Το Arkham Asylum: Μια ανάγνωση υπό το πρίσμα των καιρών μας

 

από τον Αχιλλέα

Arkham Asylum: A serious house on serious earth

Νέα Υόρκη: DC Comics, 1989

To Arkham Asylum παρουσιάζεται ως ένα κόμικ για ενήλικες. Έχει εμπνεύσει πολλά spinoffs, συμπεριλαμβανομένων και πολύ διασκεδαστικών βιντεοπαιχνιδιών. Στην εν λόγω εικονογραφημένη νουβέλα βλέπουμε ότι το καλό και το κακό εναλλάσσονται αλλεπάλληλα με έναν σχεδόν μανιώδη τρόπο. Η εικαστική υποστήριξη του σεναρίου από τον McΚean αναδεικνύει ένα περιβάλλον στο οποίο οι επιρροές του γοτθικού και του punk στοιχείου μπολιάζονται με μια κινηματογραφική ψυχολογικού θρίλερ ματιά και αρκετές δόσεις κλειστοφοβικού αισθητικού συμβολισμού. Το σενάριο αποτυπώνει την ιδιαίτερη λογοτεχνική ταυτότητα του Morrison. Σε γενικές γραμμές η υπόθεση του σεναρίου έχει ως εξής.

 Ο Batman καλείται να αντιμετωπίσει μια εξέγερση των τροφίμων του ψυχιατρείου Arkham Asylum. Εκεί κρατούνται οι πιο σκληροί κακοποιοί της πόλης τους οποίους ο «σκοτεινός ιππότης» είχε αντιμετωπίσει στο παρελθόν. Ωστόσο σε αυτή την περιπέτεια οι αλλαγές που έχουν υποστεί είναι πολλές. Ο Batman πρέπει να αντιμετωπίσει τους εχθρούς του σε ένα εφιαλτικά αντίξοο περιβάλλον υπερφυσικού τρόμου, το οποίο για εκείνους όμως είναι πια οικείο.    

 Θα ξεκινήσω περιγράφοντας την αντιμετώπιση των ασθενών που παρουσιάζουν οι δημιουργοί του εν λόγω κόμικ. Στο Arkham οι ασθενείς-εγκληματίες θεωρούνται τρελοί, εκ γενετής κακοί και επικίνδυνοι για την κοινωνία του Gotham. Θεωρούνται όλοι υπεύθυνοι για τις πράξεις τους ανεξάρτητα από την ασθένεια τους. Από αυτή την άποψη, το Arkham - σε μια φανταστική πόλη της Νέας Υόρκης (Gotham) - μοιάζει με το Βρετανικό ψυχιατρικό νοσοκομείο Broadmoor, στο οποίο έχει παραμείνει για χρόνια και ο περιβόητος Charles Bronson/Charles Salvador. Αυτή η εγκατάσταση δημιουργήθηκε στο Berkshire  τη δεκαετία του 1850 ως το πρωτότυπο ίδρυμα για ψυχικά ασταθείς εγκληματίες – ακόμη και αν τέτοιες περιγραφές αποφεύγονται με επιμέλεια.

 Όλοι οι υπερ-κακοί που περιλαμβάνονται εδώ – πρόκειται για τους Joker, Two-Face, Croc, Blackmask, Doctor Destiny, Mad Hatter, Scarecrow, Clay Face, Maxie Zeus,οι Tweedle-Dum και Tweedle-Dee, ο καθηγητής Milo, κ.λπ. – αντιμετωπίζονται μεν ως υπεύθυνοι για τα εγκλήματά τους, αλλά συνάμα θεωρείται ότι η κατάσταση τους είναι θεραπεύσιμη. Αυτό συμφωνεί με την φιλελεύθερη αντίληψη, που βασίζεται στον Διαφωτισμό. Ότι ο άνθρωπος είναι φυσικά και καθολικά καλός, λογικός, ευγενικός, κοινωνικός και παραμένει καθόλα νόμιμος μέχρι οι εξωτερικές συνθήκες να τον εξωθήσουν σε μία παράνομη πράξη.

 Αρκετοί ψυχοθεραπευτές απασχολούνται στο ίδρυμα για τη θεραπεία των μανιακών που φιλοξενούνται σε αυτό.  Ακριβώς όπως και σ’ ένα πραγματικό νοσοκομείο, μια σειρά από θεραπείες δοκιμάζονται: Rorschach τεστ, θεραπείες με χρήση συναφών λέξεων, καθώς και κλασσικός φροϋδισμός. Ο διευθυντής του ιδρύματος χρησιμοποιεί ακόμη και ECT (Ηλεκτροθεραπεία) στους «ασθενείς». Αυτό είναι ενδιαφέρον για δύο λόγους: πρώτον, το αντιψυχιατρικό κίνημα αγωνίστηκε εναντίον της παραπάνω θεραπείας από τη δεκαετία του 1960 και μετά και, δεύτερον, δείχνει τη βιολογική βάση της ψυχικής ασθένειας. Πιο συγκεκριμένα, το ότι μπορεί ο γιατρός να γιατρεύει σωματικά τον ασθενή, ακριβώς επειδή η ασθένεια του έχει βιολογικά/σωματικά αίτια και αποτελέσματα. Στην πραγματικότητα, αυτοί που είναι ψυχοπαθείς εγκληματίες εμπίπτουν σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Βέβαια τα αδικήματα που διαπράττουν - δολοφονία, βιασμός, κανιβαλισμός κ.λπ. - τείνουν να είναι μάλλον παρόμοια, αλλά οι συνθήκες προέλευσης είναι πολύ διαφορετικές. Οι δύο κατηγορίες είναι η ψυχοπάθεια και η σχιζοφρένεια. Είναι ενδιαφέρον ότι η λέξη ψυχοπαθής (στην αγγλική αργκό psycho) είναι τώρα βαθιά «προσβλητική» ή πολιτικά μη ορθή. Έχουμε φτάσει στο σημείο το προσωπικό σε αυτά τα νοσοκομεία, στην Αμερική και στην Αγγλία, να μπορεί να επιπληχθεί εάν την χρησιμοποιήσει.

 Η αλήθεια είναι ότι η ψυχοπάθεια αποτελεί μια κατάσταση που έχει να κάνει με το γενετικό φορτίο του ανθρώπου. Δηλαδή, άτομα που πάσχουν από προχωρημένη διαταραχή της προσωπικότητας γεννιούνται και δεν γίνονται. Επί παραδείγματι, οι βαριά ψυχικά ασθενείς θεωρούν ότι το να σκοτώσουν έναν άνθρωπο είναι ίδιο με το σκότωμα μίας μύγας. Ομοίως, για αυτούς ο βιασμός γίνεται αντιληπτός ως μια φυσιολογική ερωτική πράξη. Είναι σχετικά ανίκανοι να λένε ψέματα, σε αντίθεση με τους υγιείς ανθρώπους που μπορούν να το κάνουν οποιαδήποτε στιγμή (αυτό είναι συνήθως για την επιβίωση κοινωνικών καταστάσεων χωρίς να υπάρξει σύγκρουση.) Οι βαριά ψυχικά ασθενείς ζουν για την σύγκρουση πιστεύουν ότι η ζωή είναι κενή νοήματος και έχουν απόλυτη περιφρόνηση για τους κοινωνικούς κανόνες, αυτούς που προσπαθούν να τους συμβουλέψουν ακόμη και για τους γιατρούς.

 Ο Τζόκερ είναι δημιουργημένος ώστε να παρουσιάζεται ως κάποιος που πάσχει από σοβαρή ψυχική ασθένεια η οποία παραπέμπει μάλλον στην ψυχοπάθεια, αλλά στο Arkham παρουσιάζεται ότι πάσχει από το σύνδρομο Tourette’s . Αυτή είναι μια έξυπνη ιδέα, επειδή το Tourette είναι μια περίπλοκη διάγνωση με θετικά και αρνητικά χαρακτηριστικά, (ο Μότσαρτ πιστεύεται ότι υπέφερε από αυτό, για παράδειγμα). Η απρόσεκτη και επαναλαμβανόμενη επιθυμία του Τζόκερ να είναι αγενής, να αναστατώνει την κοινωνική τάξη, να βλασφημεί, και να είναι σαδιστικός αποτελούν αναπόσπαστα κομμάτια του χαρακτήρα και της διάγνωσης του.

 Ωστόσο, εάν διερευνήσουμε βαθύτερα, ο Τζόκερ μπορεί επίσης να διαγνωστεί ότι πάσχει από Super Sanity: το «εγώ» του καταστέλλεται πλήρως και οι καθημερινές εμπειρίες δεν τον επηρεάζουν με οιοδήποτε τρόπο. Δεν έχει κανένα φίλτρο σε σχέση με την υπερ-πραγματικότητα (με άλλα λόγια) και ως εκ τούτου είναι ανίκανος για μια συντηρητική σκέψη γλωσσικά, ηθικά, σεξουαλικά κλπ. Όλα για αυτόν βρίσκονται στην στιγμή - είναι ένας καθαρός Υπαρξιστής. Μέσω αυτού το «είναι» γίνεται ύπαρξη (being is becoming) για να χρησιμοποιήσουμε φιλοσοφική γλώσσα. Διαθέτει μια έντονη ομοιότητα με την προσωπικότητα του Καλιγούλα, του Ρωμαίου αυτοκράτορα, όπως αυτός παρουσιάζεται και στο έργο του Albert Camus. Ο Τζόκερ, όπως και ο Καλιγούλας, μπορεί να σε αγκαλιάσει, να σε φλερτάρει, να σε δολοφονήσει και να χορέψει με το πτώμα - ενώ γελάει συνεχώς και ταυτόχρονα έχοντας δάκρυα πλασματικής θλίψης να ρέουν στα μάγουλά του.

 Ο Batman, σε αντίθεση, είναι η τάξη, η αρτιότητα (κάτι που γίνεται αισθητό από το σώμα του αλλά και την μαύρη στολή του), η συντηρητική σκέψη (μέχρι και η ζωή του ως playboy είναι επίπλαστη, ο ίδιος απέχει από ερωτικές περιπτύξεις), και ταυτόχρονα ο αντι-αθεισμός (με την μεταφυσική έννοια) καθώς και η Aπολυτότητα. Ο Bruce Wayne (Batman) είναι ένας μεταφυσικός αντικειμενιστής, ένας συντηρητικός επαναστάτης. Ο Τζόκερ (σε απόλυτη αντίθεση) είναι «αναρχικός». Ωστόσο, ο αναρχισμός και ο πραγματικός συντηρητισμός συνδέονται μεταξύ τους λόγω των διαλεκτικών τους αντιστροφών. Αν περάσουμε τον Nietzsche και μετακινηθούμε στον εγωισμό του Stirner καταλήγουμε με το ατομικιστικό στοιχείο του Bakunin. Μπορούμε βέβαια και από το ατομικιστικό Μπακουνικό  στοιχείο να κάνουμε και την αντίθετη διαδρομή.

 Περνώντας από την εννοιολόγηση του χαρακτήρων του συγκεκριμένου κόιμικ στην σκέψη της πολιτικής θεωρίας προκύπτει και ένα ακόμη ενδιαφέρον ζήτημα: η έννοια του αναρχικού φασισμού ή του αναρχικού συντηρητισμού (ένας συνδυασμός Batman και Joker). Μια υποθετική κατηγοριοποίηση κάτω από αυτή την «ετικέτα» θα περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό λογοτεχνών, όπως οι Céline, D. H. Lawrence, Wyndham Lewis, Gottfried Benn, Ernst Jünger, Yukio Mishima, Drieu La Rochelle, T. E. Lawrence, Ezra Pound και ούτω καθεξής. Ένα νέο αίνιγμα εμφανίζεται επίσης εδώ: οι περισσότεροι συντηρητικοί ηγέτες (σε αντίθεση με την πλειοψηφία των οπαδών τους) εμφανίζουν χαρακτηριστικά του Αναρχικού (άναρχου κατά Ernst Jünger). Βέβαια οι υποστηρικτές τέτοιων κινημάτων τείνουν να είναι πολύ πιο συντηρητικοί από τους ηγέτες τους. Οι ίδιοι εμπνέονται από τέτοια άτομα για να τους παρέχουν τον επαναστατικό κομφορμισμό, την επιθετική ομαλότητα και τον υπερβατικό στωισμό που χρειάζεται ο συντηρητισμός ...

για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο εδώ ...

«ΣΚΟΤΕΙΝΟΣ ΙΠΠΟΤΗΣ: Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ». ΝΙΤΣΕ, ΚΑΛΙ ΓΙΟΥΓΚΑ ΚΑΙ ΓΚΟΘΑΜ ΣΙΤΥ 

Οι αντίπαλοι του κινηματογραφικού Μπάτμαν ως παραδοσιοκρατικοί χαρακτήρες