πέρα ​​από το γνωστό πάθος του Pratt για στολές, διακοσμήσεις και κώδικες τιμής, πιο συγκεκριμένα, πρέπει να πούμε ότι εάν είναι αλήθεια ότι ο Maltese είναι κυρίως «αναρχικός», είναι απλά με την έννοια του «ατομικισμού». Ο Maltese έχει δυσανεξία στους εθνικισμούς, αλλά και στον κομμουνισμό, τον κρατισμό και τον μαζικό κολεκτιβισμό.

Είναι ένας άνθρωπος που πιστεύει στην τιμή και λατρεύει την περιπετειώδη δράση, και πάνω απ 'όλα, το ατέλειωτο ταξίδι, που για αυτόν είναι ένας τρόπος να διασχίσει  τον εαυτό του, αναζητώντας την Ουσία του. Είναι ένας αναρχο-ατομικιστής, και επομένως, ένας «Αναρχικός του Φασισμού»*. Αυτή η γραμμή της «αναρχικής» σκέψης προέρχεται από τον φιλόσοφο Max Stirner, για τον οποίο, πίσω από το δίκαιο και την πολιτική δεν υπάρχει νόμος ή συγκατάθεση, αλλά η δύναμη και το παράλογο, προχωρώντας στο σημείο που λέει «Εάν έχω ή όχι νόμιμο δικαίωμα εξουσίας, δεν με ενδιαφέρει καθόλου, εάν είμαι ισχυρός, έχω την εξουσία, δεν χρειάζομαι άλλη εξουσιοδότηση και νομιμότητα...».

Είναι μια σύλληψη της ζωής που έχει αόριστα κάποιες επιδράσεις από τον Νίτσε. Περισσότερο από  αναρχικός - είπαμε παραπάνω - ο Μaltese φαίνεται να είναι «άναρχoς», ποζάρει ως «αναρχικός» με φιλοδοξία ή με στάση, γιατί είναι «ωραιολάτρης» που δίνει μεγαλύτερη σημασία στην φόρμα, στο στυλ, παρά στο περιεχόμενο (ή η φόρμα πολλές φορές συμπίπτει με το περιεχόμενο) και τείνει να έχει «μπερδεμένες» επαναστατικές στάσεις, με αποτέλεσμα να του κολλάει η  ετικέτα του «αναρχικού».

Ατομικιστικής, αλλά όχι εγωιστής, αποφασίζει να παρέμβει για την υπεράσπιση κάποιου ατόμου ή ενός σκοπού, μόνο ακολουθώντας τη συνείδηση του και όχι επειδή εξαναγκάζεται από νόμο ή θεσμό. Ωστόσο, αυτό απαιτεί μια ανωτερότητα πνεύματος που δεν είναι απλό για όλους, και μόνο λίγα άτομα την κατέχουν.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο Maltese  πλησιάζει τη μορφή του «Άναρχου» του Ernst Jünger, όπου η «αναρχική» έννοια της ελευθερίας είναι συνυφασμένη με αυτήν της αριστοκρατικής πνευματικότητας (Ernst Jünger, ο μαχητής, ο εργάτης ο άναρχος) . Και αν ο άναρχος - επαναστάτης  Jünger ψάχνει να «διασχίσει  το δάσος», ο Μaltese αναζητά και βρίσκει την ισορροπία του ανάμεσα στην ελευθερία και τον αλτρουισμό, μέσα στην απέραντη έκταση του ωκεανού όπου οι «κοινωνικοί» νόμοι είναι διαφορετικοί και δεν υπόκεινται σε ένα οργανωμένο και αποξενωτικό πολιτισμό βιομηχανικών και αστικών σύγχρονων κοινωνιών, από τους  οποίους  ο Μaltese  ξεφεύγει  με τα ταξίδια και τις περιπέτειες.

Και ο άναρχος Μaltese παρουσιάζει και κάποια στοιχεία του «Υπεράνθρωπου»  του Nietzsche. Έχει συμβεί σε εκείνους που, για να δείξουν τον «αριστερό» αντιφασισμό του Μaltese,  να θυμίζουν την διάσημη σκηνή στο τραπέζι στο οποίο  ο ναύτης, κλώτσησε  στην κνήμη έναν Squadrista (Μελανοχίτωνα), αλλά περίεργα κανείς δεν επεσήμανε ότι στην ίδια περιπέτεια, το "Παραμύθι της Βενετίας", ο Maltese επίσης συναντά ένα υπαρκτό πρόσωπο, τον διάσημο ποιητή - στρατιώτη και Φασίστα, Gabriele d' Annunzio, ο οποίος - διαφορετικά από τον Squadrista - παρουσιάζεται πολύ θετικά.

Το ότι ο d' Annunzio (σ.σ. για κάποιους υπήρξε ο νονός του Φασισμού), ήταν ένας εθνικιστής και επαναστάτης, ένας «αναρχικός» - ατομικιστής και «παρακμιακός», και φυσικά κοντά στον Φασισμό, είναι γνωστό. Το εν λόγω κόμικ δημοσιεύθηκε το 1976, και εκείνα στην Ιταλία ήταν χρόνια κατά τα οποία το να αναφέρεις ευγενικά τον d' Annunzio, σε κάποιο κείμενο,  ήταν αρκετό για να χαρακτηριστείς  ως Φασίστας ή αντιδραστικός.

Καταλήγουμε λοιπόν: Το «Συναγωνιστής Maltese»  ήταν μια τυπική πρόκληση, πικάντικη, αλλά αν έπρεπε να επιλέξω προσωπικά (αφού έχω διαβάσει και μελετήσει τις περιπέτειες του) που θα τοποθετήσω ιδεολογικά και πολιτικά τον χαρακτήρα του Corto Maltese,  δεν θα είχα καμία αμφιβολία στην τοποθέτηση αυτήν. Σίγουρα αντίθετα από την αριστερά, θα τον τοποθετούσα κάπου προς τον Φασισμό, ένα είδους «αναρχικού φασισμού» και με πολύ ελευθερία στα δικαιώματα καθώς και σε ένα όραμα,  όπως το καταλαβαίνω, ένα δικαίωμα σύνθεσης μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών, ο ναύτης με ένα σκουλαρίκι στο αυτί μπορεί να θεωρηθεί μέρος αυτής της καλλιτεχνικής - πολιτιστικής κληρονομιάς, ανεξάρτητα από τις πραγματικές πολιτικές πεποιθήσεις του μεγάλου Hugo Pratt …!

*«Αναρχοφασισμός»: Μια επισκόπηση της «Δεξιάς Αναρχικής» Σκέψης