Ο Χαμένος Μάης του ΄68 για τους νεοφασίστες (άρθρο του Κωνσταντίνου Μποβιάτσου)

 

"Έξω από τα πανεπιστήμια κόμματα και αστυνομία"

Με το παρακάτω άρθρο, θα αναφερθούμε  σε μια περίοδο όπου οι νεαροί συναγωνιστές στην Ιταλία, έχασαν ένα πολύ σημαντικό «ραντεβού» με την ιστορία που θα επηρέαζε και τα υπόλοιπα εθνικιστικά κινήματα στην Ευρώπη. 

Και δυστυχώς, όλα αυτά, άγνωστα στο ευρύ κοινό του «χώρου» στην Ελλάδα, τα οποία δεν έγιναν μάθημα στους τότε Έλληνες εθνικιστές που ακολούθησαν και αυτοί, οι περισσότεροι ίσως, μια κλασικά «πατριωτική» ακροδεξιά γραμμή, συμπλέοντας μέσα από διάφορες μορφές με το καθεστώς.

Το 1970, ένας από τους λαμπρότερους διανοούμενους νεοφασίστες της εποχής, ο Adriano Romualdi, προσπάθησε να προτείνει μια εις βάθος ανάλυση της φοιτητικής διαμαρτυρίας του ΄68 και την μεγάλη ευκαιρία να πάρουν τα ηνία οι νεοφασίστες μέσα από τις φοιτητικές εξεγέρσεις. 

Μέσα από τους προβληματισμούς του προσπάθησε να ξεκαθαρίσει τις αιτίες για τις οποίες η εξέγερση της νεολαίας είχε στραφεί οριστικά προς τα αριστερά.

link: Υπάρχει η κουλτούρα στα Δεξιά; (του Adriano Romualdi, μετάφραση: Κωνσταντίνος Μποβιάτσος)

link: Lotta Di Popolo. (Λαϊκός Αγώνας). Από τον Έβολα στο Μάο: Ένα βιβλίο για τους νεαρούς νεοφασίστες στις δεκαετίες του 1960 και του 1970

Ο διανοούμενος, πρώτα απ' όλα, υποστήριξε ότι η φοιτητική διαμαρτυρία, εκτός από το αποτέλεσμα της ζημιάς που προκάλεσε ο καταναλωτισμός και ο αμερικανισμός, αντιπροσώπευε την: «εξέγερση των μακρυμάλληδων, των βρώμικων ανδρών, των μπολσεβίκων του σαλονιού, μιας νεολαίας που αντί για καμένη, θα μπορούσε να οριστεί ως  κοιμισμένη».

Το 1969 κυκλοφόρησε στα βιβλιοπωλεία της Ιταλίας ένα έργο ριζοσπαστικό και επαναστατικό για τα συντηρητικά ακροδεξιά δεδομένα της εποχής, του στυγνού και ξερού αντικομουνισμού. 

Πρόκειται για το έργο, σταθμό του Franco Freda, «Η διάλυση του συστήματος», που επηρέασε σημαντικά τους νεαρούς νεοφασίστες εκείνων των χρόνων και τάραξε πάρα πολύ τα πολιτικά νερά των ριζοσπαστικών κινημάτων, αλλά κυρίως τους βολεμένους πατριώτες στις τάξεις του MSI.

«Η διάλυση του συστήματος» φανερώνει μια διαίσθηση που έχει αναπτυχθεί από τον συγγραφέα στην πολιτική πρακτική όχι λιγότερο από ό,τι στο εκδοτικό έργο: τη δυνατότητα αντιστροφής της τάσης φθοράς της Δύσης, αποκατάστασης του αέρα Gestalt μέσω της αποσύνθεσης του πολιτισμού του Τρίτου Κράτους. 

Προμηθευτείτε την έκδοση της χρονιάς: Η Διάλυση του Συστήματος

Μέσω αυτής της πρόκλησης, στην πραγματικότητα, η πρόθεση ήταν να υπάρξει ένα βαρύ κατηγορητήριο, αντιμετωπίζοντας από τα δεξιά, τον ρόλο που έπαιζε μέχρι εκείνη τη στιγμή το νεοφασιστικό κόμμα MSI. Το φοιτητικό κίνημα τόσο φτωχό σε πολιτιστικές αναφορές - κατά τη γνώμη του Romualdi πάντα - είχε κεφαλαιοποιηθεί από την αριστερά, επειδή η δεξιά είχε επιλέξει να ασκήσει μια «ανόητη αξιοπρέπεια», βασισμένη σε μια εγγύηση εθνική, σίγουρα καθολική, σίγουρα αντιμαρξιστική. Έτσι ανέθεσε  σε άλλους τη σημαία της διαμαρτυρίας και της εξέγερσης ενάντια στην αστική τάξη. 

(ας βάλουμε τις αντίστοιχες αναλογίες και σε ότι συνέβη με την ακροδεξιά στην Ελλάδα) 

Έγραψε ο ίδιος: «Πώς γίνεται μια επανάσταση τόσο κραυγαλέα και αυθεντική να έχει καταφέρει να επιβληθεί στη νεολαία και όχι μόνο στους πιο κομφορμιστές, αλλά και στους πιο ενεργητικούς και ευφάνταστους; Η απάντηση είναι απλή. Γιατί τίποτα δεν υπήρχε στην άλλη πλευρά. Θαμμένη  κάτω από ένα σωρό αστικής και πατριωτικής αδιαφορίας  η δεξιά δεν είχε πια σύνθημα να δώσει στη νεολαία. Σε μια εποχή αυξανόμενου ενθουσιασμού μεταξύ των νέων, τους είπε απλά “να είστε καλά”. Απολιθωμένες στα χαρακώματα της οπισθοφυλακής του αστικού πατριωτισμού, οι επίσημες οργανώσεις νεολαίας ευδοκίμησαν χωρίς καμία επαφή με τον κόσμο των ιδεών, του πολιτισμού, της ιστορίας. Μια ανάσα ανέμου ήταν αρκετή για να σαρώσει αυτή την αδράνεια που ήθελε να είναι πονηρή, αλλά ήταν μόνο ανόητη. Αρκούσαν οι πρώτες καταλήψεις για να καταλάβουμε ότι από την άλλη πλευρά - αυτή της δεξιάς - δεν είχε μείνει τίποτα. Όταν οι κόκκινες σημαίες κυμάτισαν σε εκείνα τα πανεπιστήμια πολλοί κοίταξαν προς τα δεξιά, περίμεναν ένα σημάδι. Αλλά το σημάδι δεν ήρθε ποτέ. Έχοντας ωριμάσει στους κομματικούς διαδρόμους, σε ένα πονηρό και σάπιο κλίμα, η λεγόμενη άρχουσα τάξη της δεξιάς νεολαίας δεν είχε απολύτως τίποτα να πει μπροστά στην τρομερή ιδεολογική επίθεση της αριστεράς. Απλώς εξαφανίστηκε».

Ενώ η αριστερά λοιπόν, με ένα δίκτυο πολιτικών και πολιτιστικών κύκλων, είχε ξεσηκώσει  μια ολόκληρη σειρά επαναστατικών θεμάτων, η νεολαία της δεξιάς είχε τιμωρηθεί επειδή «φύλαγε» το τρίπτυχο «Θρησκεία - Πατρίδα - Οικογένεια». Οι θεωρητικές και  πρακτικές επεξεργασίες του Romualdi, μπορούν να φανούν χρήσιμες για τον προβληματισμό του θέματος που ελάχιστα πραγματεύεται η ιστορία για την  σχέση μεταξύ της δεξιάς και της διαμαρτυρίας του '68 μέσα στο νεοφασιστικό περιβάλλον. Πάντως η αλήθεια είναι ότι το ξέσπασμα της φοιτητικής διαμαρτυρίας προκάλεσε μια στιγμή κάποιον αποπροσανατολισμό στον χώρο τότε. Οι απόψεις για το κίνημα διαμαρτυρίας, στην πραγματικότητα, ήταν διαφορετικές. Το MSI αιφνιδιάστηκε, καθώς βρέθηκε αντιμέτωπο με ένα νέο φαινόμενο που ήταν η  κρίση του αναπτυξιακού μοντέλου και την συνακόλουθη είσοδο  του στο παιχνίδι των κοινωνικών ζητημάτων.

Αυτό που τονίζει ο Ιταλός διανοούμενος και θεωρητικός στο δοκίμιο του για τον Μάη του '68 και την χαμένη ευκαιρία είναι πολύ σημαντικό: «Αν, αφενός, το νεοφασιστικό κόμμα ήταν πεπεισμένο ότι οι ανεπάρκειες του ιταλικού πανεπιστημίου ήταν τέτοιες που το έκαναν μόνο ένα απλό και άδειο «εργοστάσιο γνώσης» παρέχοντας πλήρη νομιμότητα στις εξεγέρσεις των φοιτητών, από την άλλη πλευρά υποστήριξε ότι στη βάση αυτών των κακών υπήρχε μια αναχρονιστική και ανήθικη κακή πρακτική, που κληρονομήθηκε από ένα πολιτικό σύστημα στο οποίο κανείς δεν αναγνώριζε τον εαυτό του». Ακριβώς για αυτόν τον λόγο, αν οι φοιτητές είχαν δίκιο να διαμαρτυρηθούν, οι μέθοδοι τους θεωρήθηκαν λανθασμένοι από το MSI, αφού βασίζονταν στα σχέδια των κομμουνιστικών μεθόδων και ιδεών που ως καλοί «δάσκαλοι της αναταραχής» κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα κλίμα «αναρχίας» και «τρόμου». Έτσι το νεοφασιστικό κόμμα θέλησε να παρουσιαστεί από την πρώτη στιγμή, ως το προπύργιο της τάξης και της παράδοσης, αγνοώντας ότι τα αιτήματα των νεαρών διαδηλωτών συμμερίζονταν κατά κάποιο τρόπο κάποιοι και από τους αγωνιστές του που ήταν νέοι και φοιτητές. Αν από τη μια το MSI οδηγούμενο από μια ακραία αντικομμουνιστική εμμονή, επανέλαβε ότι αυτή η γενιά σε εξέγερση ήταν απλώς ζωντανή απόδειξη της κομμουνιστικής πρόκλησης, από την άλλη ορισμένα στοιχεία της νεαρής ιταλικής δεξιάς, από τη δική τους άποψη ένιωθαν μέρος αυτού του συνόλου. 

Στην πραγματικότητα, ήδη από τον Ιανουάριο του 1967, στο Πανεπιστήμιο της Perugia όπου το FUAN (η φοιτητική νεοφασιστική οργάνωση) ήταν πολύ δραστήριο, οι δεξιοί φοιτητές υποστηρίζοντας τη διαμαρτυρία των υπευθύνων βοηθών και καθηγητών που ετοιμάζονταν να πραγματοποιήσουν απεργία που διακηρύχθηκε σε εθνική κλίμακα από τα συνδικάτα, είχε αισθανθεί τον επείγοντα χαρακτήρα μιας ξαφνικής πανεπιστημιακής μεταρρύθμισης. Με την ευκαιρία αυτή, ο πρόεδρος του FUAN από την Perugia, ο Luciano Laffranco επεσήμανε ότι είναι πλέον καιρός να ευαισθητοποιηθεί το κοινό ώστε να συνειδητοποιήσει τα πραγματικά προβλήματα που υπάρχουν στα ιταλικά πανεπιστήμια, προκειμένου να εφαρμοστεί μια μορφή συγκλονιστικής διαμαρτυρίας μέσω της ταυτόχρονης κατάληψης  όλων των Iταλικών πανεπιστημίων.

Στη βάση των δηλώσεων του Laffranco υπήρχε η συνειδητοποίηση ότι οι εξεγέρσεις της νεολαίας υποκινούνταν από πραγματική δυσφορία των γενεών. Ο πρόεδρος της φοιτητικής οργάνωσης, μάλιστα, υπενθύμισε αργότερα ότι τα χρόνια '67 -'68 υπήρχε «η ένωση όλων των νέων στη διαμαρτυρία εναντίον εκείνης της κοινωνίας, εκείνου του σχολείου, εκείνου του κράτους, εκείνου του διευθυντή». Από την άλλη, η αντίληψη για την ύπαρξη μιας όχι απαραίτητα αριστερής ψυχής της νεολαιίστικης διαμαρτυρίας είχε ήδη αναδυθεί μέσα στο δεξιό πολιτιστικό περιβάλλον. Αρκεί να αναφέρουμε ότι τον Φεβρουάριο του 1968, ταυτόχρονα με εκείνα τα γεγονότα, κυκλοφόρησε στα βιβλιοπωλεία ένα νέο έργο του Julius Evola, το «L' arco e la clava», το οποίο παρουσίαζε κάτι πολύ σοφό και επίκαιρο αυτό το τρίπτυχο: Η νεολαία, οι αριστεροί και οι δεξιοί αναρχικοί. Το βιβλίο του Evola, το οποίο, μεταξύ άλλων, εξαντλήθηκε μέσα σε λίγους μήνες, φαινόταν να σηματοδοτεί κατά μία έννοια, ότι αυτές οι εξεγέρσεις των νέων δεν είχαν πολιτικό προσανατολισμό, αλλά ανταποκρίνονταν σε πραγματικούς λόγους. Ακόμα κι αν δεν πρέπει να αγνοηθούν άλλες πτυχές, όπως η ιδιαίτερη πολιτική και κοινωνική κατάσταση της Ιταλίας εκείνα τα χρόνια και οι επιρροές των διεθνών γεγονότων, το στοιχείο των γενεών αντιπροσώπευε ένα «ακαταμάχητο» γεγονός που κόλλησε στη φοιτητική διαμαρτυρία του 1968. 

Οι νέοι που ήταν και που ετοιμάζονταν να γίνουν πρωταγωνιστές αυτού του τρομερού κινήματος διαμαρτυρίας ήταν άνθρωποι που είχαν περίπου την ίδια ιστορική εποχή, που είχαν μοιραστεί τις ίδιες ανησυχίες, τους ίδιους φόβους, τις ίδιες εμπειρίες και τα ίδια προβλήματα. Σκόπευαν να δημιουργήσουν και να επιβεβαιώσουν με δύναμη έναν νέο κόσμο συνδεδεμένο με τον τρόπο ζωής, τα έθιμα και τις συνήθειες της εποχής  και ήταν τα  παιδιά του οικονομικού θαύματος της Ιταλίας, τα παιδιά μιας κοινωνίας που παρά την ευημερία της, δυσκολευόταν ακόμα να αλλάξει. Αυτοί οι νέοι άνθρωποι, οδηγούμενοι από ιδέες που στοχάζονταν έναν πολιτισμένο κόσμο που είχε επιτέλους φτάσει στην ηλικία της ευημερίας, καλλιέργησαν την ελπίδα ότι αυτό θα μπορούσε να γίνει κοινή κληρονομιά της ανθρωπότητας, χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις.

Με άλλα λόγια, μπορεί να επιβεβαιωθεί ότι το κίνημα διαμαρτυρίας του 1968, ακριβώς λόγω της ιδιαιτερότητας του, ήταν ένα φαινόμενο γενεών που, τουλάχιστον με κάποιο τρόπο και σε ορισμένες περιπτώσεις, προσέγγιζε - ή προσπάθησε να το κάνει - νέους διαφορετικών πολιτικών προσανατολισμών, δηλαδή αν και μοιράζονταν το ίδιο άγχος των γενεών, ξεσήκωσαν τη διαμαρτυρία τους από δύο αντίπαλα ριζοσπαστικά πολιτικά στρατόπεδα. Όπως αναφέρθηκε λοιπόν παραπάνω, στο νεοφασιστικό χώρο υπήρχε μια ισχυρή αντίθεση μεταξύ της τάξης της ηγεσίας του MSI. Οι υπεύθυνοι του είδαν σε μια τέτοια κοινωνική αναταραχή την υπόθεση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης και το εξεγερσιακό πνεύμα των περισσότερων αγωνιστών των οργανώσεων νεολαίας που τους ώθησε να ενταχθούν στους εκφραστές του αγώνα ενάντια στο σύστημα. 

Τέτοιες διαφοροποιήσεις εμφανίστηκαν και στις εφημερίδες και τα περιοδικά του χώρου. Μάλιστα  οι περισσότερες «δεξιές» εφημερίδες επέκριναν σκληρά τις ταραχές της νεολαίας. Μόνο ένα περιοδικό καλωσόρισε τη φοιτητική διαμαρτυρία ως πιθανή στιγμή ενότητας των γενεών. Ήταν η εφημερίδα "L' Orologio" (Το Ρολόι), η οποία παρακολουθούσε στενά τα γεγονότα των διαδηλώσεων, ειδικά στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης και η οποία υποστήριξε εκείνους τους νεαρούς νεοφασίστες που παραβαίνοντας τις εντολές του MSI, άρχισαν επιφυλακτικά να συμμετέχουν στις  συνελεύσεις του φοιτητικού κινήματος. Ανάμεσα στα κινήματα της Ιταλικής νεοφασιστικής «δεξιάς» που αναπτύχθηκαν στη δεκαετία του εξήντα και του εβδομήντα, στην πραγματικότητα, η ομάδα του «L’ Orologio» κατέλαβε μια ιδιαίτερη θέση. Λόγω των ζητημάτων που αντιμετώπιζε και της προσοχής που έδωσε στα κοινωνικά προβλήματα, έχει συχνά οριστεί, ακόμη και μέσα στο νεοφασιστικό περιβάλλον, ως η «αριστερή» πτέρυγα της Ιταλικής «ακροδεξιάς». Τα στοιχεία καινοτομίας και πρωτοτυπίας που διέκρινε το κίνημα «L’ Orologio» έγιναν επίσης σαφή σε καθαρά πολιτισμικό επίπεδο. Οι ιδέες που ήταν στη βάση της σύνθεσης της ομάδας στην πραγματικότητα βασιζόταν στις θεωρίες του φιλοσόφου Ugo Spirito, παρά σε εκείνες του στοχαστή Julius Evola, ο οποίος αντιπροσώπευε ένα από τα μεγαλύτερα ιδεολογικά σημεία αναφοράς της δεξιάς και του Ιταλικού νεοφασισμού. 

Ήταν ο ίδιος ο Luciano Lucci Chiarissi, ο ηγέτης του κινήματος, που καθόρισε τις θέσεις της ομάδας και του περιοδικού, του οποίου οι δημοσιεύσεις ξεκίνησαν τον Ιούνιο του 1963,  αιρετικές και  κατά κάποιο τρόπο, προκλητικές. Πράγματι, ο ίδιος ο Lucci Chiarissi  εξήγησε  χρόνια αργότερα, ότι για να εισχωρήσει στην συνείδηση ενός φασίστα η πρόθεση των συντακτών του περιοδικού ήταν να επιτρέψουν στους πρώην αγωνιστές της δεκαετίας του ‘20  και στους «πρώην ηττημένους» της RSI (Κοινωνική Ιταλική Δημοκρατία) να μιλήσουν για τα προβλήματα της καθημερινότητας, αφήνοντας πίσω  όμως  τις τύψεις μιας «αιώνιας μνησικακίας». Εν ολίγοις φιλοδοξούσαν να γίνουν πολίτες μιας νέας Ιταλίας όχι με βάση αυτό που ήταν και αντιπροσώπευαν κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, αλλά χάρη σε αυτό που είχαν γίνει στη σύγχρονη εποχή, δηλαδή «Φασίστες του σήμερα». Έτσι  οι απόψεις του κινήματος έρχονταν συχνά σε πλήρη αντίθεση με εκείνες που κυριαρχούσαν στο επίσημο νεοφασιστικό σύμπαν εκείνων των χρόνων. 

Σε σχέση με τον πόλεμο του Βιετνάμ για παράδειγμα, η ομάδα πήρε μια εμβληματική θέση. Στην πραγματικότητα  το L’ Orologio τάχθηκε υπέρ των Βιετκόνγκ, αφού ήταν κατά τη γνώμη του οι εκπρόσωποι ενός λαού που συμμετείχε σε αγώνα για την απελευθέρωση και την κατάκτηση της εθνικής του αυτονομίας και ανεξαρτησίας. Ακόμα κι αν τα μέλη της ομάδας είχαν διαφορετικές ηλικίες, το κίνημα όπως αναφέρθηκε στη συγκεκριμένη συγκυρία της φοιτητικής διαμαρτυρίας,  κατάφερε να είναι ο εκφραστής των αναγκών και των αιτημάτων ενός μέρους της «δεξιάς» νεολαίας. Η ομάδα “L' Orologio” έγινε κατά κάποιο τρόπο ο εκπρόσωπος των περιπτώσεων που αποδίδονται σε έναν λεγόμενο «νεοφασισμό της πάλης και του αγώνα» που ήταν αντίθετος σε έναν «νεοφασισμό του συνεργάτη της κυβέρνησης» ή αλλιώς όπως τον λέγανε τότε, ενός «φασισμού με γραβάτα». Μια έκφραση με την οποία η βάση της νεοφασιστικής νεολαίας, όριζε ως εχθρική την στάση του κόμματος απέναντι στο φοιτητικό κίνημα. Με λίγα λόγια  το L' Orologio είχε τη λειτουργία να δίνει φωνή στην αντίθεση που προέκυψε ανάμεσα στους νεαρούς νεοφασίστες διαδηλωτές και την γενιά που προηγήθηκε, αυτή των «παλιών», αυτή των «πατέρων».

Από αυτή την άποψη  εξάλλου, η κατάσταση εκείνων των νέων ήταν παρόμοια με εκείνη των συνομήλικων τους στα αριστερά. Το φοιτητικό κίνημα μάλιστα, αιφνιδίασε και το PCI (ΚΚΙ), το οποίο αποδείχθηκε ανίκανο να κατανοήσει τις αγωνίες, τα αιτήματα και τις απαιτήσεις των νεαρών διαδηλωτών. Ο Giorgio Amendola, στο "Rinascita" έδωσε διέξοδο σε ένα ευρέως διαδεδομένο συναίσθημα μέσα στο Κομμουνιστικό Κόμμα, υποστηρίζοντας ότι: «το κίνημα αντιπροσώπευε ανάσταση ενός νηπιακού εξτρεμισμού και παλιών αναρχικών θέσεων, μπροστά στις οποίες ήταν απαραίτητο να ενισχυθεί η  ιδανική κληρονομιά που το PCI είχε συσσωρεύσει επί δεκαετίες σκληρών εμπειριών ελπίζοντας  σε μια μάχη σε δύο μέτωπα εναντίον της καπιταλιστικής εξουσίας και του φοιτητικού εξτρεμισμού». Ο Pier Paolo Pasolini, μια ιερή αγελάδα της αριστεράς, μετά τις βίαιες συγκρούσεις στη Valle Giulia (τεράστιες συγκρούσεις μεταξύ αστυνομίας και φοιτητών με εκατοντάδες τραυματίες), έγραψε ένα κείμενο που προκάλεσε πολλές συζητήσεις. Υπογράμμιζε τη σχέση μεταξύ των νέων και του Κομμουνιστικού Κόμματος που δεν είχε επιλυθεί ποτέ. Στο κείμενο, ο συγγραφέας εξέφρασε δημόσια την αποδοκιμασία του για τη συμπεριφορά των φοιτητών συμπαραστεκόμενος στην αστυνομία. 

Το «L' Orologio» όπως είπαμε, ανασυνθέτοντας πάνω απ' όλα τα κύρια γεγονότα που συνδέονται με την εμπειρία της φοιτητικής κατάληψης στο Ρωμαϊκό πανεπιστήμιο, προσπάθησε να εξετάσει με ιδιαίτερο τρόπο τα γεγονότα στα οποία έλαβαν χώρα μια είδους συνεργασίας μεταξύ των νεαρών νεοφασιστών και αριστερών  συνομηλίκων τους. Αυτή η ένωση έφτασε στο απόγειό της στη λεγόμενη «μάχη» της Valle  Giulia την 1^η Μαρτίου 1968 μεταξύ της αστυνομίας και των φοιτητών. Το επεισόδιο όξυνε τις αντιθέσεις που ήδη υπήρχαν στο νεοφασιστικό σύμπαν. Έτσι, ενώ οι επικεφαλής των πανεπιστημιακών ομάδων και η γραμματεία του MSI έδιναν ορισμένες εντολές, η βάση της νεολαίας κινήθηκε αυτόνομα. Στη βάση αυτών των διαφορών υπήρχε, όπως αναφέρθηκε, η πεποίθηση του νεοφασιστικού κόμματος ότι το λάθος των νεαρών διαδηλωτών ήταν να επιτρέψουν στους εαυτούς τους την εκμετάλλευση μιας μικρής μειοψηφίας «ταραχοποιών». Για παράδειγμα, το επίσημο όργανο του MSI, η εφημερίδα «Il Secolo d' Italia» είχε ως αποστολή να διοχετεύει τις κατηγορίες που απηύθυνε στο κίνημα διαμαρτυρίας το νεοφασιστικό κόμμα και έγραφε από την αρχή των καταλήψεων:

«Στις δύο σχολές Φιλοσοφίας και Αρχιτεκτονικής είχε γίνει μια προσπάθεια υλοποίησης μιας κοινής δράσης συμπεριλαμβανομένων των διάφορων φοιτητικών συλλόγων, αλλά σε κάποιο σημείο της συζήτησης μια μικρή μειοψηφία άρχισε να παρεκκλίνει. Δεν συζητούνταν πλέον τίποτε  αλλά ακούγονταν φωνές και ουρλιαχτά για το Βιετνάμ και επαινούσαν τον «Τσε» Γκεβάρα και τη δύσκολα αφομοιώσιμη σοφία του Μάο-Τσε-Τουνγκ. Τώρα η πλειοψηφία των φοιτητών κατάλαβε το παιχνίδι και αποχώρησε από την κατάληψη. Αποχώρησε όχι γιατί θεώρησε ακατάλληλη την «κατάληψη», αλλά μόνο για προφανή λόγο ιδεολογικής συνέπειας. Ουσιαστικά δεν είναι πολύ συνεκτικός και κακόπιστος αυτός που  εκμεταλλευόμενος μια αποτελεσματική κοινή διεκδίκηση, προπαγανδίζει ουσιαστικά το δικό του πολιτικό «θρήσκευμα», ανεξάρτητα από το καλό του. Και αυτή ήταν η συμπεριφορά των μαρξιστών φοιτητών. Μερικές δεκάδες διαδηλωτές στρατοπέδευσαν στην Αρχιτεκτονική και  σε αυτό της Φιλοσοφίας. Η εμφάνισή τους είναι τόσο κοινή για όλα τα νεαρά «λιοντάρια» της αριστεράς. Τα αρσενικά έχουν όλα τα ψυχοσωματικά χαρακτηριστικά των επαγγελματιών διαδηλωτών όπως μακριά και βρωμερά γένια, ρούχα άθλια και έκφραση θυμού στο μάτι. Οι φοιτήτριες  από την άλλη, αν όχι για τη θηλυκότητα των στάσεων τους, διακρίνονταν από τη γενναιοδωρία τους στις μίνι φούστες».

Τον Φεβρουάριο ωστόσο, επικρατούσε ακόμη αβεβαιότητα εντός του κόμματος ως προς τη στάση που έπρεπε να τηρηθεί απέναντι στη διαμάχη. Οι αμφιβολίες αυτές αυξήθηκαν όταν τα στελέχη του MSI διαπίστωσαν ότι μερικές φορές μεταξύ των υποστηρικτών και των συμμετεχόντων στις καταλήψεις και τις φοιτητικές διαδηλώσεις υπήρχαν και νεαροί νεοφασίστες. Σε εκείνο το σημείο παρενέβη ο Mantovani, πρόεδρος της FUAN για να ξεκαθαρίσει τη θέση της ηγεσίας της φοιτητικής οργάνωσης. Η πρόθεση του Mantovani ήταν να τοποθετηθεί σε μια μέση θέση, θεωρώντας ότι ήταν ένας ενωτικός αρχηγός  και ταυτόχρονα  ήταν επικεφαλής μιας πανεπιστημιακής οργάνωσης που δεν μπορούσε να αισθάνεται ξένη  προς τις απαιτήσεις και τις ανάγκες των φοιτητών.Έτσι, ένα άρθρο του εμφανίστηκε στην εφημερίδα του νεοφασιστικού κόμματος στο οποίο προσπαθούσε να ξεκαθαρίσει την κατάσταση. Πρώτα απ' όλα, ο Mantovani προχώρησε σε ανάλυση των λόγων πίσω από την εξέγερση, τονίζοντας ότι τα άμεσα αίτια της διαμαρτυρίας εντοπίζονται στην βραδύτητα του κράτους στην επίλυση των σοβαρών δομικών και δεκτικών προβλημάτων της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης.

Ταυτόχρονα ο πρόεδρος του FUAN αναγνώρισε επίσης ότι η διαμαρτυρία των νέων ήταν αυθόρμητη και γενικευμένη και ότι καθορίστηκε τόσο από τη μισαλλοδοξία των φοιτητών για ένα προφανώς άδικο σύστημα όσο και από τη φιλοδοξία τους για ένα  σύγχρονο και αποτελεσματικό πανεπιστήμιο. Ο φοιτητικός αγώνας για ένα καλύτερο πανεπιστήμιο θα έπρεπε να αντιπροσωπεύει τον αγώνα για μια καλύτερη κοινωνία. Αυτές ήταν οι  παραχωρήσεις που έκανε ο Mantovani στη φοιτητική διαμαρτυρία, αφού στο τέλος του άρθρου διευκρίνισε ότι το FUAN ήταν «ζωντανό και διεγερτικό μέρος της πανεπιστημιακής εξέγερσης». Αυτή του  Mantovani  προοριζόταν να είναι μια δεσμευτική οδηγία, μέσα σε μια δομή, αυτή του FUAN, του οποίου  τα περιφερειακά γραφεία και η βάση δεν εξαρτώνται άμεσα από τις αποφάσεις του προέδρου. Στην πραγματικότητα  το  FUAN δεν ήταν μια εθνική οργάνωση, αλλά μια ομοσπονδία πανεπιστημιακών ομάδων, στην οποία οι διάφοροι τοπικοί ηγέτες εκλέγονταν από όλα τα μέλη, ενώ η κορυφή διοριζόταν απευθείας από το κόμμα.

Έτσι μέσα σε όλη αυτή την χαοτική κατάσταση, οι διάφορες φοιτητικές οργανώσεις στις πόλεις που υπήρχαν πανεπιστήμια ακολουθούσαν διαφορετική πορεία. Για παράδειγμα, στο Πανεπιστήμιο του Μιλάνου - όπου οι καταλήψεις είχαν ξεκινήσει ήδη από τον Νοέμβριο του 1967 - σημειώθηκε σχεδόν αμέσως μετωπική αντιπαράθεση όπου  ομάδες νεαρών νεοφασιστών επιτέθηκαν στους διαδηλωτές φοιτητές σε πολλές περιπτώσεις. Στην La Sapienza της Ρώμης όμως η κατάσταση ήταν εντελώς διαφορετική. Από τα πρώτα επεισόδια και τις πρώτες καταλήψεις στο Ρωμαϊκό πανεπιστήμιο, υπήρξε διάσταση απόψεων μεταξύ των μελών του FUAN - Caravella (Caravella είναι μια ανεξάρτητη φοιτητική οργάνωση με δυναμικούς και σκληρούς  ακτιβιστές των δρόμων). Μαζί με εκείνους που σκόπευαν να δώσουν μια επαρκή απάντηση στην κομμουνιστική ανατροπή και να «πετάξουν τους κόκκινους από το πανεπιστήμιο» υπήρχαν και εκείνοι που απέρριψαν αυτήν την επιλογή και θεώρησαν το κίνημα ως αυθόρμητο φαινόμενο μιας «εξέγερσης ενάντια στο σύστημα» στο οποίο χρειαζόταν να εισαχθεί η νεοφασιστική νεολαία  για να το κατευθύνει προς μη μαρξιστικές διαδρομές. 

Στην Caravella, με αρχηγούς τους Sergio Coltellacci και Cesare Perri, αυτός ο τελευταίος προσανατολισμός θα επικρατούσε σιγά σιγά. Στο μεταξύ, υπήρξαν και εκείνοι που διατήρησαν διφορούμενη θέση. Αυτή ήταν η περίπτωση του προέδρου της Αρχιτεκτονικής Caravella  Sandro Tribuzi, στον οποίο ανατέθηκε, ως εκπρόσωπος της FUAN, η επιμέλεια των πανεπιστημιακών χρονικών της κομματικής εφημερίδος. Λοιπόν, αν μεταξύ των ηγετών του FUAN - Caravella, τουλάχιστον τους δύο πρώτους μήνες του 1968, δεν είχε ακόμη εμφανιστεί μια ενιαία κατεύθυνση και μια ομοιογενής άποψη για τη στάση που έπρεπε να τηρηθεί απέναντι στο κίνημα της εξέγερσης, το νεοφασιστικό κόμμα ακολουθώντας το νέα επεισόδια που σημειώθηκαν μεταξύ φοιτητών και αστυνομίας μεταξύ 23 και 24 Φεβρουαρίου στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης, εγκατέλειψε κάθε μορφή τακτικής και ανοχής. Μέχρι τώρα το MSI, που τάσσεται ανοιχτά ενάντια στις φοιτητικές εξεγέρσεις, υπέδειξε χωρίς ημίμετρα και με σαφήνεια ότι ο εχθρός ήταν ο «κομμουνιστικός όχλος». 

Μάλιστα σε άρθρο στην επίσημη εφημερίδα  «Il secolo» έγραψε:

«Η κατάσταση του Πανεπιστημίου έχει φτάσει πλέον στο όριο του ανεκτού. Ο αριστερός όχλος έχει χρησιμοποιήσει κάποιους (ίσως δικαιολογημένους) λόγους δυσαρέσκειας για να προκαλέσει την κατάληψη των πανεπιστημίων. Και η διαμαρτυρία που εκφράστηκε μέσω της κατοχής έδειξε σύντομα το πραγματικό της πρόσωπο όπως βρώμικες αίθουσες διδασκαλίας, σπασμένα έπιπλα, βρωμιά παντού. Στα παράθυρα των κατειλημμένων δωματίων ή πίσω από τις πύλες οι ηλίθιες εκφράσεις των αριστερών με  μακριά μαλλιά, βρωμιές και ψείρες. Και για να ξεκαθαρίσουμε καλύτερα την κατάσταση στην ουσιαστική της σημασία, αυτός ο όχλος που μπόρεσε μόνο να επιφέρει βανδαλισμούς και βρωμιές κάθε είδους, έχει λάβει την ενθουσιώδη υποστήριξη όλου του αριστερού Τύπου. Εν ολίγοις, η λεγόμενη φοιτητική «διαμαρτυρία» αποκαλύφθηκε από έναν δημαγωγικό ελιγμό της αριστεράς που τείνει να φέρει χάος (περισσότερο από αυτό που υπάρχει ήδη) ακόμη και στα πανεπιστήμια».

Ποιοι ήταν στην πραγματικότητα εκείνοι οι νεοφασίστες φοιτητές που, όπως αναφέραμε είχαν ως σημείο αναφοράς το περιοδικό «L' Orologio» και που αντίθετα με τις οδηγίες του MSI, συμμετείχαν στις πανεπιστημιακές εξεγέρσεις; Ήταν απλώς φοιτητές που ευθυγραμμισμένοι σε κάποιες θέσεις του φοιτητικού κινήματος, προσπάθησαν να τοποθετήσουν την πολεμική φασισμού - αντιφασισμού σε χαμηλότερο επίπεδο.

Γράφει  λοιπόν το περιοδικό "L' Orologio":

«Οι νέοι που διαμαρτύρονται είναι φοιτητές, είναι δηλαδή άνθρωποι που εξακολουθούν να ζουν τη σύντομη αλλά συναρπαστική εποχή του να μην βρεθούν ενταγμένοι και υποταγμένοι (αλλά γιατί όχι και φυλακισμένοι;) στο κοινωνικό σύστημα που περιμένει αδυσώπητα με τα εργαλεία του. Οι νέοι που διαμαρτύρονται είναι φοιτητές, δηλαδή άνθρωποι που παλεύουν με εκείνα τα δεδομένα του πολιτισμού και της διανόησης που ειδικά στη φάση της μάθησης, είναι μεταξύ των ανθρώπινων γεγονότων τα πιο ελεύθερα από την άμεση εκμετάλλευση υλικών συμφερόντων. Αυτοί που διαμαρτύρονται είναι οι νέοι, δηλαδή οι  άνθρωποι που γνωρίζουν ακόμη την ώθηση της βιολογικής πίεσης για να επιτεθούν με θέρμη  στη ζωή και την κοινωνία. Εκείνοι οι νεαροί νεοφασίστες θεωρούσαν το πανεπιστημιακό σύστημα ξεπερασμένο. Η κρίση του πανεπιστημίου ήταν πραγματική, γιατί η ιταλική κοινωνία του χθες δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει τα προβλήματα του αύριο. Η κρίση του πανεπιστημίου  είναι μια κρίση ενός ολόκληρου έθνους, του συστήματος του, του τρόπου ζωής του που συγκρούεται με τις απαιτήσεις μιας νέας πραγματικότητας. Είναι πολύ βολικό να περιοριστούμε στο να εξηγήσουμε την κρίση του Πανεπιστημίου με τον συνωστισμό των φοιτητών, την έλλειψη εξοπλισμού, τα ανεπαρκή κονδύλια, ανεπαρκή κατάρτιση των καθηγητών κ.ο.κ. Οι ρίζες της κρίσης, στην πραγματικότητα, βρίσκονται ακριβώς στο ίδιο το πανεπιστήμιο. Το καθεστώς έχει θέσει από τις απαρχές του τον στόχο του λεγόμενου δημοκρατικού σχολείου ως εργαλείου εκπαίδευσης των νέων γενεών. Μετά από είκοσι χρόνια βρέθηκε με ένα πανεπιστήμιο δομημένο όπως προπολεμικά  που τρίζει μπροστά στις νέες ανάγκες. Το μόνο που κατάφερε είναι να το μετατρέψει σε μια άθλια αποθήκη κενών ιδεών».

Τα θέματα λοιπόν αυτά ήταν τυπικά του φασισμού. Θέματα όπως η επανάσταση και η διαμαρτυρία ενάντια στο σύστημα και κατά κάποιο τρόπο, η αντίθεση στην αστική τάξη, μέσω της οποίας οι νεαροί μαθητές στα δεξιά ένιωθαν ενωμένοι με τους συνομηλίκους τους στα αριστερά, ήταν χαρακτηριστικά της πολιτικής κουλτούρας του ιταλικού νεοφασισμού. Συνέχισαν να είναι έτσι για το μεγαλύτερο μέρος της μεταπολεμικής περιόδου. Η αντιπολίτευση στο κομματικό σύστημα ήταν πάντα ένα πολεμικό άλογο όχι μόνο του MSI αλλά και των εξωκοινοβουλευτικών οργανώσεων  που ήταν στο περιθώριο. Η άρνηση της εξουσίας δεν εκφράστηκε μόνο προς τις ακαδημαϊκές αρχές, αλλά και προς άλλες μορφές συγκροτημένης εξουσίας. 

Δείτε πώς σχολίασε το «L' Orologio», μέσα από την μαρτυρία δύο ανώνυμων νεαρών νεοφασιστών πανεπιστημιακών, τα γεγονότα της 1^ης Μαρτίου στη Valle Giulia, την ώρα που οι συγκρούσεις μεταξύ φοιτητών και αστυνομίας είχαν γίνει πιο σκληρές:

«Μια απερίγραπτη σκηνή - προσθέτει ο A. P. P - από την Ιατρική, όταν το σκέφτομαι με κάνει να γελάω. Πολεμούσαμε μαζί με τους κομμουνιστές ενάντια στο καθεστώς, αλλά αυτοί φώναζαν: “Μπάτσοι Φασίστες”… ενώ εμείς τραγουδούσαμε το “Allarmi allarmi siam fascisti”. Τότε τα οχήματα της αστυνομίας πήραν φωτιά - λέει ο T.C., φοιτητής βιολογίας. Δεν ήταν δυνατό να μάθουμε ποιος το έκανε. Μέσα σε εκείνο το χάος οι φλόγες είχαν τρομερό αποτέλεσμα. Ένιωθε κανείς σαν να σκαρφαλώνει στην ταράτσα του κτιρίου και να απολαμβάνει τη σκηνή παίζοντας λύρα σαν τον Νέρωνα … Τότε οι φρουροί σήκωσαν τα χέρια ψηλά. Δεν θέλαμε να πιστέψουμε στα μάτια μας, αλλά ήταν αλήθεια, ήταν όλοι με τα χέρια ψηλά!»

Ωστόσο, αυτή η αρχική προσέγγιση μεταξύ νέων ανθρώπων με αντίθετες πολιτικές τάσεις, που επαινείται έτσι από το "L' Orologio" ως "οπισθοδρόμηση" ενάντια στον αστικό κομφορμισμό, έμελλε λίγο αργότερα, να μην έχει σημαντικές συνέπειες  και τα λόγια του τότε προέδρου της Caravella, Perri, με τα οποία περιέγραψε την κατάσταση του φοιτητικού κινήματος στη Ρώμη αμέσως μετά τα γεγονότα στη Valle Giulia, δεν θα είχαν συνέχεια.

«Πρώτα απ' όλα, η αναταραχή απέδειξε ξεκάθαρα ότι η νεολαία είναι έτοιμη να δεχτεί τον αντισυστημικό λόγο και αυτό φάνηκε στη Valle Giulia. Είναι μια ολόκληρη γενιά που επαναστατεί ενάντια στο σύστημα. Έχουμε επιτύχει ιδιαίτερα σημαντικά αποτελέσματα  στο περιβάλλον μας. Μέσα σε λίγες μέρες καταφέραμε να καταστρέψουμε μια παθητική νοοτροπία, έχοντας πολύ θάρρος, ακόμα και στην πλατεία και στους δρόμους. Αλλά αυτή η μάχη πρέπει να συνεχιστεί. Η Valle Giulia θα κατέληγε να γίνει αρνητικό γεγονός αν δεν το ακολουθήσουμε. Θα συνεχίσουμε τη μάχη μας στο πανεπιστημιακό πεδίο» Ωστόσο, μετά από τις επανειλημμένες εκκλήσεις προς τάξη που εξαπέλυσε η γραμματεία του MSI, στο όνομα της πίστης στο κόμμα στόχευαν σε εκείνους τους νέους νεοφασίστες αγωνιστές που εξακολουθούσαν να συμμετέχουν στις συνελεύσεις του φοιτητικού κινήματος και στα πολύ σκληρά επεισόδια. 

Τότε η ηγεσία  του MSI αποφάσισε να δώσει τέλος σε αυτό που πίστευαν ότι ήταν η «κόκκινη πορεία» στο πανεπιστήμιο. Έτσι, το πρωί της 16^ης Μαρτίου 1968, με τη λεγόμενη «τιμωρητέα αποστολή» στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης, με επικεφαλής δύο ηγέτες του MSI, τον Caradonna και τον Almirante, πήγαν να διώξουν τα «κόκκινα κουρέλια» από το πανεπιστήμιο και τους νεαρούς «δεξιούς» αιρετικούς και έτσι η τάξη αποκαταστάθηκε. Αυτό το γεγονός  εκτός από τον καθορισμό της οριστικής ρήξης μεταξύ των δύο γενεών, παρήγαγε μια αποτελεσματική συντριβή των«δεξιών» οργανώσεων νεολαίας. Μια κατάσταση τραγική να βλέπεις την κατάντια ενός κόμματος που έλεγε ότι ήταν ενάντια στο καθεστώς και να συντάσσεται μαζί με την αστυνομία και το καθεστώς. Μια αστυνομία που χρόνια δεν έκανε ποτέ τίποτε για να συλλάβει τους αριστερούς δολοφόνους δεκάδων συναγωνιστών ...

Ωστόσο, αυτό το πείραμα, που μόλις σκιαγραφήθηκε από τη συμμετοχή στη διαμαρτυρία των νέων, προκάλεσε ένα πραγματικό «βραχυκύκλωμα» στις τάξεις των νεοφασιστών τόσο από πολιτιστική όσο και από οργανωτική άποψη. Το 1968 αντιπροσώπευε ένα είδος τραύματος γιατί κατά κάποιο τρόπο ώθησε τους νεαρούς φασίστες να «ξανασκεφτούν» τον εαυτό τους και να «απαντήσουν» στο ίδιο επίπεδο και με τα ίδια μέσα με τους αριστερούς συνομηλίκους τους σε αυτό που αντιλήφθηκαν για πρώτη φορά  ως εξέγερση των γενεών. Θα μπορούσε να υποτεθεί ότι η επακόλουθη γέννηση ομάδων όπως η “Organizzazione Lotta di Popolo” (Οργάνωση Λαϊκού Αγώνα) στη Ρώμη ή η Αvanguardia di Popolo (Πρωτοπορία του Λαού) στη Νάπολη εξαρτιόταν επίσης από αυτήν την ιδεολογική και κατά κάποιο τρόπο, ανθρωπολογική αναταραχή, σαν να η σύγχυση κατάφερε με κάποιο τρόπο να πάρει μια μορφή. Για παράδειγμα η  “Lotta di Popolo”, που ιδρύθηκε το 1969, με ρητό σκοπό να αναζητήσει και να δημιουργήσει έναν χώρο που θα επέτρεπε σε όλους τους μη κομμουνιστές φοιτητές να συνεχίσουν - μετά τις συνέπειες των επεισοδίων της 16^ης Μαρτίου - να οργανώνονται μέσα στα πανεπιστήμια, χαρακτηρίζεται από εξαιρετική πρωτοτυπία. Η μοναδικότητα της ομάδας έγκειται στον ιδεολογικό της εκλεκτικισμό, δηλαδή στην πρόθεση να συνδυάσει δογματικές αναφορές που παραδοσιακά ανήκουν στο δεξιό οπλοστάσιο με άλλες από την αριστερή κουλτούρα. Το κίνημα, για παράδειγμα, με την επιθυμία να γκρεμίσει τους φράκτες και να σβήσει τους διαχωρισμούς και τις παρεξηγήσεις μεταξύ δεξιάς και αριστεράς, προσπάθησε να συνδυάσει το έργο του Nietzsche και του Céline με αυτό του Malcom X και με τα γραπτά του Mao. 

Θα ήταν ενδιαφέρον να διευκρινιστεί εάν το κίνημα διαμαρτυρίας και πάνω απ' όλα η ρητή πρόθεση ορισμένων νεαρών νεοφασιστών να συμμετάσχουν στη διαμαρτυρία ως πραγματικοί πρωταγωνιστές στο όνομα μιας πιθανής ενότητας των γενεών παρήγαγαν ορατά αποτελέσματα τα επόμενα χρόνια. Αυτό το πείραμα που μόλις αναφέρθηκε πιθανότατα οδήγησε στον ορισμό των θεμάτων που υπάρχουν ήδη στο πανόραμα της νεοφασιστικής «δεξιάς», ωθώντας ωστόσο το περιεχόμενο τους στα άκρα. Σκεφτείτε μόνο την αντίθεση στο αστικό σύστημα, το οποίο στη δεκαετία του εβδομήντα έγινε ένα από τα κύρια κίνητρα πολλών ομάδων που θεωρητικοποιούσαν - ακόμα και υπό την επίδραση νέων πολιτισμικών αναφορών - μια μετωπική επίθεση στο κράτος, ως την πλήρη έκφραση της αστικής κοινωνίας.