«Επιτέλους κάτι κινείται εκδοτικά από τους μεγάλους οίκους.
Ένα αριστούργημα ήρθε. Ενός παρανόμου της λογοτεχνίας, όπως τον έχω ονομάσει
στο βιβλίο για την ζωή του. "Θάνατος επί πιστώσει" είναι λοιπόντο βιβλίο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εστία.
Το δεύτερο μυθιστόρημα του μεγάλου Ferdinand Celine, μετά το "Ταξίδι στο
τέλος της νύχτας": Πρόκειται για ένα μπαράζ λέξεων, εικόνων, ήχων που
γεννιούνται από το μυαλό ενός ανθρώπου, που έχει δει πολλά και διάφορα και που
προσθέτει το παραλήρημα της φαντασίας, στη βία της πραγματικότητας.
Επιστρέφοντας
στην παιδική ηλικία και την εφηβεία του Ferdinand Bardamu, το alter ego του
συγγραφέα, βλέπουμε την επιστροφή στις συγκρούσεις με τους γονείς του, το
ταξίδι του στην Αγγλία, τις άπειρες δυσκολίες του να βρει ένα κομμάτι δουλειάς
στις αρχές της Γαλλίας του '900.
Ήταν σαν να ζούσε μια νέα, συναρπαστική,
αποκαλυπτική εμπειρία, την εμπειρία μιας πρώτης ανάγνωσης. Ή ίσως
πολύ πιο απλά, ήταν η ξεκάθαρη απόδειξη ότι οι γεύσεις της ζωής αλλάζουν με την
πάροδο του χρόνου και αυτό που κάποτε φαινόταν πολύ μακριά από τα συναισθήματά
του, μπορεί τώρα να φαίνεται παράξενα στον αναγνώστη.
Ακόμα και οι παραισθήσεις
ενός ιδιαίτερουσυγγραφέα, όπως ο
Louis-Ferdinand Céline»
«O Celine στο έργο του “Το ταξίδι στο τέλος της νύχτας”, η
διαμαρτυρία ενάντια στο βασίλειο του χρυσού έχει πολύ κοινωνικό, για να μην πω
σοσιαλιστικό ύφος. Είναι ειδικά οι εργάτες, οι φτωχοί που υποφέρουν από τον
υλισμό των πλουσίων. Όπως και οι άλλοι χαρακτήρες του μυθιστορήματος, ο
Bardamu το γνωρίζει αυτό: «Δεν είχα
μάθει ακόμη ότι υπάρχουν δύο πολύ διαφορετικές ανθρωπιστικές επιστήμες, αυτή
των πλουσίων και αυτή των φτωχών. Μου πήρε, όπως και πολλοί άλλοι, είκοσι
χρόνια και ο πόλεμος, για να μάθω να κρατώ τον εαυτό μου στην κατηγορία μου, να
ρωτάω την τιμή των πραγμάτων και των όντων πριν τα αγγίξω και πάνω απ' όλα πριν
τα κρατήσω». Μερικές φορές ο συγγραφέας εκνευρίζεται από τον τρόπο με τον οποίο
κακοποιούνται οι φτωχοί. Οι πλούσιοι είναι οι πραγματικοί υλιστές. Ακόμη και
στον τον Bardamu κυριαρχεί το υλιστικό ένστικτο, γιατί ανήκει στον σύγχρονο
κόσμο»
Δεν διαβάζω
πολύ, δεν έχω τον χρόνο. Τόσα χρόνια χαμένα ήδη σε τόση ανοησία και φυλακή! Άλλοι άνθρωποι με πιέζουν, με εγκαλούν, με πρήζουν. Πρέπει οπωσδήποτε, καταπώς
φαίνεται, να διαβάσω κάποιου είδους άρθρο, το «Πορτραίτο ενός Αντισημίτη», του
Ζαν-Μπατίστ Σαρτρ (Temps Modernes,
Δεκέμβριος 1945). Διατρέχω αυτήν τη μακροσκελή εργασία, της ρίχνω μια ματιά,
δεν είναι ούτε καλή ούτε κακή, δεν είναι απολύτως τίποτα, ένα παστίς…κάποιου
είδους «à la manière de»…
Αυτός ο μικρούλης Ζ.-Μπ.Σ. έχει διαβάσει τον Ασυλλόγιστο,
τον Άνθρωπο που αγαπούσε τις τουλίπες, κτλ… Έχει πάρει το κολάι, εγκλωβίστηκε
εκεί μέσα και του είναι αδύνατο να δραπετεύσει… Ακόμα σχολιαρόπαιδο, αυτός ο
Ζ.-Μπ.Σ.! Ακόμα με τα παστίς του, με τα «à la manière de»του… Με τον τρόπο του
Σελίν, επίσης… και πολλών άλλων… «Πόρνες»,κ.λπ… «Ανταλλακτικά Κεφάλια»…
«Μάγια»… Τίποτα σοβαρό, φυσικά. Σέρνονται πίσω από τον κώλο μου, όλοι αυτοί οι
μιμητές…Τι μπορώ να κάνω γι’ αυτό; Ασφυκτικοί, μισητοί, κακοφτιαγμένοι,
προδότες, μισοί βδέλλες, μισοί σκουλήκια-ταινίες, δε μου κάνουν κάποια τιμή, δε
μιλάω ποτέ για εκείνους, αυτό είν’ όλο.
Παιδάκια των σκιών. Ευπρέπεια! Ω, δεν
εύχομαι το κακό του μικρούλη Ζ.-Μπ.Σ.! Η μοίρα του εκεί που βρίσκεται είναι ήδη
βάρβαρη. Αφού πρόκειται για σχολική εργασία, θα του έβαζα ευχαρίστως ένα εφτά
στα είκοσι και η κουβέντα θα τελείωνε εδώ… Αλλά στη σελίδα 462 αυτό το μικρό
σκατό με ξαφνιάζει! Α! Το καταραμένο σάπιο κωλοτρυπίδι! Τι τόλμησε να γράψει; «Αν
ο Σελίν υποστήριξε τις σοσιαλιστικές θέσεις των Ναζί ήταν επειδή χρηματίστηκε.»
Κατά λέξη! Ναι! Αυτό λοιπόν έγραψε αυτό το μικρό σκαθάρι όσο εγώ ήμουν στη
φυλακή και κινδύνευα να με κρεμάσουν. Ανάθεμά σε, σκατοκέφαλο μικρό μπαστάρδι,
ξεπετάγεσαι απ’ τα κωλομέρια μου για να με βρωμίσεις απ’ έξω! Χέσμα του Κάιν.
Τι ακριβώς θέλεις;
Να με δολοφονήσουν!Είναι προφανές! Να! Άσε με να σε συνθλίψω! Ναι!... Κοιτάζω τη φωτογραφία
σου, τα μεγάλα μάτια εντόμου… το αγκίστρι… τη γλιτσιασμένη βεντούζα… είν’ ένα
σκουλήκι! Τι άλλο θα κατεβάσει η κούτρα του, αυτού του τέρατος, για να με
δολοφονήσουν! Μόλις βγήκε από τα σκατά μου και με καταδικάζει! Το καλύτερο
είναι πως στην σελίδα 451 έχει το θράσος να μας προειδοποιεί: «Ένας άνθρωπος
που το βρίσκει φυσικό να καταγγέλλει τους ανθρώπους δεν μπορεί να έχει τη δική
μας αντίληψη περί τιμής, ακόμη κι εκείνους για τους οποίους παρουσιάζεται ως
ευεργέτης, δεν τους βλέπει με τα δικά μας μάτια, η γενναιοδωρία του, η ευγένεια του, δεν μοιάζουν με τη δική μας ευγένεια, τη δική μας γενναιοδωρία, δεν μπορεί
να εντοπίσει το πάθος.»
Μες στην
κωλοτρυπίδα μου, όπου και βρίσκεται, είναι αδύνατο να ζητήσουμε από τον Ζ.-Μπ. Σ. να δει καθαρά ή να εκφραστεί με σαφήνεια,
ωστόσο, ο Ζ.-Μπ. Σ. φαίνεται πως έχει προβλέψει τη μοναξιά και τη σκοτεινότητα
του πρωκτού μου... ΟΖ.-Μπ. Σ. προφανώς μιλάει για τον εαυτό του όταν γράφει στη
σελίδα 451: «Αυτός ο άνθρωπος φοβάται κάθε είδους μοναξιά, τόσο εκείνη της ιδιοφυΐας όσο και εκείνη του δολοφόνου». Ας
καταλάβουμε τι σημαίνει αυτό που λέει... Με βάση τις εβδομαδιαίες εφημερίδες, ο
Ζ.-Μπ. Σ. βλέπει πλέον τον εαυτό του αποκλειστικά ως ιδιοφυΐα. Σε ό,τι με αφορά,
και με βάση τα δικά του κείμενα, είμαι αναγκασμένος να βλέπω τον Ζ.-Μπ. Σ. αποκλειστικά
ως δολοφόνο, και ακόμα περισσότερο, ως αιμοσταγή ρουφιάνο, καταραμένο,
αποτρόπαιο, πληροφοριοδότη μπελά, γάιδαρο που γυαλίζει το μάτι του.
Τώρα εκτρέπομαι! Δεν κάνει για την ηλικία ή την κατάστασή μου!... Θα έκλεινα
εδώ... αηδιασμένος, αυτό είναι όλο... Το ξανασκέφτομαι... Δολοφόνος και ιδιοφυής;
Το έχουμε ξαναδεί αυτό… Εξάλλου… Ίσως αυτό να συμβαίνει και με τον Σαρτρ;
Δολοφόνος είναι, θα μπορούσε, οπωσδήποτε θα ήθελε να είναι, αλλά ιδιοφυής;
Ιδιοφυές κουραδάκι στην κωλοτρυπίδα μου; Χμμ… Αυτό μένει να το δούμε… Ναι,
σίγουρα, αυτό θα μπορούσε ν’ ανθίσει… να γίνει γνωστό… αλλά ο Ζ.-Μπ. Σ.; Τα
εμβρυακά του μάτια; Οι κακοί μικροπρεπείς ώμοι του; Αυτή η μεγάλη κοιλίτσα...
Ταινία, σίγουρα, ταινία στο έντερο, ξέρετε… και φιλόσοφος!... πολλά μαζεύονται...
Έπαιξε λίγο εδώ κι εκεί… στο Θέατρο, στην Πόλη, με τη φρίκη της εποχής, με τον
πόλεμο, τα βασανιστήρια, τα σίδερα, τη φωτιά.
Αλλά οι καιροί αλλάζουν, και να
’τον που μεγαλώνει, διογκώνεται τρομερά, ο Ζ.-Μπ. Σ.! Δεν μπορεί να ελέγξει πλέον
τον εαυτό του... δεν γνωρίζει πια τον εαυτό του... από έμβρυο που είναι τείνει
να γίνει πλάσμα… ο κύκλος… βαρέθηκε τα παιχνίδια, την εξαπάτηση… τρέχει πίσω
από τις δοκιμασίες, τις πραγματικές δοκιμασίες... τη φυλακή, την εξιλέωση, το
ραβδί, και το ραβδί το μεγαλύτερο απ’ όλα τα άλλα: το Παλούκι... Ο Ζ.-Μπ. Σ. γίνεται
πεπρωμένο... οι Ερινύες! τέρμα οι μπαγκατέλες... Θέλει να γίνει ένα πραγματικό
τέρας! Τώρα φωνάζει στον ντε Γκωλ!
Τι τρόπος!
Θέλει να πράξει το ανεπανόρθωτο! Επιμένει! Οι μάγισσες θα τον τρελάνουν, ήρθε
να τις πειράξει, δεν θα τον αφήσουν να ξεφύγει... Σκουληκαντέρα, κάλπικος
γυρίνος, θα φας τον Μανδραγόρα! Θα προαχθείς σε σούκκουβους! Η αρρώστια του να
είσαι καταραμένος εξελίσσεται στον Σαρτρ...Παλιά αρρώστια, τόσο παλιά όσο ο
κόσμος, όλη η λογοτεχνία έχει σαπίσει εξαιτίας της... Περίμενε, Ζ.-Μπ.Σ., πριν
διαπράξεις την απόλυτη γκάφα! Ψηλάφισε τον εαυτό σου! Συνειδητοποίησε ότι ο
τρόμος δεν είναι τίποτα χωρίς το Όνειρο και χωρίς τη Μουσική... Σε βλέπω
ξεκάθαρα, ταινία, αλλά όχι κόμπρα, καθόλου κόμπρα... δεν είσαι καλός στο
φλάουτο!
Ο Μάκβεθ δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα Γκραν Γκινιόλ, κι αυτό σε κακή
μέρα, χωρίς μουσική, χωρίς όνειρο... Είσαι κακός, βρώμικος, αχάριστος, μισητός,
γουρουνοκέφαλος, και δεν είναι μόνο αυτό Ζ.-Μπ. Σ.! Αυτό δεν είναι αρκετό...
Πρέπει να χορέψεις κι άλλο!... Μπορεί να κάνω λάθος, φυσικά... Δεν θα μπορούσα
να ζητήσω περισσότερα... Θα σε χειροκροτήσω όταν τελικά γίνεις ένα πραγματικό
τέρας, όταν θα έχεις πληρώσει τις μάγισσες, μ’ ό,τι πρέπει, το σωστό τίμημα,
ώστε να σε μεταμορφώσουν, να σε ανθίσουν, σ’ ένα πραγματικό φαινόμενο. Μια
ταινία που παίζει φλάουτο.
Με παρακάλεσες
πολύ, με παρακάλεσες μέσω του Ντουλέν, μέσω του Ντενοέλ, με ικέτευσες «κάτω απ’
την μπότα» να κατέβω και να σε χειροκροτήσω! Δεν σε βρήκα ούτε χορευτή, ούτε
φλαουτίστα, ένα τρομερό βίτσιο κατά τη γνώμη μου, τ’ ομολογώ… Αλλά ας τα
ξεχάσουμε όλ’ αυτά! Ας σκεφτούμε μόνο το μέλλον! Φρόντισε οι δαίμονές σου να
σου μάθουν φλάουτο! Πάνω απ’ όλα το φλάουτο! Αργότερα τον Σαίξπηρ, λυκειόπαιδο! 3/4
φλάουτο, 1/4 αίμα... 1/4 είναι αρκετό, σε διαβεβαιώνω... αλλά το δικό σου
πρώτα! πριν από κάθε άλλο αίμα. Η Αλχημεία έχει τους νόμους της... το «αίμα των
άλλων» δεν ευχαριστεί τις Μούσες... Ας σκεφτούμε...Ακόμα κι έτσι έκανες τη
μικρή σου επιτυχία στο «Σάρα», κάτω απ’ την Μπότα, με τις Μύγες
σου. Γιατί δε σκαρώνεις τρία μικρά νούμερα τώρα, στο πόδι, για την περίσταση,
αυθόρμητα, τους Πληροφοριοδότες; Μια μικρή αναδρομική επιθεώρηση...
Θα μπορούσαμε να σε δούμε εκεί
αυτοπροσώπως, με τα φιλαράκια σου, να στέλνετε τους απεχθέστατους συναδέλφους
σας, τους λεγόμενους «Συνεργάτες» στη φυλακή, στην αγχόνη, στην εξορία…Θα ήταν
αυτό αρκετά κωμικό; Εσύ ο ίδιος, φυσικά, με τη δύναμη του κειμένου σου, στον
πρωταγωνιστικό ρόλο… μια ταινία κωμωδός και φιλόσοφος… Είναι εύκολο να φανταστεί
κανείς εκατοντάδες θεατρικά πραξικοπήματα, περιπέτειες και φαρσικές ανατροπές
κατά την εκτύλιξη ενός τέτοιου παραμυθιού… και μετά, στην τελευταία σκηνή, μία
από κείνες τις «Γενικές Σφαγές» που θα συγκλονίσουν, που θα ξεκαρδίσουν
ολόκληρη την Ευρώπη! (Καιρός είναι!)Η πιο χαρωπή της δεκαετίας! Θα
ζητωκραυγάζουνε κατουρημένοι και στην 500ή παράσταση!... κι ως το υπερπέραν!
(Το υπερπέραν! Χι! Χι!)
Η δολοφονία των «Υπογραφόντων», του ενός απ’ τον
άλλον!... εσύ απ’ τον Κασού… ο άλλος απ’ τον Ελυάρ! ο παράλλος απ’ τη γυναίκα
του και τον Μωριάκ! και ούτω καθεξής μέχρι τον τελευταίο!... Μπορείτε να το
φανταστείτε! Η Εκατόμβη της Αποθέωσης! Χωρίς να ξεχνάμε τη σάρκα, φυσικά! Μεγάλη
παρέλαση υπέροχων, γυμνών, κουνιστών κοριτσιών…Τζαζ απ’ τους «Οικοδόμους του
Τείχους»… «Τ’ αγόρια του Ατλαντικού»…εγγυημένος ανταγωνισμός… και το μεγάλο
όργιο των φαντασμάτων σε φωτεινή διπλή έκθεση… 200.000 δολοφονημένοι,
κατάδικοι, χολερικοί, ανάξιοι… και ξυρισμένα γυναικεία κεφάλια! και φαραντόλ!
Στο περιβόλι τ’ Ουρανού! Χορωδία των «Δήμιων της Νυρεμβέργης»...Και στον τόνο
θα συλλαμβάνεις κάτι περισσότερο-απ’την-ύπαρξη, φευγαλέο, σφαγιαστικό…
Ατμόσφαιρα συντεθειμένη από λόξυγγες αγωνίας, θορύβους κολικών, λυγμούς,
μέταλλα…«Βοήθεια!»... Μουσική υπόκρουση: «Ζήτω η Μηχανή!»… Το βλέπετε;
Και το
αποκορύφωμα, στο διάλειμμα: Δημοπρασία χειροπαίδων! και Κυλικείο αίματος.
Το απόλυτο φουτουριστικό Μπαρ. Μόνο αληθινό αίμα! στο ποτήρι,
ακατέργαστο, πιστοποιημένο απ’ τα νοσοκομεία… απ’ το πρωί! Αίμα αορτής, αίμα
εμβρύου, αίμα υμένων, αίμα εκτελεσμένων!... Για όλα τα γούστα! Α! τι μέλλον για
τον Ζ.-Μπ. Σ.! Πόσο θαυμάσιος θα είσαι όταν ανθίσεις ως Πραγματικό Τέρας! Μπορώ
ήδη να σε δω να βγαίνεις απ’ τα περιττώματα, ήδη να παίζεις φλάουτο, πραγματικό
μικρό φλάουτο! απόλαυση!... ήδη σχεδόν ένας πραγματικός μικρός καλλιτέχνης! Αναθεματισμένε
Ζ.-Μπ. Σ.
Νέο βιβλίο από τις εκδόσεις «Λόγχη»: “ Ο Μαύρος Μάης του 68,
η ιστορία των εθνικιστικών ριζοσπαστικών κινημάτων της Γαλλίας 1900 - 1972”
«Η παρακμή, πάντα η παρακμή … Η ζωή είναι μια αέναη παρακμή
από την αρχή».
Pierre Drieu la Rochelle
Μια παράξενη χώρα η Γαλλία. Δημιούργησε τον Διαφωτισμό, τη
Σκοτεινή Μεγάλη Μητέρα όλων των επακόλουθων κακόβουλων σύγχρονων ιδεολογιών:
φιλελευθερισμός, γιακωβινισμός, αντικληρικαλισμός, σοσιαλισμός, κομμουνισμός,
παγκοσμιοποίηση.
Η Γαλλική Επανάσταση έγινε στη Γαλλία, μια καταραμένη πηγή
ενός ποταμού αίματος. Ωστόσο, από τη Γαλλία προέκυψαν και οι πιο σημαντικές
μορφές της αντεπαναστατικής σκέψης όπως οι Joseph de Maistre, Luis de Bonald,
Donoso Cortes. Εδώ εκδηλώθηκε ο πιο
βίαιος μασονικός αντικληρικαλισμός και το πιο αντεθνικό αναρχοσοσιαλιστικό
μίσος.
Ωστόσο, είναι σε αυτή τη χώρα που μεταξύ του δέκατου ένατου και του
εικοστού αιώνα άνθισαν καθολικοί στοχαστές και συγγραφείς, με συχνές αλλαγές
«ακραίων» τάσεων και αρκετοί εθνικιστές «αντιΝτρέιφους» όπως ο Jules Amédée
Barbey d’Aurevilly, ο Joris-Karl Huysmans, ο Leon Bloy, ο Charles Péguy,
Georges Bernanos, Georges Valois, Εdouard Drumont, Maurice Barrès.
Στη συνέχεια,
την Action française του Charles Maurras και την ομάδα διανοουμένων του όπως ο
Léon Daudet, ο Gustave Thibon και ο Pierre Gaxotte.
Η Γαλλία της
δεκαετίας του 1930 ήταν εκείνη του “Λαϊκού Μετώπου”, αλλά και εκείνης της
λογοτεχνικής και πολιτικής εποχής που ο Paul Sérant όρισε ως «φασιστικό
ρομαντισμό» και που ενάντια στους πρωταγωνιστές του υπήρξε ένας άγριοςδιωγμός των νικητών του
Γκωλισμού - κομμουνισμού.
Ενάντια λοιπόν των λεγόμενων «συνεργατών» και οπαδών
του Vichy όπως ο Robert Brasillach που εκτελέστηκε, ο Drieu La Rochelle
αναγκάστηκε να αυτοκτονήσει, ο Louis Ferdinand Celine εξόριστος και
φυλακισμένος, ο Alphonse de Châteaubriant που καταδικάστηκε σε θάνατο και
πέθανε στην εξορία, ο Henry de Montherland, ο Sacha Guitry, ο Charles Maurras,
ο Lucien Rebatet και πολλοί άλλοι δικάστηκαν και καταδικάστηκαν …
Το βιβλίο “Louis Ferdinad Celine, o παράνομος της
λογοτεχνίας”, έρχεται να μας παρουσιάσει για πρώτη φορά στα ελληνικά το
πορτρέτο ενός τεράστιου Γάλλου λογοτέχνη του 1900.
Έρχεται να παρουσιάσει για
πρώτη φορά στα ελληνικά ένα περίγραμμα της διάνοιας αυτής που αρκετοί
προσπάθησαν να αποδομήσουν αλλά δεν τα κατάφεραν.
Η μισανθρωπία του Céline
είναι εμφανής στα μυθιστορήματά του. Είναι ένας γιατρός - συγγραφέας ο Céline, ο
οποίος κυρίως λόγω των ιδεών του και το ότι βομβαρδίστηκε από ανελέητες
καταδίκες, καταλήγει να τιμωρείται και ως γιατρός και ως συγγραφέας.
Μαρτυρώντας τη σκληρή εμπειρία της ζωής του, ο Δρ. Destouches - το πραγματικό
του όνομα - περιφρονεί την ανθρωπότητα
αλλά ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο φαίνεται και καθήκον του να την
φροντίσει.
Με τον Céline δεν αναφέρεται κανείς σε έναν εύκολο,
παρήγορο, ευχάριστο ή καταναλωτικό συγγραφέα, αλλά κάποιον με λίγους και
απαιτητικούς αναγνώστες.
Τότε είναι που αυτοί οι «ισχυροί αναγνώστες» τον απαλλάσσουν από τον πανικό μιας
ιδεολογικοποιημένης εικονογραφίας, για πάρα πολύ καιρό εστιασμένη με
αποκλειστικό τρόπο σε έναν αντισημιτισμό που παραμένει στο περιθώριο των έργων
του.
Jean- PaulBelmondo, ένα από τα τέσσερα
μη - κομφορμιστικά ιερά τέρατα του Γαλλικού κινηματογράφου, μαζί με AlainDelon, BrigitteBardotκαι PhilippeLeroy ...
Πατέρας του ήταν ο μεγάλος γλύπτης Paul Belmondo, γεννημένος στο Αλγέρι και
γιος Σικελιανού σιδηρουργού που μετανάστευσε στην Αλγερία, ο οποίος μετά την ανακωχή
του 1940 επέλεξε την πλευρά της συνεργασίας με την κυβέρνηση του Βισύ.
Στο οργανόγραμμα του συλλόγου Γάλλων διανοουμένων, ήταν αντιπρόεδρος του
τμήματος Πλαστικών Τεχνών, μαζί με τον ζωγράφο Othon Friesz. Τον Μάιο του 1942, ο Paul
Belmondo συμμετείχε στην Επίτιμη Επιτροπή της έκθεσης έργων τουArnoBreker στο Musée de l'Orangerie στο
Παρίσι, μαζί με τον Pierre Drieu La Rochelle.
Όταν τελείωσε ο πόλεμος, το 1945 σύρθηκε σε δίκη από δικαστήριο δημοκρατικής
εκδίκησης και εκκαθάρισης. Μόνο το 1956 μπόρεσε τελικά να ξαναρχίσει τη δημόσια
δραστηριότητα, ξεκινώντας έτσι να διδάσκει στην Ėcole supérieure des Beaux - arts
στο Παρίσι. Ωστόσο, επέστρεψε για να ασχοληθεί με τα κοινωνικοπολιτικά δρώμενα
της εποχής, αγωνιζόμενος για την «Γαλλική Αλγερία» τα χρόνια των αγώνων της ΟΑS.
Δούλεψε με την τέχνη μέχρι το τέλος, δουλεύοντας στο ατελιέ του στη
λεωφόρο Denfert Rochereau στο Παρίσι. Λέγεται ότι ο γιος του Jean - Paul, ήδη
γνωστός ηθοποιός, βλέποντας τον να πηγαίνει καθημερινά - σε ηλικία 80 ετών -
στο Λούβρο, τον ρώτησε για ποιο λόγο κάνει εκείνη την καθημερινή βόλτα. Η
απάντηση ήταν: «Να μάθεις, αγόρι μου, να μάθεις».
Η 30η Ιουλίου 1998 είναι η ημερομηνία θανάτου του Μωρίς
Μπαρντές.Γεννήθηκε στην κεντρική Γαλλία στο Dun-sur-Auron το
1907.Στο Παρίσι πήγε σε ηλικία 18 ετών για να παρακολουθήσει το
διάσημο λύκειο Louis-le-Grand, το πρώτο βήμα για να αποκτήσει πρόσβαση στην
Ėcole Normale Supérieure.
Λίγες μέρες μετά την έναρξη των
μαθημάτων, ένα πρωί συνάντησε δύο συνομηλίκους του, που απαγγέλλουν δυνατά, εναλλάξ,
στίχους των Charles Baudelaire και Tristan Corbière.Το πρωινό εκείνο σηματοδότησε
το σημείο καμπής για όλους τους, προορισμένοι να γίνουν αδελφικοί φίλοι.Ένας από αυτούς
ήταν ο Thierry Maulnier, μελλοντικός θεατρικός συγγραφέας, κριτικός λογοτεχνίας
και μέλος της Académie Française, ο άλλος
ήταν ο Robert Brasillach, ο ποιητής που προοριζόταν να καταλήξει μπροστά στο
εκτελεστικό απόσπασμα. Είναι αδύνατον να μιλήσουμε για τον
Bardèche χωρίς να μιλήσουμε για τον Brasillach. Οι ζωές τους, παρά
τις βαθιές διαφορές ευαισθησίας και ιδιοσυγκρασίας, ήταν πάντα συνυφασμένες.
Ο Brasillach ήταν ο γενναιόδωρος
ποιητής, έτοιμος να διανείμει όλα τα μαργαριτάρια της διάνοιας του.Ο Bardèche, ήταν ο
παίκτης του ράγκμπι που ενδιαφέρεται για την τέχνη, αλλά και οι δυο τους
εξερευνούν και ανακαλύπτουντο μεσαιωνικό Παρίσι, την εβραϊκή συνοικία,
τους σκιερούς κήπους της QuartierLatin. Μαζί το 1928 εισήλθαν στη Γαλλική
τριτοβάθμια εκπαίδευση, το Ecole Normale,
έχοντας ως συμμαθητές τον μελλοντικό Πρόεδρο της Δημοκρατίας Ζωρζ Πομπιντού,
την φιλόσοφο Simone Weil, τον μελλοντικό εθνολόγο και υπουργό Jacques Soustelle
και άλλους όχι λιγότερο γνωστούς.Στο «Notre avant-guerre» ο Brasillach
περιέγραψε εκείνα τα χρόνια ως χρόνια διακοπών και ευτυχίας. Μια μέρα ο Maurice
συνάντησε την δεκαεφτάχρονη αδερφή του Ρόμπερτ, την Σουζάν, η οποία περνούσε
από το Παρίσι για να ταξιδέψει στην Αγγλία.Σύντομα η Σουζάν εντάχθηκε στην ομάδα
των αχώριστων φίλων και στις καλοκαιρινές διακοπές τους κοντά στο Perpignan, με την γιαγιά του Brasillach, ορφανού από πατέρα, αξιωματικός που έπεσε στον Μεγάλο Πόλεμο. Τον Ιούλιο του
1934 ο Maurice και η Σουζάν παντρεύτηκαν στο Παρίσι.
Ο Bardéche πήρετην έδρα της γαλλικής λογοτεχνίας του 19ου αιώνα
στη Σορβόννη, ενώ ο Brasillach, όταν ο εκδότης Arthème Fayard αποφάσισε να
πουλήσει το «Je suis partout» στους συντάκτες, επιλέχθηκε από τους δημοσιογράφους
για την θέση (χωρίς μισθό) του αρχισυντάκτη. Ήταν γόνιμα χρόνια για τους δύο φίλους, παθιασμένους με το θέατρο και τον
κινηματογράφο, οι οποίοι συνέγραψαν το «Histoire du cinéma».Αργότερα, το 1939
μια άλλη κοινή δημοσίευση, η "Histoire de la guerre d'Espagne" μετά
από μια μακρά διαδρομή στην Ισπανία που ακόμα αιμορραγούσε από τις πληγές του
εμφυλίου πολέμου.
Η κήρυξη πολέμου στην Γερμανία διέλυσε προσωρινά την παρέα. Ο Maurice
συνέχισε τη διδασκαλία του στο πανεπιστήμιο, η Suzanne, που ζούσε με συγγενείς,
γέννησε το πρώτο από τα πέντε παιδιά τους, τον Jacques, ενώ ο Robert Brasillach,
με τον βαθμό του υπολοχαγού, στάλθηκε στη γραμμή Maginot. Η ανακωχή βρήκε τον Brasillach
αιχμάλωτο των Γερμανών σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Βεστφαλία. Με βάση τις
συμφωνίες που είχαν συναφθεί στο Montoire μεταξύ των νικητών και της κυβέρνησης
του Philippe Pétain, ο Brasillach επέστρεψε στη Γαλλία τον Απρίλιο του 1941,
ήταν 32 ετών.
Ο ιστορικός Jacques Benoist-Méchin αποφάσισε να του αναθέσει το «Γενικό
Κομισαριάτο του Κινηματογράφου», το οποίο και δέχτηκε, αλλά μετά από τρεις
εβδομάδες παραιτήθηκε για να επαναλάβει την θέση του ως αρχισυντάκτης στο
"Je suis partout". Το πρώτο άρθρο επαναπατρισμού του ήταν: "Le camarades
restent", αναφερόταν στους περισσότερους από τους συμπατριώτες του που
ήταν ακόμα κρατούμενοι. Είχε δώσει τον τιμητικότου λόγο ότι θα
έκανε ό, τι είναι δυνατόν για την απελευθέρωση τους.
Ο Bardèche, από την άλλη πλευρά, συνέχισε να μην ασχολείται με την πολιτική,
ενώ ο αδερφός του Henri (γνωστός ως Bérine) διαχειρίστηκε επίσης το Φασιστικό
βιβλιοπωλείο "Rive Gauche", τόπος συνάντησης των λεγόμενων «συνεργατών», ακριβώς μπροστά από την
έδρα της Σορβόννης. Ο Bardèche για μεγάλο χρονικό διάστημα προσπαθούσε να αποτρέψειτον Brasillach από την ανάληψη της θέσης του αρχισυντάκτη της έκδοσης που
γινόταν μία από τις αιχμές της πολιτικής της Συνεργασίας. Επίσης ένας άλλος φίλος του Brasillach από την κοινή συμμετοχή τους στη δράση της Action
Française, ο μελλοντικός κομμουνιστής
συγγραφέας Claude Roy, παρακάλεσε τον Brasillach να μην βρεθεί σε αυτήν την πλευρά.Μάταια όμως μπροστά
στην αποφασιστικότητα του.
Ενώ ο πόλεμος στη Γαλλία έγινε εμφύλιος (μετά την επίθεση στην ΕΣΣΔ, οι
Κομμουνιστές, που τώρα απελευθερώθηκαν από το Σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότοφ, είχαν
ξεκινήσει τον ανταρτοπόλεμο) και η σύγκρουση, και με την είσοδο των ΗΠΑ και της
Ιαπωνίας, έγινε Παγκόσμιος Πόλεμος, στο «Je suis partout» ο Brasillach είχε
διαφωνήσει με τον Charles Lesca που τον είχε αντικαταστήσει κατά την επίσκεψη του στο Ρωσικό Μέτωπο. Κατά την επιστροφή του βρέθηκε στην μειοψηφία στην συντακτική ομάδα και
παραιτήθηκε ακολουθούμενος από τον πιστό Georges Blond και τον Henri Poulain,
προχωρώντας στο εβδομαδιαίο περιοδικό του Lucien Combelle, το «Révolution Nationale», όπου βρήκε επίσης τον
Pierre Drieu La Rochelle.
Στη συνέχεια ήρθε αυτό που ο Bardèche θα αποκαλούσε «τις αιματηρές
εβδομάδες που η Ιστορία θα ονόμαζε Απελευθέρωση». Την 1η Σεπτεμβρίου
1944, ακόμη και ένας που είχε μείνει μακριά από την πολιτική όπως ο Bardèche,
ένιωσε ένα όπλο στα πλευρά του και φυλακίστηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης
Drancy.
Στα απομνημονεύματα του θα γράψει ότι ήταν τυχερός γιατί έτσι δραπέτευσε από τις φρικαλεότητες
του «epuration sauvage», της ωμής κάθαρσης». Ο αδερφός του «Bérine» ήταν επίσης
κλειδωμένος στο Drancy αλλά για λίγο επειδή μεταφέρθηκε στη φυλακή Fresnes.
Σχεδόν άγνωστος, ο Bardèche είχε ως συντρόφους κρατούμενους τον εκδότη
Bernard Grasset και τον ηθοποιό και σκηνοθέτη Sacha Guitry. Μόνο αργότερα θα
ξέρει τι συνέβαινε έξω. Θα γράψει: «Σκέφτομαι με τρόμο εκείνες τις εβδομάδες
εκδίκησης και καταγγελίας. Πώς θα μπορούσαμε να μιλάμε για ναζιστική
«βαρβαρότητα» όταν ήμασταν υπεύθυνοι, όχι ατομικά, αλλά ως λαός, για
βασανιστήρια, εκλεπτυσμένους σαδισμούς, έξυπνες αγριότητες, εκείνες τις φρίκης
που είναι απερίγραπτες και άγνωστες».
Ο Brasillach κατέληξε επίσης σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Noisy-le-Sec
πριν μεταφερθεί στο Fresnes μαζί με τον αδελφό του Maurice. Ο πατριός του
Brasillach, ο γιατρός Maugis, είχε επίσης συλληφθεί. Η Σουζάν έπρεπε να
μετακινηθεί μεταξύ φυλακών, στρατοπέδων συγκέντρωσης και δικηγόρων υπεράσπισης,
με τρένο, ποδήλατο, αυτοκίνητο. Η δίκη του Brasillach πραγματοποιήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 1945, διήρκεσε
δύο ώρες (έξι αν λάβουμε υπόψη τα προκαταρκτικά και το μεσημεριανό διάλειμμα),
δεν ακούστηκαν μάρτυρες, δεν προσκομίστηκαν έγγραφα κατηγορίας. Με την
ετυμηγορία της θανατικής ποινής, ο ποιητής σύρθηκε αλυσοδεμένος στα πόδια και
τοποθετήθηκε στην πτέρυγα των φυλακών. Εκεί έγραψε το "Poèmes de
Fresnes".
Μια ομάδα συγγραφέων κυκλοφόρησε ανάμεσα σε Γάλλους διανοούμενους το
κείμενο μιας σύντομης αναφοράς που θα υπογραφεί ζητώντας συγχώρεση για τον
Brasillach, μια μακρά και σημαντική λίστα συμμετοχών, αλλά όλα ήταν άχρηστα. Ο
δικηγόρος Jacques Isorni απευθύνθηκε στον Στρατηγό Ντε Γκωλ, ο οποίος τον άκουσε
χωρίς να πει λέξη, στην συνέχεια τον ενημέρωσε μέσω τρίτων ότι απέρριψε το
αίτημα για χάρη και στις 6 Φεβρουαρίου ο Robert Brasillach εκτελέστηκε. Ο Maurice έγραψε: «Πιστεύω ότι ο θάνατος του Brasillach, είναι μια
επιτυχημένη δολοφονία». Λίγες μέρες αργότερα ο Bardèche αποφυλακίστηκε και
μπόρεσε να φροντίσει για την προσωρινή ταφή του κουνιάδου του στο Père-Lachaise
και στη συνέχεια να τον μεταφέρει, τον Απρίλιο, σύμφωνα με τις επιθυμίες του,
στο μικρό παριζιάνικο νεκροταφείο στο λόφο πίσω από την εκκλησία της Charonne.
Ο αδελφός του Maurice, Bèrine καταδικάστηκε σε πέντε χρόνια
καταναγκαστικής εργασίας, τρία χρόνια αργότερα θα καταλήξει στον τάφο όπου είχε
αναπαυθεί ο Brasillach για κάποιο διάστημα στο νεκροταφείο Père-Lachaise. Από την ομάδα των φίλων της δεκαετίας του
1930, ο μόνος που δεν είχε ασχοληθεί με την πολιτική - ο Bardèche - βρέθηκε
ξαφνικά στην πρώτη γραμμή. Αφού δημοσίευσε δύο σημαντικές μελέτες για τους Stendhal και Balzac το ‘46
και το '47, μπήκε στη μάχη με τη δημοσίευση ενός μικρού δοκiμίου με τίτλο
"Lettre à François Mauriac", ο συγγραφέας που πήρε πρώτη θέση ενάντια
στη βία της «κάθαρσης». Το Alla Lettre, το οποίο πούλησε γρήγορα 80.000
αντίτυπα, ακολούθησε το "Nouremberg ou La Terre Promise", αφιερωμένο
στην δίκη της Νυρεμβέργης.
Για να εκδώσει το βιβλίο ίδρυσε
έναν εκδοτικό οίκο, τον «Les Sept
Couleurs», το όνομα ενός από τα μυθιστορήματα που έγραψε ο Brasillach, από τα
οποία δημοσίευσε αμέσως τα ποιήματα που γράφτηκαν στη φυλακή, και μια μελέτη
για τον André Chénier και το «Lettre à un soldat de la Classe '60». Η έκδοση του Nouremberg του κόστισε ποινή φυλάκισης ενός έτους και βαρύ
πρόστιμο. Κατέληξε ξανά στη φυλακή το 1950 για τη δημοσίευση του «Nouremberg II
ou les Faux-Monnayeurs». Ο Bardèche εκείνα τα χρόνια ήταν επίμονος συνεργάτης
μεγάλου μέρους του Τύπου σε έναν κόσμο που προσπαθούσε να πάρει ανάσα μετά την
καταστολή, τις σφαγές, την εκδίκηση.
Ένας γαλαξίας πρώην μελών, (πρώην της Action Française, πρώην σοσιαλιστές
και νεοσοσιαλιστές που είχαν περάσει από το RNP του Déat, πρώην κομμουνιστές
του PPF του Doriot, πρώην στελέχη χιλιάδων ιδεολογικών όψεων της γαλλικής δεξιάς
/ αριστεράς και των Φασισμών της) ξαφνικά ενοποιήθηκε στον «νεοφασισμό».
Ο μελετητής βρέθηκε επίσης αναμειγμένος σε μια οργανωτική δομή όταν το
1951 διάφορες Γαλλικές ομάδες και κινήματα του ζήτησαν να τους εκπροσωπήσει
(ήταν ταυτόχρονα εκπρόσωπος αλλά όχι επίσημα, ως μη πολιτικός) στην δεύτερη
συνάντηση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Κινήματος που πραγματοποιήθηκε στο Malmö της
Σουηδίας, με πρωτοβουλία του Per Engdahl, ενός από τα ιστορικά πρόσωπα του Σουηδικού
«Φασισμού».
Στην τριήμερη συνάντηση στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι κινήσεων από
διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, αποφασίστηκε να συσταθεί μια επιτροπή μελέτης
αποτελούμενη από έναν Σουηδό, έναν Ιταλό, τον καθηγητή τονErnesto Mass,
ιδρυτή της Ιταλικής Γεωπολιτικής και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Bocconi του
Μιλάνου), έναν Γερμανό και τονBardèche
από την Γαλλία. Ο Maurice αισθάνθηκε φορτωμένος με ένα βαρύ έργο πέρα από τις
δυνατότητές του, αλλά ξεπέρασε την αναποφασιστικότητα από καθήκον προς τη
δέσμευσηγια τους συναγωνιστές αυτών των
κινημάτων. Θα γράψει σαράντα χρόνια μετά ότι «αυτοί οι αγωνιστές ήταν σχεδόν
όλοι νέοι, φτωχοί, συχνά εργάτες, φοιτητές ή μικροί υπάλληλοι, πλήρωσαν για την
επιμονή τους στερώντας τον εαυτό τους από το απαραίτητο, η καθημερινή θυσία
ήταν το τίμημα της μαρτυρίας τους. Τους θαύμαζα. Έτσι παρέμεινα περήφανος για
μεγάλο χρονικό διάστημα, εκπρόσωπος σε μια επιχείρηση της οποίας γνώριζα πλήρως
την ματαιότητα».
Για να δώσει ένα Γαλλικό
ιδεολογικό όργανο στο MSE, το 1952 ο Bardèche ίδρυσε το περιοδικό "Défense de
l'Occident", ένα μηνιαίο έντυπο που έβγαινε τακτικά μέχρι το 1982, αν και η
λειτουργία του στο MSE σταμάτησε μετά τα τρία πρώτα χρόνια («ξεκίνησα αυτό το
περιοδικό από καθήκον, συνέχισα να το δημοσιεύω από ειλικρίνεια, το κλείνω
χωρίς θλίψη», θα γράψει).
Μετά από πολλά χρόνια νομικής
μάχης, η οικογένεια Bardèche κατάφερε να ανακτήσει την κατοχή του παριζιάνικου
διαμερίσματος που είχε κατασχεθεί το 1945. Πάντα προσεκτικός στις πνευματικές
ζυμώσεις του ποικίλου πολιτιστικού κόσμου στον οποίο είχε βρεθεί να ενεργεί,
συνέχισε μέχρι το τέλος των ημερών του να διατηρεί την μνήμη και να αποτίει φόρο
τιμής σε όσους ένιωθε κοντά στις ιδέες του, από τον Brasillach μέχρι τους
πεσόντες του δήμου Mur des Fédéré στο νεκροταφείο Pére - Lachaise. Τώρα
αναπαύεται με τη Suzanne στον τάφο απέναντι από τον Robert στο μικρό και
μισοάγνωστο νεκροταφείο της Charonne.
Ερεθιστικός, γκρινιάρης, φευγαλέος,
φιλονικώδης, βρώμικος, με επιχειρήματα, αξιολάτρευτος: ο Céline.Ένας, κανένας και εκατό χιλιάδες.Εκατό χιλιάδες σαν τους εχθρούς του: οι
περιούσιοι, οι Κομμουνιστές, οι κάφροι, οι συγγραφείς, οι δημοσιογράφοι, οι
αντιφασιστές, η τηλεόραση, οι Αμερικανοί, οι Κινέζοι, λίγο πολύ οι σύγχρονοι
του, ο ίδιος ...
Δοκίμια, συνεντεύξεις, αναμνήσεις και γράμματα,
ιδέες και πνεύμα, άφθονο πνεύμα. Και ποιος δεν έχει γράψει για τον Louis
Destouches, Celine, για
τον κόσμο. Μεταξύ των
μαρτυριών, εκείνων του Georges Geoffroy, συντρόφου του νεαρού Louis Destouches
στο Λονδίνο το 1915, του καλλιτέχνη και του μποέμ Eric Mahé, της οικογενειακής
φίλης Eliane Bonabel, του φίλου εχθρού Gen
Paul, του Robert Debré και του Sylvain Malouvier που θυμούνται τον γιατρό
Céline το 1930, της συνάντησης του στη Ρωσία το 1935 με την αντιφασίστρια Lucie Mazauric, της αγαπημένης συντρόφου Erika
Irrgang, του Frédéric Empeytaz, νομάρχητου "κόκκινου" προαστίου του Clichy, του Karl Epting και του
Gerhard Heller του Γερμανικού Πολιτιστικού Ινστιτούτου στο Παρίσι της Κατοχής, του συνταγματάρχη των SSHermann
Bickler, του Robert Brasillach, της γοητευτικής φιλελεύθερης Maud de Belleroche, του δημοσιογράφου Ole
Vinding στην δανική εξορία, από τον Pierre Duverger στο Meudon.
Και πάλι, τα σχόλια και οι αποφάσεις
για τον Céline από την πένα των Cesare Cases, Emilio Tadini και Alberto
Arbasino, Ezra Pound, Drieu la Rochelle, Adrien Arcand και Benito Mussolini,
Kurt Vonnegut, Henri Guillemin, Paul Lévy, Nicole Debrie, Henry Miller, Saul
Bellow, Will Self, António Lobo Antunes, William S. Burroughs, Charles Bukowski
και Gilles Deleuze.
Εγώ γνώρισα τον Céline, όπως πολλοί,
μέσα από το «Ταξίδι στο τέλος της νύχτας», διαβάζοντάς το μάλλον ως νέος, επομένως
στην καλύτερη εποχή για αυτό το βιβλίο ώστε να μου δείξει την ζωή όπως είναι. Εκεί μας δείχνει την
ωμότητα της ζωής, έναν ανθρώπινο σουρεαλισμό με τον χαρακτηριστικό του σκληρό
και απαισιόδοξο τρόπο, αρκετά αληθινό που το βλέπουμε ειδικά στις μέρες μας.
Περισσότερο με μια τραγική αισιοδοξία όπως έλεγε και ο ίδιος! Στη συνέχεια,
είμαστε ίσως πολύ προβληματισμένοι, πολύ κουρασμένοι, για να κατανοήσουμε
πλήρως τον Céline.
Πέρα από τις «στυλιστικές» καινοτομίες
του, τοπνεύμα των δύο πρώτων μυθιστορημάτων του, η βαθιά
περιγραφή της «γέφυρας του Λονδίνου», το μικροκαμωμένο και πικάντικο «Βόρεια Τριλογία», το αγαπημένο μου του Céline
είναι το «Mea Culpa» - εκεί, περισσότερο από τα άλλα γραπτά του, εκεί είναι
ενάντια σε όλους. Εκεί βάζει πραγματικά τον άνθρωπο μπροστά στον εαυτό του, και
δεν είναι ένα όμορφο θέαμα.
Λέγεται ότι κανείς δεν είναι αθώος
μεταξύ εκείνων που περπατούν σε αυτήν τη γη. Ίσως όμως - πέρα από
αυτό που σκέφτονταικάποιοι μίζεροι που
του χρεώνουν μόνο τον αντισημιτισμό για το βιβλίο του «Bagatelle pourunmassacre»
- ο Céline, με τον θυμό του και την οργή
του μπροστά στη ματαιοδοξία και την ανόητη αίσθηση των συναδέλφων του …είναι αθώος.
Όπως έγραψε ο Karl Epting:
‘’Ο Céline έπρεπε να πληρώσει ακριβά στη ζωή
του για κάθε ένα από τα βήματα του.Στις
ομιλίες του, είπε περισσότερες από μία φορές ότι ένιωθε «αλυσοδεμένος σε μια
γαλέρα».Έπρεπε
να κωπηλατεί την νύχτα και την ημέρα, ήταν εξαναγκασμένος, σε αυτή τη ζωή που ήταν ένα ταξίδι μέσα στη
νύχτα, μέσα στο σκοτάδι του κόσμου μας, - στο εσωτερικό πεπρωμένο καθώς και στο
εξωτερικό.Δεν
θα τον ξεχάσω ποτέ. Ξανασυναντηθήκαμε στο Βερολίνο σε ένα συνηθισμένο σκοτεινό
εστιατόριο, ακόμα όρθιο από τις βόμβες,
και στη συνέχεια ο Céline έφυγε, ελαφρώς λυγισμένος, με την Bébert κάτω από το
χέρι του (το χαρακτηριστικό καπέλο του), ανάμεσα στα συντρίμμια σπιτιών. Αυτή
είναι η οικεία μου εικόνα αυτού του συγγραφέα: Ο Φερδινάνδος περπατά χωρίς
ξεκούραση, στα ερείπια του κόσμου.”
Στο σκοτεινό, απελπισμένο,
κοροϊδευτικό όραμα του Cèline φαίνεται ότι τίποτα δεν μπορεί να μας σώσει, η
νύχτα είναι η τρομερή μεταφορά της λήθης, του ανύπαρκτου, του χωρίς όνειρο
ύπνου, του θανάτου που ακυρώνει τα πάντα και παίρνει τα πάντα: λίγο φως που
τελειώνει τη νύχτα.
Έχω λάβει τρία μικρά φέρετρα, δέκα επιστολές που αναγγέλουν το θάνατό μου, τουλάχιστον είκοσι απειλητικές επιστολές, δύο ξυράφια, μια μικρή εγγλέζικη χειροβομβίδα και πενήντα γραμμάρια υδροκυάνιου… με θεωρούν ήδη χαμένο στις σκιές… Όλα σ' αυτήν τη νύχτα που πέφτει με μιλάνε για το θανάτο μου, το έναστρο μπλε εκεί επάνω από το Sacre-Couer, γίνεται μωβ και μετά σκοτεινό, σκοτεινό… Τα πάντα τελειώσαν για μένα, για τους δύο μας, Lucette…
Ότι έχει απομείνει για μας είναι εκείνο το χάσμα εκεί έξω, πέρα από την αίθουσα μπροστά από το παράθυρο, αυτή η τεράστια κοιλάδα, όλο το Παρίσι εκατομμύρια και εκατομμύρια ποιός-ξέρει-τι εκδικήσεων, στέγες που απλώνονται παντοτινά, αιχμηρές, κοφτερές, φοβερές, γεμάτες με ανθρώπους που μας μισούν… Το απέραντο χάσμα είναι εκεί για τους δύο μας… ολόκληρος ο κόσμος μας οδηγεί εκεί… ολόκληρος ο κόσμος με κομμένη την ανάσα του, ζουν μόνο για το θάνατο μας, τα βασανιστήρια μας, εκεί κάτω από εκείνες τις στέγες που γίνονται μπλε, αμυδρές, σκοτεινές, χιλιάδες και χιλιάδες κόλπα, κακόβουλα σπίτια, ακόμα διακριτικά μέχρι τώρα, ψιθυρίζουν… εκατομμύρια ανθρώπων που αναμένουν τη χαρά τους… η ημέρα της επαγγελίας…
Κάθε λέξη στο ραδιόφωνο του Λονδίνου είναι και μία απειλή, στο Μπραζαβίλ οι υπαινιγμοί είναι πιο συγκεκριμένοι, ανακοινώνουν "λίστες", όλες οι φραγμένες από σκατά ψυχές κοχλάζουν με όλη τους την κακία, το φθόνο, με έντονη επιθυμία, τα σκατό ξεπετάγεται από εκατομμύρια καρδιές, όλη η σεμνότητα αφημένη κατά μέρος, κάθε φραγμός έχει σπάσει, εκατομμύρια και εκατομμύρια δολοφόνων, κανιβάλων, ουρλιάζουν ενστικτωδώς κάθε νύχτα, θέλουν να πιούν το αίμα μας, πρέπει να το κάνουν, αυτό απαιτεί Η Πατρίς.
Ο Louis - Ferdinand Céline ή Louis Ferdinand Auguste
Destouches όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, γεννήθηκε στις 27 Μαΐου του 1894
στην Courbevoie, πόλη της παρισινής περιφέρειας, και προερχόταν από μια
οικογένεια της Γαλλικής μικρομεσαίας τάξης. Το 1987 εγκαταστάθηκε μαζί με τους
γονείς του στο Παρίσι. Πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της παιδικής του ηλικίας στο
κέντρο της παρισινής πρωτεύουσας, στη συνοικία της Όπερας, όπου γνώρισε και
έζησε τη ζωή των αναπτυσσόμενων μεγαλουπόλεων των αρχών του 20ου αιώνα, ενώ
είχε την ευκαιρία να πραγματοποιήσει και τα πρώτα του ταξίδια στη Γερμανία και
την Αγγλία προκειμένου να εξοικειωθεί με τις ξένες γλώσσες, αφού η οικογένεια
του τον προόριζε για μια εμπορική καριέρα. Απ' αυτήν την περίοδο της ζωής θα
αντλήσει πλήθος εικόνων και εμπειριών που θα αποδώσει αργότερα μέσα στο
λογοτεχνικό του έργο.
Στα εφηβικά του χρόνια άρχισε να δουλεύει και το 1912
κατετάγη εθελοντικά στο Γαλλικό Ιππικό, προλαμβάνοντας για μερικούς μήνες την κανονική
του κλήτευση. Ο πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος θα τον βρει λοχία του 12ου
συντάγματος Θωρακοφόρων του Ιππικού και θα αποτελέσει μια καθοριστική εμπειρία
για την διαμόρφωση του χαρακτήρα του και των απόψεών του. Κατά τους πρώτους
μήνες της σύρραξης το σύνταγμα του μάχεται στο μέτωπο της δυτικής Φλάνδρας όπου
ο νεαρός Φερντινάν Ντετούς θα τραυματιστεί σοβαρά, τον Νοέμβριο του 1914, ενώ υπηρετούσε
ως στρατιωτικός σύνδεσμος σε έναν πολύ δύσκολο και νευραλγικό τομέα. Για τις
υπηρεσίες του αυτές παρασημοφορήθηκε δύο φορές λαμβάνοντας μεταξύ άλλων τον
πολεμικό σταυρό, αλλά έχοντας υποστεί μια 75% αναπηρία θα κριθεί ακατάλληλος
για τη μάχη και θα σταλεί σε υπηρεσία στο Γαλλικό προξενείο του Λονδίνου του
1915 όπου θα παντρευτεί και την πρώτη του γυναίκα ένα χρόνο αργότερα.
Το 1917 εργάσθηκε στο Καμερούν ως επόπτης φυτειών. Μετά την
επιστροφή του στη Γαλλία εγκαταστάθηκε στη Ρεν πόλη της γαλλικής Βρετάνης, όπου
κατάφερε δουλεύοντας μόνος του να εξασφαλίσει το απολυτήριο του από την
δευτεροβάθμια εκπαίδευση και να ξεκινήσει σπουδές ιατρικής στο Πανεπιστήμιο. Το
1919 παντρεύτηκε την δεύτερη του γυναίκα, Εντίτ Φολλέ, κόρη του διευθυντή της
ιατρικής σχολής της Ρεν, απ' την οποία απέκτησε και το μοναδικό του παιδί την
Κολλέτ Ντετούς. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του ο νεαρός Φερντινάν επέδειξε
ένα τρομερό ενδιαφέρον για τους κανόνες υγιεινής ενώ το πανεπιστημιακό του
διδακτορικό ήταν πάνω στο έργο του αυστρο-ούγγρου ιατρού του 19ου αιώνα Φιλίπ
Ιγκνάς Σέμμελβαϊς γνωστού για τις πρωτοποριακές του θέσεις πάνω σε θέματα
υγιεινής.
Μετά τις σπουδές του θα συμμετάσχει σε ιατρικές αποστολές για
λογαριασμό της Κοινωνίας των Εθνών στην Αμερική και την Αφρική και θα έχει έτσι
την ευκαιρία να γνωρίσει από κοντά τα συστήματα εργασιακής εφαρμογής των
εργοστασίων Φορντ. Το 1926 συνάντησε στη Γενεύη τον μεγάλο έρωτα της ζωής του
την Αμερικανίδα χορεύτρια Ελίζαμπεθ Κρέιγκ στην οποία θα αφιερώσει και το πρώτο
του αριστουργηματικό μυθιστόρημα «Ταξίδι στην Άκρη της Νύχτας» το 1932. Η σχέση
του με την Κρέιγκ θα λήξει αφού θα τον εγκαταλείψει μόλις λίγο καιρό μετά την
έκδοση για να γυρίσει στην Αμερική όμως το βιβλίο αυτό θα γνωρίσει μια πολύ
μεγάλη επιτυχία.
Ο συγγραφέας του θα
γίνει πλέον γνωστός με το λογοτεχνικό του ψευδώνυμο Λουί Φερντινάν Σελίν και θα
καταξιωθεί στο γαλλικό λογοτεχνικό στερέωμα του μεσοπολέμου. Στο πρώτο του έργο
ο Σελίν θα εισάγει δυναμικές καινοτομίες, σε συντακτικό και γλωσσολογικό όσο
και σε λογοτεχνικό επίπεδο: ένα ελλειπτικό και ελεύθερο στυλ, χρήση μιας
ιδιόμορφης διαλέκτου από στοιχεία της αργκό, αρχαϊσμούς ακόμα και ιατρικούς
όρους, και μια έκθεση στοχασμών και συλλογισμών μέσω εικόνων και ψυχολογικών
περιγραφών. Αν και όχι απολύτως αυτοβιογραφικό το «Ταξίδι στην Άκρη της Νύχτας»
περιέχει μέρη από πραγματικές εμπειρίες του ανθρώπου και άλλες δοσμένες με
διαφορετικό τρόμο μέσα από τις περιπέτειες του αντιήρωά του Φερντινάν
Μπαρνταμύ!
Το βιβλίο που εκδόθηκε από τις εκδόσεις Denoël προτάθηκε για
βράβευση με το βραβείο Goncourt, βασική λογοτεχνική διάκριση στη Γαλλία η οποία
αποδίδεται κάθε χρόνο στο καλύτερο φανταστικό πεζογράφημα, όμως παρ' όλες τις
αισιόδοξες προγνώσεις, την ισχυρή στήριξη και την μεγάλη του επιτυχία στα
βιβλιοπωλεία η πλειοψηφία της αρμόδιας επιτροπής δεν το επέλεξε. Όμως ο Σελίν
είχε πλέον γεννηθεί και η μετέπειτα πορεία του έμελλε να είναι καθοριστική. Το
1933 θα εκδώσει το θεατρικό έργο «Εκκλησία» (Église) κωμωδία σε πέντε πράξεις
ενώ υπήρχαν προσπάθειες μετάφρασης του Ταξιδιού και σε άλλες γλώσσες. Το 1936
θα δημοσιευθεί ακόμα ένα μυθιστόρημα το «Θάνατος επί πιστώσει» που θα
περιγράφει τη νιότη του ήρωα του ταξιδιού, όμως δεν θα έχει την επιτυχία του
προηγουμένου. Ωστόσο εκείνη η χρονιά θα αποτελέσει όμως την αρχή της πολιτικής
εκδήλωσης του Σελίν που θα είναι εξίσου θυελλώδης.
Το διάστημα που ακολούθησε την πρώτη του λογοτεχνική ευτυχία
υπήρξε προσπάθεια προσεταιρισμού του νέου συγγραφέα από τους κύκλους της
αριστερής διανόησης, και φυσικά αυτό δεν μπορούσε να μην συνοδευτεί από
προτάσεις για μια επίσκεψη στη Μέκκα των Κομμουνιστών την ΕΣΣΔ. Το 1936 μετά
από ένα ταξίδι στη Σοβιετική Ένωση ο Σελίν θα γράψει το φυλλάδιο «Mea Culpa»
στο οποίο ασκούσε κριτική στον Καπιταλισμό, τον Κομμουνισμό και το Σοβιετικό
σύστημα, κάτι που θα του στοιχήσει το μίσος της αριστεράς. Με το γραπτό αυτό
ανοίγει η πολυτάραχη περίοδος της πολιτικής έκφρασης. Το 1937 δημοσιεύει το
βιβλίο «Φούμαρα για μια σφαγή» (Bagatelles pour un massacre) το οποίο αποτελούσε
μια τρομερή καταγγελία της Γαλλικής και Ευρωπαϊκής παρακμής, της πολεμοκάπηλης
στάσης των Δυτικών Δημοκρατιών, καθώς και της κυριαρχίας των Ελευθεροτεκτόνων
και των Εβραίων μετοίκων στο καθεστώς της Τρίτης Δημοκρατίας και έκρουε τον κώδωνα
του κινδύνου για την Λευκή φυλή.
Το κείμενο θα χαρακτηριστεί ως αντισημιτικός λίβελλος ενώ είναι προφανής και η
συμπάθεια του προς την ανερχόμενη Εθνικοσοσιαλιστική Γερμανία, όμως γεγονός
είναι ότι το κείμενο περιελάμβανε μια συνεκτική αντίληψη των πραγμάτων, πράγμα
που ενοχλεί ακόμα και σήμερα όλους αυτούς οι οποίοι θα ήθελαν να διαχωρίσουν
τον συγγραφέα από τον άνθρωπο Σελίν. Το 1938 θα κυκλοφορήσει η «Σχολή των
πτωμάτων» (L' École des cadavres) ένα άλλο μεγάλο κείμενο μέσα στο οποίο ο Σελίν
θα υποστηρίξει ανοιχτά πλέον μια ευρωπαϊκή συμμαχία με την Γερμανία ενώ
φαίνεται ακόμα πιο σφοδρός στην αντίθεσή του προς την Εβραϊκή επιρροή και την
πορεία προς ένα νέο πόλεμο τον οποίο απεύχεται με όλη του την ψυχή. Ο «ειρηνισμός»
του Σελίν ήταν ακόμα ένα στοιχείο διάνοιας αφού είχε καταλάβει, όντας κιόλας παλαιός
πολεμιστής του Πρώτου Μεγάλου Πολέμου, τις καταστροφικές συνέπειες που θα είχε
για την Ευρώπη μια νέα παγκοσμίων διαστάσεων σύρραξη, ένας νέος ευρωπαϊκός
εμφύλιος. Μέρος από τα «φούμαρα» θα μεταφραστεί από το φιλογερμανικό πρακτορείο
Welt - Dienst ενώ ο Σελίν θα αναπτύξει και σχέσεις με τον Εθνικοσοσιαλιστικών
τάσεων Γάλλο εθνικιστή Λουί Νταρκιέ εκδότη της εφημερίδας «Η αλυσσοδεμένη
Γαλλία».
Μετά την ήττα των Γαλλικών στρατευμάτων και την συνθηκολόγηση
ο Σελίν θα ταχθεί υπέρ μιας Γαλλο - Γερμανικής συνεργασίας και θα γράψει το
τέταρτο ιδεολογικό - πολιτικό έργο με τίτλο «Χάλια Μαύρα» (Les Beaux
Draps). Κείμενα του θα δημοσιευθούν σε διάφορες Ριζοσπαστικές Εθνικιστικές
εφημερίδες ενώ θα υποστηρίξει και δημόσια την οργάνωση της «Γαλλικής Λεγεώνας
Εθελοντών» εναντίον του Μπολσεβικισμού ήδη από το 1941! Το 1944 θα φανεί το «Guignol's
Band» στο οποίο εξιστορούνταν οι περιπέτειες του Φερντινάν Μπαρνταμύ στο
Λονδίνο. Λίγο καιρό αργότερα ο Σελίν θα εγκαταλείψει την Γαλλία με την
υποχώρηση των Γερμανικών στρατευμάτων για τη Γερμανία, αρχικά θα μείνει στο
Μπάντεν - Μπάντεν, θα περάσει από το Βερολίνο για να εγκατασταθεί στο
Σιγκμάριγκεν όπου έδρευε η Γαλλική κυβέρνηση του Στρατάρχη Πεταίν με πλήθος Γάλλων
Εθνικιστών και υποστηρικτών της Ευρωπαϊκής συνεργασίας.
Τον Μάρτιο του 1945 θα
καταφύγει στην Δανία όπου και θα συλληφθεί κατ' απαίτηση των Γαλλικών αρχών. Θα
περάσει ενάμιση χρόνο στη φυλακή και θα χρειαστεί να ζήσει υπό πολύ δύσκολες
συνθήκες αυτός και η σύζυγός του Λυσέτ ενώ υπήρχε και ο κίνδυνος έκδοσης του
στη Γαλλία κάτι που ενδεχομένως θα ισοδυναμούσε με εκτέλεση. Τον Νοέμβριο του 1948 έγραψε το μικρό κείμενο απάντηση «A
l'agité du bocal» στον Ζαν - Πωλ Σαρτρ ενώ το 1949 κυκλοφόρησε το «Casse - pipe» μικρό
αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα γύρω από τις εμπειρίες του Σελίν στο στρατό. Το 1950 στο πλαίσιο
της «εκκαθάρισης» θα καταδικαστεί σε ένα χρόνο φυλάκιση, εθνική αναξιότητα,
στέρηση μέρους της περιουσίας του και χρηματικό πρόστιμο ύψους 50.000
φράγκων.Αναφοράς άξιο είναι και το
γεγονός ότι ο δικηγόρος του Σελίν, ο ΕθνικιστήςΖαν - Λουί Τιξιέ - Βινιανκούρ κατάφερε το 1951 να αμνηστεύσει τον
ανάπηρο πολέμου Λουί Ντετούς, χωρίς να γίνει αντιληπτό ότι επρόκειτο για τον καταραμένο
Σελίν!
Τον ίδιο χρόνο ο Σελίν και η σύζυγός του επιστρέφουν στη Γαλλία για να
εγκατασταθούν στο Μεντόν. Έτσι θα ανοίξει μια νέα δημιουργική περίοδος για τον
μεγάλο συγγραφέα, αν και με πολλές δυσκολίες. Το 1952 βγαίνει το «Μαγεία για
μια άλλη φορά» (Féerie pour une autre fois) και το 1954 το «Normance». To 1959
θα εκδοθεί το«Από έναν πύργο ο άλλος» (D'un château l'autre) αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα πάνω στην περίοδο της εξορίας
του στο Σιγκμάριγκεν ενώ στο «Βορράς» (Nord) την περιπλάνηση του στην καταρημαγμένη
από τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς Γερμανία πριν την φυγή του στη Δανία. Ο Λουί
Φερντινάν Σελίν θα αφήσει την τελευταία του πνοή την 1ηΙουλίου 1961 από εγκεφαλική αρτηριοσκλήρυνση.
Μετά το θάνατο του θα δημοσιευθούν και άλλα έργα του όπως το «Η γέφυρα του Λονδίνου» ή Guignol's Band
ΙΙ (Le Pont de Londres Guignol's Band ΙΙ ) και το «Rigodon» (Ριγκοντόν) που
περιγράφει το ταξίδι του προς το Σιγκμάρινγκεν.
Το 2011 επί την ευκαιρία των 52 χρόνων από τον θάνατο του,
το όνομα του Λουί Φερντινάν Σελίν είχε αρχικώς συμπεριληφθεί στο επίσημο
εορτολόγιο του Γαλλικού υπουργείου πολιτισμού αυστηρά και μόνον για το συγγραφικό
του έργο, όμως αποσύρθηκε κατ' απαίτησην του «Συλλόγου Τέκνων Εβραίων Εξορισθέντων της Γαλλίας». Το έργο του όμως πλέον είναι
καταξιωμένο και διεκδικεί μια εξέχουσα θέση στα Γαλλικά και Ευρωπαϊκά γράμματα.
Κορυφαίος πεζογράφος του εικοστού αιώνα, ο Σελίν (κατά κόσμον, Λουί - Φερντινάν - Ωγκύστ Ντετούς) γεννιέται το 1894 στο Παρίσι.
Το 1912, κατατάσσεται εθελοντικά στο πεζικό, όπου τον προλαβαίνει ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος.
Τον Σεπτέμβριο του 1914, τραυματίζεται, παρασημοφορείται και αποστρατεύεται. Εργάζεται στο Καμερούν και επιστρέφοντας σπουδάζει ιατρική στη Ρεν.
Συμμετέχει για λογαριασμό της Κοινωνίας των Εθνών σε υγιειονολογικές αποστολές στην Αμερική, την Αφρική και την Ευρώπη, προτού εγκατασταθεί ως γιατρός στο Παρίσι.
Το 1932, εκδίδει το αριστουργηματικό Ταξίδι στην άκρη της νύχτας που προκαλεί σκάνδαλο και στέφεται με απαραμείωτη επιτυχία.
Εννέα ακόμα μυθιστορήματα (Θάνατος επί πιστώσει, Μακελειό, Από τον ένα πύργο ο άλλος, Βορράς, κ.ά.) επισφραγίζουν την ιδιοφυή καινοτομία του.
-wzor.jpg)
