Otto
Strasser
(1897 -
1974): Παρακμή
και Αυτοκρατορία
Δημοσιεύτηκε την 15η Ιανουαρίου 2021 στην
Γαλλική εθνικοεπαναστατική ιστοσελίδα rebellion-sre.fr
Guillaume Le Carbonel
Mετάφραση: Διόνυσος Ανδρώνης
Ενδιαφέροντα άρθρα για τον Στρασσερισμό μπορείτε να διαβάσετε και εδώ ...
Αποθανών τον Αύγουστο του 1974, ο Otto Strasser
παραμένει ακόμα άγνωστος στη συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων που
αμφισβητούν και αναλογίζονται τα αδιέξοδα της εποχής μας.
Άλλες πιο εξέχουσες
προσωπικότητες της Γερμανικής Συντηρητικής Επανάστασης - εδώ σκεφτόμαστε τον
Moeller van den Bruck, τον Oswald Spengler ή τον Ernst Jünger - συνέτριψαν με
το απέραντο δογματικό τους σώμα έναν πιο προστατευτικό και πιο πολιτικό Στρασσερισμό. Ωστόσο, η σκέψη του Otto Strasser απέχει πολύ από το να είναι μη ρεαλιστική ή
ασήμαντη.
Αντίθετα, ο Γερμανός διανοούμενος και άνθρωπος της δράσης έχει
αναπτύξει μια ολόκληρη σειρά από εξαιρετικά πρωτότυπες και καινοτόμες ιδέες,
που συχνά παρουσιάζονται ως αναχρονιστικές και ουτοπικές από τους πολλούς
επικριτές του.
Για να κατανοήσουμε πλήρως τον Στρασσερισμό, είναι απαραίτητο
πάνω απ' όλα να κατανοήσουμε ποιος είναι ο Otto Strasser και ποια ήταν η καριέρα
του.
Από το μέτωπο στην πολιτική
Γεννημένος στις 10 Σεπτεμβρίου 1897 στο Windsheim της
Βαυαρίας, ο Strasser καταγόταν από ένα μορφωμένο αστικό περιβάλλον. Ο πατέρας
του, Peter, δημόσιος
υπάλληλος στο δικαστήριο της πόλης, είναι ο συγγραφέας ενός μικρού φυλλαδίου
που δημοσιεύτηκε το 1912 με το ψευδώνυμο Paul Wegr, (Das neue Wesen.
Betrachtungen und Ausblicke), Το νέο μονοπάτι, απόψεις και προοπτικές, πολύ
εμπνευσμένο από έναν κοινωνικό και εθνικό χριστιανισμό που διδάσκει στον γιο
του κάθε μέρα. Αυτή η έντονη θρησκευτικότητα αποτελεί βασικό στοιχείο στην
ανάπτυξη της σκέψης και των γεωπολιτικών απόψεων του Otto Strasser.
Όπως πολλοί
συνομήλικοί του Γερμανοί, ο νεαρός επιστρατεύτηκε το 1914 και πήρε μέρος στον
Μεγάλο Πόλεμο ως στρατιώτης, υπαξιωματικός και στη συνέχεια αξιωματικός του
πυροβολικού. Τιμημένος με τον Σιδερένιο Σταυρό της 1ης τάξης,
προτάθηκε για την τιμητική διάκριση του στρατιωτικού τάγματος του Μαξιμιλιανού
- Ιωσήφ (το υψηλότερο στρατιωτικό παράσημο του Βασιλείου της Βαυαρίας) το οποίο
μόνο η ανακωχή θα τον εμπόδιζε να λάβει. Δύο φορές τραυματίας, ο Στράσσερ
αποστρατεύτηκε τον Ιούνιο του 1919 μετά από πέντε χρόνια έντονων μαχών.
Το
1919, τον βρίσκουμε στις τάξεις των Freikorps von Epp να πολεμά την
κομμουνιστική εξέγερση στο Μόναχο. Την επόμενη χρονιά στο Βερολίνο, πολέμησε
ενάντια στο πραξικόπημα του Kapp
επικεφαλής των «Κόκκινων» μάχιμων ομάδων. Όσο παράδοξο κι αν φαίνεται, ο
Strasser βλέπει το δεύτερο γεγονός ως μια παράνομη αντιδραστική κίνηση από μια
αποτυχημένη στρατιωτική κάστα. Εκεί αποκαλύπτεται σιωπηρά η μελλοντική του
εχθρότητα προς τον Πρωσσισμό. Μέλος του SPD για ένα διάστημα, παραιτήθηκε στο
τέλος των μαχών στο Μόναχο, πιστεύοντας ότι το κόμμα είχε εγκαταλείψει τους
εργάτες στην εκδικητική συμπεριφορά των Freikorps.
Ο Στράσσερ συνέχισε τις
σπουδές του στα νομικά και τα οικονομικά και στη συνέχεια προσλήφθηκε στο
υπουργείο προμηθειών. Παράλληλα με τις μισθωτές του δραστηριότητες, ο νεαρός
έγινε ανταποκριτής του Ελβετικού και Ολλανδικού τύπου και δημοσίευσε ένα
σημαντικό άρθρο για την εβδομαδιαία εφημερίδα Das Gewissen (Συνείδηση), την
εφημερίδα που κυκλοφόρησε το 1919 από την Juni-Klub. Στην συνέχεια, ο Στράσσερ
γνώρισε τον Arthur Moeller van den Bruck, τον θεωρητικό και κύριο εμψυχωτή του
κλαμπ (συλλόγου) του Ιουνίου, από τον οποίο δανείστηκε πολλούς στοχασμούς που
θα τροφοδοτούσαν τη σκέψη του.
Στα αριστερά του Χίτλερ
Η πρώτη συνάντηση με τον Αδόλφο Χίτλερ έλαβε χώρα τον
Οκτώβριο του 1920 με πρωτοβουλία του Grégor Strasser, ενός φαρμακοποιού στο
Landshut και αδελφού του Otto, μέλους του NSDAP από την άνοιξη και που ήλπιζε
να φέρει τον μικρότερο αδερφό του στα νερά του. Η συνέντευξη είναι θυελλώδης
μεταξύ του νεαρού δημοσίου υπαλλήλου και του πρώην δεκανέα της Βαυαρίας. Ο Otto αρνείται να συμμετάσχει στο κόμμα βλέποντας
τον Hitler
ως δημαγωγό, δουλοπρεπή πολιτικό που αγαπά την προπαγάνδα. Κατά τη διάρκεια της
αιχμαλωσίας του Χίτλερ (1923-1924), ο Όττο Στράσσερ θα αναμειγνυόταν ωστόσο
περισσότερο στον αγώνα του μάχιμου Εθνικοσοσιαλισμού, τον οποίο θα προσπαθούσε
να ορίσει με δογματικούς όρους.
Υπό αυτή την έννοια, συνεργάστηκε με την
Völkischer Beobachter και δημοσίευσε πολλά άρθρα με το ψευδώνυμο Ulrich von
Hutten, στη συνέχεια άφησε τη θέση του ως σύμβουλος στο υπουργείο για να
εισέλθει ως στέλεχος σε μια επιχειρηματική ομάδα για το αλκοόλ. Τελικά, ο Στράσσερ
πήρε το «βάπτισμα» και εντάχθηκε στο NSDAP το 1925 για να βοηθήσει τον
Γκρέγκορ, που προωθήθηκε ως επικεφαλής του κόμματος για τη βόρεια Γερμανία. Το
Arbeitsgemeinschaft der nord-und westdeutschen Gäue der NSDAP ιδρύθηκε γρήγορα
για να αναδείξει ένα ad-hoc δογματικό σώμα. Τα δύο αδέρφια ίδρυσαν τις
Kampfverlag (Εκδόσεις Μάχης) που θα αποτελούσαν την σταθερή υποστήριξη για τις
διάφορες εκδόσεις που είναι απαραίτητες για το έργο της διάδοσης και θα
εξέθεταν τις ιδέες τους σε ένα εσωτερικό διμηνιαίο έντυπο το Die nationalsozialistische
Briefe (Τα Εθνικοσοσιαλιστικά Γράμματα), που προοριζόταν για τα τοπικά μέλη του
κόμματος.
Ένας νεαρός βοηθός επιστρατεύεται για τον Γκρέγκορ, το όνομα του
είναι Joseph
Goebbels.
Το NSDAP της Βόρειας Γερμανίας λοιπόν πήρε έναν πολύ «αριστερό» προσανατολισμό
και αποτελούσε έναν πραγματικό πνευματικό πόλο. Ο Όττο ξεκίνησε ένα φιλόδοξο
έργο για την ανανέωση του κόμματος, του οποίου τον μπουρζουάδικο χαρακτήρα και
τη διαφθορά κατήγγειλε από την αρχή. Ο Στράσσερ δεν διστάζει να χλευάσει τις
γνωριμίες του Χίτλερ με τους καπιταλιστικούς κύκλους, ιδιαίτερα τις σχέσεις του
με τον βιομήχανο Thyssen, έναν ισχυρό υποστηρικτή του κόμματος. Πολύ γρήγορα,
μαντεύει ότι το NSDAP δρα μόνο κατά του Μαρξισμού, που για αυτόν είναι
ημίμετρο. Οι Εθνικοσοσιαλιστές, ισχυρίζεται, δεν έχουν καμία συμπάθεια για την
αστική τάξη, η οποία ευδοκιμεί μόνο στα ίδια πλαίσια με τον καπιταλισμό. Ήδη
από το 1930, ο Otto Strasser συνειδητοποίησε ότι το κόμμα δεν ήταν πλέον
σοσιαλιστικό και ότι είχε εγκαταλείψει τα είκοσι πέντε σημεία του προγράμματος
του 1920.
Το Μαύρο Μέτωπο
Με ένα ξέσπασμα, ο Στράσσερ αποχώρησε από το κόμμα το
1930 δημοσιεύοντας ένα ιδρυτικό άρθρο στις 4 Ιουλίου με τίτλο «Οι Σοσιαλιστές εγκαταλείπουν το NSDAP»*. Στη συνέχεια ξεκίνησε το Kampfgemeinschaft
Revolutionärer Nationalen
Sozialisten και στη συνέχεια το 1931 το Die Schwarze Front (Μαύρο Μέτωπο). Αυτή
η τελευταία οργάνωση θέλει να είναι μια σχολή στελεχών σε αντίθεση με το κόμμα.
Μια αληθινή ομοσπονδία που συγκεντρώνει, εκτός από το KGRNS, τον Bund Wehrwolf,
θραύσματα του Bund Oberland και την πτέρυγα Hamkens του Landvolkbewegung
(Αγροτικό Κίνημα). Το δόγμα αναπτύχθηκε στο πλαίσιο της επιθεώρησης Die Tat,
που διευθύνεται από τον Ferdinand Fried, και την εφημερίδα Die schwarze Front,
το πρώτο τεύχος της οποίας εμφανίστηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 1931.
Για τον Otto
Strasser, οι Εθνικοσοσιαλιστές πρέπει να είναι ένα ρεπουμπλικανικό κίνημα,
εκτός των αρχικών προνομίων, που μάχεται τόσο ενάντια στον Μαρξισμό, που έχει
διαστρεβλώσει την κοινωνική ιδέα, όσο και στον Καπιταλισμό. Η βασιλεία του
χρήματος ευτελίζει την ψυχή των ανθρώπων και εμποδίζει την έλευση της
Volksgemeinschaft (εθνική κοινότητα). Από αυτή την άποψη, η οικονομία παραμένει
επιζήμια και πρέπει να ευθυγραμμιστεί καλύπτοντας τις ανάγκες του έθνους και
μόνο. Η θεωρητική παραγωγή του Otto Strasser εμφανίζεται σε μια ανθολογία
δημοσιεύσεων και άρθρων.
Για να διατηρήσουμε μόνο μερικά από αυτά, ας
παραθέσουμε το Πρόγραμμα του 1925, Εθνικοσοσιαλισμός και Κράτος (1929), την
Διακήρυξη της 4ης Ιουλίου 1930 (Οι σοσιαλιστές αποχωρούν από το
NSDAP), τις Δεκατέσσερις θέσεις της Γερμανικής Επανάστασης (1ο
συνέδριο του KGRNS Οκτώβριος 1930), το Μανιφέστο του Μαύρου Μετώπου (2ο
Συνέδριο Οκτώβριος 1931), Η οικοδόμηση του Γερμανικού Σοσιαλισμού (1932) ή
ακόμα και οι Προγραμματικές Αρχές των Επαναστατών Εθνικοσοσιαλιστών (άρθρο του
Buchücker). Ο εθνικισμός του Strasser είναι στενά συνδεδεμένος με τον
χριστιανισμό της ανατροφής του. Η Στρασσερική Γερμανία εμφανίζεται ως ο πυρσός
μιας ομοσπονδιακής Ευρώπης.
Ο Otto Strasser υποστηρίζει τη συγκρότηση ενός
μείζονος γερμανικού ομοσπονδιακού κράτους (ένωση γερμανικών κρατών), από το
Memel στο Στρασβούργο, από το Eupen στη Βιέννη, το οποίο αντιτίθεται στον Πανγερμανισμό
της κυριαρχίας. Φαντάζεται μια οργάνωση βασισμένη στο Ελβετικό μοντέλο, μια
διάσπαση των εθνικών κρατών προς όφελος των εθνοτικών περιοχών (Σκωτία,
Ιρλανδία, Βρετάνη, Φλάνδρα κ.λπ.). Από αυτή την άποψη, ο Strasser επενδύει τον
εαυτό του σε έναν αντιιμπεριαλιστικό διεθνή αγώνα αλληλεγγύης που φέρνει κοντά
όλα τα καταπιεσμένα έθνη. Παρτιζάνος ενός νέου πολέμου της ελευθερίας απέναντι στην
Δύση, ήταν υπέρ μιας συμμαχίας με την ΕΣΣΔ. Πιστός αναγνώστης του Moeller van den Bruck, συνέχισε την θεωρία του των νέων
ανθρώπων ενάντια σε αυτούς που ήταν εξαντλημένοι. Παρόλα αυτά ήταν αρνητικός στον
Πρωσσισμό τον οποίο θεωρεί ότι είναι η πηγή της κυριαρχίας και του ολοκληρωτισμού.
Ο Völkisch ιδεαλισμός του ενσαρκώνεται σε μια θεϊκή
καταγωγή. Το Volk είναι για αυτόν ένας ζωντανός οργανισμός με τα φυσικά,
πνευματικά και ψυχικά του χαρακτηριστικά. Μόνο η εθνότητα μετράει (και όχι ο
βιολογικός ρατσισμός) που δεν καθιερώνει καμία αξιακή κλίμακα. Ο εθνοκεντρισμός
του είναι πρωτίστως πολιτιστικός, γλωσσικός και ενδογαμικός. Ο Στράσσερ
σκέφτεται να απαγορεύσει τους γάμους με τους αλλοδαπούς και θα αρνηθεί να
διδάσκεται μια ξένη γλώσσα πριν από το πανεπιστήμιο. Έτσι εξαγνισμένη, η
Γερμανία θα μπορούσε τελικά να γίνει μια αυθεντική Volksgemeinschaft βασισμένη
σε μορφές κατάλληλες για τη φύση των ανθρώπων (φέουδο, αυτοδιοίκηση).
Ο Στράσσερ
αρνείται την ταξική πάλη μέσα στο Volk (Λαό) και υποστηρίζει ένα ενιαίο μέτωπο
της βάσης των κομμάτων και των συνδικάτων ενάντια στην ιεραρχία τους και
ενάντια στο σύστημα. Η αρμονία είναι η λέξη κλειδί, η ενότητα στην πολυμορφία
που αντιτίθεται στην τυποποίηση. Ότι οι διάφοροι ήχοι συμφωνούν για το κοινό
καλό, ισχυρίζεται συχνά. Και εδώ, το θρησκευτικό θεμέλιο είναι προφανές αφού
μια αρχή αγάπης για το ανασυσταθέν Volk προκύπτει από αυτή την λαϊκή
επανάσταση.
Μια αγροτική ουτοπία
Oλοκληρωτικός και απόλυτος, ο σοσιαλισμός του
αντιτίθεται στον φιλελευθερισμό καθώς και στον μαρξισμό. Ο Strasser βλέπει στον
τελευταίο ένα προϊόν της φιλελεύθερης εποχής του οποίου η αναλυτική μέθοδος
είναι ξεπερασμένη σε μια βαθιά μεταμορφωμένη Γερμανία. Δεν μπορούμε πλέον,
λέει, να λογιζόμαστε με όρους ταξικούς αγώνες και σχέσεις παραγωγής (που δεν
μας εμποδίζει να χρησιμοποιήσουμε την ταξική πάλη για να πετύχουμε τους σκοπούς
μας). Ο Otto Strasser λοιπόν απορρίπτει τόσο το προλεταριακό μοντέλο όσο και το
αστικό μοντέλο. Είναι απαραίτητο να συμβιβαστεί το γεγονός της ανάληψης
υποχρέωσης (υπευθυνότητα, ανεξαρτησία, δημιουργικότητα) με το Volksgemeinschaft
σε μια κοινωνία νέων εργαζομένων.
Ο Στράσσερ φαντάζεται τότε μια κοινωνία
αγροτικού τύπου με αγρότες - εργάτες, αγρότες - διανοούμενους και αγρότες - στρατιώτες.
Πρέπει να γίνει διαίρεση της γης προς όφελος όλων των Γερμανών καθώς και
διανομή των κερδών των εταιρειών. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να τεθεί σε
εφαρμογή ένα κρατικιστικό φεουδαρχικό σύστημα στο οποίο το κράτος κατέχει όλη
τη γη και τη μισθώνει σε ιδιώτες με τη μορφή φέουδου. Ο καθένας εκμεταλλεύεται
ελεύθερα τη γη του αλλά δεν μπορεί να πουλήσει ή να υπενοικιάσει κρατική
περιουσία. Χωρίς να ανησυχεί για την επέκταση του ζωτικού χώρου, ο Στράσσερ
σκέφτεται να αποικίσει τα γερμανικά εδάφη στην Ανατολή. Συνιστά τη διασπορά των
μεγάλων βιομηχανικών συγκροτημάτων σε μικρές μονάδες που θα μετεγκατασταθούν
στις περιοχές όπου δραστηριοποιούνται οι εργάτες - αγρότες.
Ταυτόχρονα, το 51%
της ζωτικής σημασίας βιομηχανίας που συνδέεται με την εξουσία κρατικοποιείται
προκειμένου να διαφυλαχθεί η εθνική ανεξαρτησία. Υπό αυτή την έννοια, ο
Strasser μπορεί επίσης να θεωρηθεί ως ένας από τους προδρόμους της αποκεντρωμένης
ανάπτυξης. Αυτός ο αγροτικός και προβιομηχανικός τοπικισμός σε μια
εικονογράφηση. Ειδικά αφού σε αυτό πρέπει να προστεθεί και μια σημαντική πτώση
στην παραγωγή καταναλωτικών αγαθών και η υιοθέτηση ενός Σπαρτιατικού,
αυταρχικού και τοπικού τρόπου ζωής. Καλύτερα, ο Strasser οραματίζεται μια
οικονομία βασισμένη σε ανταλλαγές για να κάνει χώρο στο ιδιωτικό κεφάλαιο. Δεν
υπάρχει αμφιβολία ότι εδώ η μελέτη του Landvolkbewegung έπαιξε κάποιο ρόλο. Ας
μην ξεχνάμε ότι την ίδια στιγμή, ο Ernst Niekisch, στο Γερμανικό Πρόγραμμα
Αντίστασης, προωθεί επίσης μια δραστική μείωση του παραγωγικού μηχανισμού, τον
αγροτικό αποικισμό ακόμη και στις πιο μέτριες συνθήκες, μια επιθυμία για λιτότητα
και έναν απλό τρόπο ζωής, επιρροή του αγροτικού κινήματος.
Όσον αφορά τους
θεσμούς, το Reichtag θα πρέπει να αντικατασταθεί από ένα επιμελητήριο έξι
εταιρειών (εργάτες, αγρότες, εργαζόμενοι, δημόσιοι υπάλληλοι, βιομήχανοι,
ελεύθερα επαγγέλματα) περισσότερο σύμφωνα με την καθημερινή πραγματικότητα. Σε
αυτή την κοινωνία που φαντάζεται ο Στράσσερ, δεν πρέπει να υπάρχει η δικτατορία
της τεχνολογίας. Σε αντίθεση με τον Jacques Ellul, θεωρεί ότι είναι αρχικά
ουδέτερη και ότι η διαστροφή του εξαρτάται αποκλειστικά από τη χρήση που του
κάνει ο άνθρωπος. Ο τεχνικός, απαραίτητος για την εύρυθμη λειτουργία της
κοινωνίας, πρέπει να θέσει τον εαυτό του εξ ολοκλήρου στην υπηρεσία της
Volksgemeinschaft. Ομοίως, ο Γερμανός χρειάζεται μια ισχυρή ηγεσία που να
απαγορεύει οποιαδήποτε χρήση της δημοκρατίας, η οποία είναι εγγενώς αδύναμη.
Στην πραγματικότητα, όχι πολύ επικεντρωμένος στη νεωτερικότητα, ο Otto Strasser
υπερασπίζεται μια επιστροφή στον Μεσαίωνα (φέουδο, επιστροφή στον Θεό) στον
οποίο βλέπει το απόγειο της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Σε αυτό ενώνεται με τον
Edgar Julius Jung για τον οποίο το μέλλον απαιτεί ένα χριστιανικό και εταιρικό
Ράιχ που ενώνει την Ευρώπη. Αυτή η ευρωπαϊκή διάσταση είναι θεμελιώδης για τον
Strasser, καθώς σχεδιάζει να επεκτείνει το μοντέλο του σε ολόκληρη την ήπειρο.
Η πραγματική αποστολή του Γερμανικού λαού είναι η ευρωπαϊκή ενότητα, αυτή της
Αγίας Αυτοκρατορίας που διαλύθηκε το 1530. Ως εκ τούτου, ο Strasser αντιτάχθηκε
σθεναρά στις αξίες της Γαλλικής Επανάστασης, αφού είδε με πίστη στον Θεό το
κεντρικό στοιχείο της ενότητας της Ευρώπης στο Μεσσαίωνα. Ο αγροτικός
συντηρητισμός του θα πρέπει να καταστήσει δυνατή την επανασύνδεση με τις αξίες
της αλληλεγγύης και της πνευματικότητας, δηλαδή με αυτές ως αρχέγονο στοιχείο
σε μια αντίληψη του κόσμου.
Είναι μια οικονομική και ψυχική αγροτική επανάσταση
που ζητά, μια κοινωνικοποίηση προς όφελος της Volksgemeinschaft και όχι ένας
απλός κρατικός σοσιαλισμός. Βασικά, δεν προσπαθεί να συμβιβάσει την παρακμή και
την εξουσία. Κοιτάζοντας πιο προσεκτικά, καταλαβαίνουμε καλύτερα τι θα μπορούσε
να αντιταχθεί στον Στράσσερ και τον Χίτλερ όσον αφορά το πολιτικό σχέδιο. Για
το πρώτο, πρόκειται για την επανίδρυση μιας προβιομηχανικής κοινωνίας σε
αντίθεση με τον σύγχρονο κόσμο. Για το δεύτερο, μετράνε μόνο η στρατιωτική
εκδίκηση και η εδαφική επέκταση που επιτυγχάνεται μέσω του αντιδραστικού
μοντερνισμού.
Τα υπόλοιπα τα ξέρουμε. Το 1933, ο Otto Strasser πήγε εξόριστος
στην Αυστρία πριν μετακομίσει στην Πράγα. Καταδιωκόμενος από τους άνδρες των
Sicherheitsdienst, ταξίδεψε από τη μια πρωτεύουσα στην άλλη για να φτάσει
τελικά στον Καναδά το 1939. Με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, ο Grégor Strasser
αποφασίζει να μην εγκαταλείψει τη Γερμανία και παραμένει εντός του κόμματος ως
Reichorganisationsleiter, δηλαδή ένας πραγματικός δεύτερος υπεύθυνος στο NSDAP.
Κόντρα σε όλες τις πιθανότητες, στις 8 Δεκεμβρίου 1932 ο Γκρέγκορ υπέβαλε την
παραίτησή του, έζησε στο περιθώριο για κάποιο διάστημα με την οικογένειά του,
για να πυροβοληθεί θανάσιμα στο κελί του κατά την εκκαθάριση της 30ης
Ιουνίου 1934.
Από τον Otto Strasser έχουν απομείνει μόνο λίγα βιβλία, εκ των
οποίων ελάχιστες Γαλλικές εκδόσεις. Αυτό δεν πρέπει να αποτρέψει την ενασχόληση με τον Στρασσερισμό και την αγροτική του ουτοπία. Οι εποχές που έρχονται μπορεί
κάλλιστα να αποδείξουν ότι έχει δίκιο.
*για το οποίο έχουμε ήδη γράψει ένα άρθρο - σημείωμα
του μεταφραστή
.png)
.png)
.png)
