Cavalcare la tigre: Με αφορμή την συμπλήρωση ενός χρόνου από την κυκλοφορία του «Καβαλικεύοντας την Τίγρη», το κορυφαίο έργο του Julius Evola - θα το βρείτε από τις εκδόσεις «Λόγχη» - γράφει ο Κωνσταντίνος Μποβιάτσος.

 

Για πρώτη φορά στα ελληνικά, κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 2021 από τις εκδόσεις Λόγχη το έργο του Ιουλίου Έβολα «Καβαλικεύοντας την τίγρη», σε μετάφραση Αθανασίου Νοτόπουλου. 

Παρότι ο Έβολα έγραψε το βιβλίο αυτό λίγα χρόνια μετά το τέλος του δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, φαντάζει εξαιρετικά επίκαιρο στις προτάσεις του και στις προοπτικές που μπορεί να λάβει.

Προτείνονται σε αυτό το πόνημα δρόμοι για την επαναπρόσληψη των παραδοσιακών αρχών μέσω μεταπολιτικών δρόμων, η αναζήτηση ενός εσωτερικού προσανατολισμού από τον άνθρωπο που δίνει νόημα στην ζωή και στην ύπαρξη. 

Κρίνεται η αποϊεροποιήση του σύγχρονου κόσμου και η έλλειψη υπερβατικού και παραδοσιακού οράματος. Ταυτόχρονα προτείνεται ως τρόπος αντίστασης το καβαλίκεμα της τίγρης, μια πρόκληση εσωτερικής απελευθέρωσης που οδηγεί στην αφύπνιση.

Ένα σημαντικό έργο που ανοίγει νέους δρόμους στην σκέψη αλλά και στην ενεργό συμμετοχή.

Με άρθρο αυτό θα ανοίξω  μια μελέτη σε βάθος για να τιμήσουμε τα εξήντα χρόνια από  την  πρώτη έκδοση, ενός από τα πιο σημαντικά και τα πιο συζητημένα έργα του Julius Evola. Σίγουρα ένα «βιβλίο για όλους και για κανέναν». Ένα έργο δύσκολο (όπως όλα τα βιβλία του Βαρόνου είναι δύσκολα στις έννοιες), που είναι μάλιστα και πολύ επίκαιρο όπως θα καταλάβετε από τα παρακάτω. Ένα βιβλίο που είχα την τιμή να μελετήσω με πολύ προσοχή και να διαμορφώσω κάποιες απόψεις για την πολιτική και κοινωνική κατάσταση, μέσα στα ερείπια ενός κόσμου που εμείς καταστρέψαμε!

Το βιβλίο ήταν μέρος ενός συγκεκριμένου ιστορικού πλαισίου: αφού πέρασε δύο χρόνια σε Αυστριακές κλινικές μετά το γνωστό περιστατικό που τον είδε ως πρωταγωνιστή κατά την διάρκεια του βομβαρδισμού στη Βιέννη, ο Evola είχε επιστρέψει στην Ιταλία στα τέλη του 1948. Πολλοί δεν γνωρίζουν, ακόμη και σήμερα, πότε ακριβώς εκείνη την περίοδο ο Evola άρχισε να εργάζεται πάνω  στο "Cavalcare la tigre", το οποίο μάλιστα ολοκληρώθηκε σε ένα πρώτο προσχέδιο ήδη τον Απρίλιο του 1951.

Αυτό προέκυψε ξεκάθαρα από διάφορα στοιχεία που ελήφθησαν, μεταξύ άλλων, από την τέταρτη επιστολή που γράφτηκε από τον Βαρόνο προς τον συμβολαιογράφο Giovanni Barresi, στις 26 Νοεμβρίου 1951 και από μια άλλη επιστολή που έγραψε στον Evola ο Angelo Barenzi, εκδότης της εβδομαδιαίας εφημερίδας "Il Meridiano d'Italia", στις 18 Μαΐου 1951.

Ο Evola παραδέχτηκε στο έντυπο " Il Cammino del Cinabro”,  ότι το γράψιμο του «Cavalcare la tigre» του «είχε παροτρυνθεί» από διάφορα άτομα που τον είχαν ακολουθήσει στην παραδοσιακή φάση, που αναρωτήθηκαν τι θα μπορούσε να γίνει ποτέ σε έναν κόσμο, μια κοινωνία, και ένα πολιτισμό σαν αυτούς που έχουν πλέον σταθεροποιηθεί στη σημερινή εποχή, ακόμα κι αν ποτέ δεν ξέρανε τι ακριβώς  ήταν. Ωστόσο, αυτή η «αρνητική ισορροπία» που επεξεργάστηκε ο Βαρόνος μετά τον παγκόσμιο πόλεμο, η οποία, περισσότερο από ότι στο σώμα, τον είχε αφήσει με σημαντικές πληγές στην ψυχή. 

Όλο αυτό  τον έκανε να πιστέψει ότι δεν μπορούσε να γίνει τίποτα περισσότερο για να προκαλέσει μια σημαντική αλλαγή, η να δράσει  σε διαδικασίες που μέχρι τώρα, μετά τις τελευταίες καταρρεύσεις, είχαν μια ασταμάτητη αρνητική πορεία. Είχε και την πεποίθηση ότι δεν υπήρχε τίποτα άλλο στον πολιτικό και κοινωνικό τομέα που να άξιζε μια βαθιά δέσμευση και αφοσίωση, έτσι γνώρισε μια προσωρινή παύση αυτήν της  δημοσίευσης  του «Καβαλώντας την τίγρη» ως το πρώτο ανέκδοτο μεταπολεμικό κείμενο.

Κείμενο  έτοιμο πλέον, στο οποίο σκιαγραφούνταν η γνωστή φιγούρα του διαφοροποιημένου ανθρώπου και επιβεβαιωνόταν η αρχή της «Μη Πολιτείας», που στην πραγματικότητα τελικά μπλοκαρίστηκε από τον ίδιο τον Evola. Κι αυτό γιατί, στο μεταξύ, ο Βαρόνος είχε αποδεχθεί την πρόταση μιας ομάδας νέων (συμπεριλαμβανομένων των Enzo Erra, Pino Rauti, Primo Siena και πολλών άλλων) που, εκπαιδευμένοι στα κείμενα του, «δεν είχαν επιτρέψει να σέρνονται στη γενική κατάρρευση», και του είχαν ζητήσει να αναδιοργανώσει και να αναπτύξει τα σημεία των “Orientamenti” (Προσανατολισμών), σε μια πιο υπολογιστική μορφή.

Θα είχε γραφτεί έτσι το «Gli uomini e le rovine» (Οι άνθρωποι και τα ερείπια), που ολοκληρώθηκε το 1952 μετά την αναγκαστική διακοπή για έξι μήνες λόγω της κράτησης του Βαρόνου στις φυλακές Regina Coeli για την ιστορία της δίκης του FAR (ένοπλη φασιστική ομάδα με την ίδρυση της το 1945), και δημοσιεύτηκε το 1953. Ακριβώς εκείνη τη χρονιά, μάλιστα, όπως έγραψε ο Evola, «φαινόταν ότι στην Ιταλία υπήρχαν οι συνθήκες για να ξεκινήσει ο σχηματισμός για μια ‘’δεξιά’’ παράταξη (ορολογία που δεν έχει σχέση με τον όρο Δεξιά που χρησιμοποιείται στην Ελλάδα).

Μια ‘’δεξιά’’ όχι με την πολιτική έννοια ακριβώς, αλλά  πάνω από όλα με κάποια ιδανικά και με μια μεταπολιτική διάσταση. Αυτό θα γινόταν σε  μια προσπάθεια να δημιουργήσει ένα πνευματικό ρεύμα μέσα στο MSI (το νεοφασιστικό κόμμα), επηρεάζοντάς το έτσι με την παραδοσιακή έννοια. Έτσι ο Evola άρχισε επίσης να συνεργάζεται με διάφορες εκδόσεις, ειδικά για τη νεολαία, αυτού του πολιτικού χώρου, ξεκινώντας το 1949: Il Nazionale, Rivolta Ideal, la sfida, Meridiano d'Italia, Imperium, αλλά και το Il Secolo d'Italia.

Ωστόσο, μετά την κρίση των οργανώσεων νεολαίας του MSI στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και ενώ ο Evola, όπως έγραψε ο Romualdi, συνέχισε να δίνει τη βοήθειά του σε εκείνες τις δυνάμεις που, εντός και εκτός του MSI, αγωνίζονταν για την ανανέωση του εθνικού  περιβάλλοντος, σταδιακά απομακρύνθηκε από την πολιτική προοπτική. 

Ας δούμε όμως  το περίφημο άρθρο που δημοσιεύτηκε στο "Il Popolo d'Italia" και τιτλοφορείται "Cavalcare la tigre" με το οποίο, τον Μάρτιο του 1957, ο Evola, όταν η πιθανότητα να δώσει ζωή σε εκείνο το "πολιτικό" εγχείρημα σταδιακά εξασθενούσε, έδειξε ότι η επιστροφή. με αποφασιστική έννοια προς τις πρώτες απολίτικες προοπτικές της αμέσως μεταπολεμικής περιόδου, στρέφοντας ξανά την προσοχή του στην εσωτερικότητα του διαφοροποιημένου ανθρώπου.  

Του  Julius Evola, παρμένο από το "Il Popolo d'Italia", 10 Απριλίου 1957

Η εικόνα του να καβαλάς  την τίγρη,  έχει ανατολική προέλευση. Είναι ένα ρητό της Άπω Ανατολής ότι «όποιος καβαλάει την τίγρη δεν μπορεί να κατέβει» γιατί, φυσικά, το ζώο θα ορμούσε πάνω του. Αν όμως  κρατηθεί τότε μπορεί να έχει αποτέλεσμα. Παρόμοια σύμβολα συναντάμε και αλλού, στον ίδιο θρησκευτικό τομέα. Στα αρχαία μυστήρια του Μίθρα, του οποίου η ευρεία διάδοση στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία είναι γνωστή, ιδιαίτερα μεταξύ των λεγεώνων. Ο Μίθρας, ο θεϊκός ήρωας, απεικονιζόταν ως αυτός που πιάνεται  από τα κέρατα ενός εξαγριωμένου ταύρου και αφήνεται να παρασυρθεί σε μια τρελή κούρσα  και δεν τον αφήνει μέχρι να σταματήσει το εξουθενωμένο ζώο. Μετά τον σκοτώνει. 

Από αυτό, ένας χαρακτηριστικός παραλληλισμός μπορεί να βρεθεί στο λεγόμενο Ζεν, ένα δόγμα που είχε τη φήμη ότι ήταν των Σαμουράι, δηλαδή της Ιαπωνικής αριστοκρατίας των πολεμιστών. Και εδώ, σε μια πολύ διαδεδομένη και πολύ αρχαία ακολουθία δέκα συμβολικών εικόνων, εμφανίζεται ο ταύρος. Ωστόσο, το επεισόδιο της τελικής δολοφονίας λείπει. Αντίθετα, στο τέλος το ζώο, εξαντλημένο, πειθήνιο ακολουθεί αυτόν που το δάμασε χωρίς όμως να επιτρέψει να το καβαλήσουν.

Όπως όλα τα αληθινά παραδοσιακά σύμβολα, ακόμα και αυτό που μόλις αναφέρθηκε είναι ευαίσθητο σε πολλαπλές εφαρμογές: στην εσωτερική ζωή του ατόμου, αλλά και σε ιστορικές και συλλογικές καταστάσεις. Για το σκοπό αυτό, είναι απαραίτητο να αναφερθούμε σε μια ερμηνεία της ιστορίας που έχει πανομοιότυπα χαρακτηριστικά τόσο στην Ανατολή όσο και στην αρχαία Δύση. Στον ελληνορωμαϊκό κόσμο παίρνει τη μορφή του δόγματος των τεσσάρων Εποχών, από την κάθοδο της ανθρωπότητας  από το τέλος της  εποχής  του χρυσού σε αυτό που ο Ησίοδος ονόμασε Εποχή του Σιδήρου. 

Δεν έχουμε να κάνουμε εδώ με τις μυθικές φαντασιώσεις των ποιητών. Όπως έχουμε τεκμηριώσει σε ένα από τα βιβλία μου, ο μύθος, από αυτή την άποψη, αποκαλύπτει αντ' αυτού την πιο σημαντική και βαθιά δομή της αληθινής ιστορίας. Όχι λιγότερο αρχαία, η Ινδία, γνώριζε το ίδιο δόγμα. Η τελευταία από τις τέσσερις εποχές, ή yuga, - αυτή στην οποία θα βρισκόμασταν αυτή τη στιγμή και που αντιστοιχεί στην Ησιοδική Εποχή του Σιδήρου -, εδώ λαμβάνει το όνομα του kali-yuga, δηλαδή της «σκοτεινής εποχής».

Η κύρια συμβολή που δίνει αυτό το παραδοσιακό δόγμα στο γενικό θέμα συνίσταται στην υπογράμμιση ότι ένα από τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά της τελευταίας εποχής είναι ένα κλίμα διάλυσης, είναι το πέρασμα στην ελεύθερη και ανεξέλεγκτη κατάσταση των ατομικών και συλλογικών δυνάμεων που είχαν προηγουμένως δεσμευτεί από ένα νόμο ανώτερο, από αρχές ανώτερης τάξης. Για αυτή την κατάσταση, που στην πραγματικότητα φαίνεται να έχει το επίκεντρό της στον σύγχρονο δυτικό πολιτισμό, η σχολή της Tantra δίνει μια υπαινικτική εικόνα, λέγοντας ότι σε αυτήν μια γυναικεία θεότητα «αφυπνίζεται πλήρως» η οποία, αν από τη μια συμβολίζει τη στοιχειώδη και αρχέγονη δύναμη. του κόσμου, από την άλλη παρουσιάζεται επίσης ως η θεά του σεξ και των οργιαστικών τελετουργιών και ως μια καταστροφική και ενεργά διαλυτική δύναμη. 

Προηγουμένως ήταν «αδρανής», δηλαδή λανθάνουσα, στη «σκοτεινή εποχή» αυτή  είναι ξύπνια και ενεργή. Αλλά ακριβώς σε αυτό το πλαίσιο επανεμφανίζεται στα κείμενα ο αναφερόμενος συμβολισμός του καβαλήματος της τίγρης. Η ιδέα που περιέχει θα μπορούσε στη συνέχεια να εκφραστεί με τους ακόλουθους όρους: όταν ένας ολόκληρος πολιτισμός πλησιάζει στο τέλος του, είναι δύσκολο να σκεφτεί κανείς να φτάσει σε κάτι θετικό κάνοντας αντίσταση: το ρεύμα είναι πολύ δυνατό, θα παρασυρόταν στην άβυσσο. Από την άλλη πλευρά, η απόσυρση και η απομάκρυνση, ακόμη κι αν είναι δυνατόν, θα σήμαινε εγκατάλειψη του παιχνιδιού, παραίτηση από το πεπρωμένο του ηλιοβασιλέματος, αποφυγή κάθε ευθύνης τόσο για το μέλλον της ανάκαμψης όσο και, ακόμη περισσότερο, όσον αφορά στον κόσμο στον οποίο ζεις. 

Η μόνη λύση, λοιπόν, είναι να «καβαλήσουμε την τίγρη», δηλαδή να μην αντιμετωπίσουμε άμεσα τις δυνάμεις και τις διαδικασίες ενός κόσμου σε κρίση, αλλά να παρασυρθούμε από αυτές, σαν να λέγαμε, να τους δώσουμε ένα προσωρινό τρέξιμο χωρίς αφήνοντας τον εαυτό του να καταπατηθεί, παραμένοντας σταθερός, έτοιμος να επέμβει όταν «η τίγρη, που δεν μπορεί να πηδήξει στον αναβάτη της, θα κουραστεί να τρέχει». Σε μια πολύ συγκεκριμένη ερμηνεία, το  χριστιανικό ρητό  του «μη αντιστέκεσαι στο κακό» θα μπορούσε, πέρα των άλλων, να έχει μια μη διαφορετική σημασία. Οπότε το παν είναι να έχεις μια ειδική μορφή του να είσαι ατρόμητος. Το να επιδοθείς σε κάτι, χωρίς να είσαι δεσμευμένος, το παιχνίδι είναι αναμφίβολα ριψοκίνδυνο. Μόνο ο καλός κολυμβητής μπορεί να χρησιμοποιήσει το κύμα για να τρέξει μαζί του και, στη συνέχεια, να πάει ακόμα πιο μακριά με τις δικές του δυνάμεις, αφήνοντας στο παρελθόν τα κύματα. 

Μπορούμε επίσης να θυμηθούμε τη θεμελιώδη αρχή του ιαπωνικού αγώνα: να αφήνουμε τον αντίπαλο να ασκήσει όλη του τη δύναμη, αλλά με μια δεδομένη κίνηση, την χρησιμοποιούμε   για να τον θέσουμε εκτός μάχης. Είναι αρχές, οι οποίες μπορούν φυσικά να εφαρμοστούν και στην προσωπική ζωή, όσον αφορά την πειθαρχία των παρορμήσεων και την εσωτερική συμπεριφορά. Εδώ βέβαια ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος δεδομένης της ευκολίας, στα περισσότερα, να εξαπατήσει κανείς τον εαυτό του. Εκτός από αυτό, στο επίπεδο των συλλογικών δυνάμεων και των ίδιων αυτών πολιτικών, ίσως κινούμαστε προς καταστάσεις στις οποίες μια σοφία αυτού του είδους φαίνεται άξια διαλογισμού. 

Μας δείχνει έναν τρόπο εξοικονόμησης και συγκέντρωσης ενέργειας για να μπορούμε να πούμε την τελευταία λέξη την κατάλληλη στιγμή, χωρίς να αφήνουμε τους εαυτούς μας να εντυπωσιάζονται από τον κυρίαρχο και φαινομενικό θρίαμβο των δυνάμεων που, προκειμένου να στερούνται σύνδεσης με οποιαδήποτε ανώτερη αρχή, βασικά έχουν πάντα κάποια όρια. Ένα απλό, λεπτό χαμόγελο ήταν η μόνη απάντηση του υπουργού Tojo όταν το βάναυσο και αλαζονικό αμερικανικό δικαστήριο του διάβασε τη θανατική ποινή του. Και ένα ρητό του Hegel είναι: «Η ιδέα δεν βιάζεται».