José Antonio Primo de Rivera: Ένας πνευματικός πατριώτης

 

Συγγραφέας: Radbod

Μετάφραση: Ρωμανός

«Ο Φασισμός γεννήθηκε για να εμπνεύσει μια πίστη όχι της Δεξιάς (η οποία κατά βάσιν φιλοδοξεί να συντηρεί τα πάντα, ακόμη και την αδικία) ή της Αριστεράς (η οποία κατά βάσιν φιλοδοξεί να καταστρέψει τα πάντα, ακόμη και την καλοσύνη), αλλά μια συλλογική, ολοκληρωμένη, εθνική πίστη» 

José Antonio Primo de Rivera

Ο José Antonio Primo de Rivera y Saenz de Heredia Marques de Estella ή José Antonio (όπως συνήθως αναφέρεται) γεννήθηκε στις 24 Απριλίου 1903 στην Μαδρίτη, για να μεγαλώσει σε ένα υγιές αριστοκρατικό οικογενειακό περιβάλλον ως ο μεγαλύτερος γιος του στρατηγού Miguel Primo de Rivera, ο οποίος ήταν ο ηγέτης της Ισπανίας από το 1923 έως το 1930. Η οικογένειά του ήταν κοινωνικώς εξέχουσα στην Ανδαλουσία, έχοντας συνδεθεί μέσω επιγαμιών με μεγάλους γαιοκτήμονες και εμπόρους της περιοχής  Jerez de la Frontera 1. Από τον πατέρα του ο Χοσέ Αντόνιο κληρονόμησε τον τίτλο του μαρκησίου της Estella (marqués de Estella).

Ο πατέρας του, μετά από μια γρήγορη και λαμπρή στρατιωτική σταδιοδρομία στην Κούβα, τις Φιλιππίνες και το Μαρόκο, έγινε κυβερνήτης του Κάδιθ (1915), στην συνέχεια με την σειρά γενικός διοικητής της Βαλένθια, της Μαδρίτης και της Καταλονίας. Από την Καταλονία πραγματοποίησε πραξικόπημα τον Σεπτέμβριο του 1923, διαλύοντας το Κοινοβούλιο (Cortes Generales) και στην συνέχεια εγκαθίδρυσε, με την πλήρη έγκριση του βασιλέως Αλφόνσου του 13ου, ένα στρατιωτικό διευθυντήριο. Το σύνταγμα του 18762, καθώς και οι πολιτικές ελευθερίες ανεστάλησαν.  Η στρατιωτική δικτατορία αντικαταστάθηκε από μια πολιτική (1925)· αμφότερες κυβέρνησαν αρκετά μετριοπαθώς, χωρίς τις βιαιότητες και την ακραία καταστολή, οι οποίες χαρακτήριζαν τις μεταγενέστερες δικτατορίες

Ο Miguel Primo de Rivera τερμάτισε τον πόλεμο στο Μαρόκο (1926), εισήγαγε πολλά μέτρα με στόχο  τον οικονομικό εκσυγχρονισμό και την διοικητική μεταρρύθμιση και ξεκίνησε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα δημοσίων έργων, η διακυβέρνηση του, όμως, προκάλεσε την αντίθεση των αναρχοσυνδικαλιστών, των Καταλανών τοπικιστών και όλων των φιλελευθέρων. Το καθεστώς του ήταν σε περισσότερες από μία περιπτώσεις αποπροσανατολισμένο, αδέξιο και αφελές, αλλά ήταν κατά βάσιν γενναιόδωρο και χωρίς αποκλεισμούς. Η Ισπανία υπό την εξουσία του θα εξελισσόταν οικονομικά και όλοι οι Ισπανοί θα μοιράζονταν τα οφέλη. Υπήρχαν δημόσια έργα, μεγαλύτερη απασχόληση, περισσότερα σχολεία, υγειονομικές βελτιώσεις και προσοχή στα δικαιώματα των εργατών. Μια εξέγερση το 1929 των  φιλελευθέρων απέτυχε, αλλά διάφορες πολιτικές και οικονομικές αποτυχίες του καθεστώτος οδήγησαν σύντομα στην παραίτηση του (Ιανουάριος 1930). Πέθανε στην εξορία στο Παρίσι, σύμφωνα με πληροφορίες με ραγισμένη καρδιά.

Ο Χοσέ Αντόνιο ήταν ένας δυνατός διανοούμενος και μελέτησε έργα φιλοσόφων και πολιτικών στοχαστών όπως ο Σπένγκλερ, ο Κέιζερλινγκ, ο Μαρξ, ο Λένιν, ο Ορτέγκα, ο Μουσολίνι και ο Τρότσκι. Πήγε στο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης, για να σπουδάσει νομικά και μετά την στρατιωτική θητεία του ξεκίνησε την καριέρα του ως δικηγόρος το 1925. Όταν στο Cortes (κοινοβούλιο) άρχισαν να χλευάζουν την μνήμη του πατέρα του, ασχολήθηκε με την πολιτική και  πραγματοποίησε ομιλίες υπερασπίζοντας τις πολιτικές του πατέρα του και τελικά αποφάσισε να θέσει υποψηφιότητα για το κοινοβούλιο. Όσο περισσότερο επετίθεντο και  γελοιοποιούσαν τον πατέρα του, τόσο πιο ανταγωνιστικός γινόταν έναντι της επιμονής τους υπέρ της φιλελεύθερης δημοκρατίας και τις κοινοβουλευτικές μορφές της μεσαίας τάξεως. Η περιφρόνησή του για την πολιτική σφαίρα θα του εμπνεύσει μια θεωρία για ένα πολιτικό σύστημα, το οποίο θα διατηρούσε τις θετικές πτυχές του καθεστώτος του πατέρα του και θα δημιουργούσε άλλες που θα μπορούσαν να διορθώσουν τα σφάλματα του. Ο Χοσέ Αντόνιο επιμελήθηκε επίσης την δεξιά εφημερίδα El Fascio. Αφού την έκλεισε η Δημοκρατική κυβέρνηση, έγραφε για το περιοδικό ABC.

Η Δημοκρατία εγκαθιδρύθηκε στην Ισπανία στις 14 Απριλίου 1931 με το τέλος της δικτατορίας του στρατηγού Primo de Rivera. Η χώρα, επομένως, δεν έψαχνε για άλλη μία αυταρχική μορφή κυβερνήσεως, και σίγουρα όχι για μοναρχία, αφ’ ής στιγμής ο Αλφόνσος ο 13ος  είχε δείξει, ότι ήταν εντελώς ανίκανος να κυβερνήσει τον ισπανικό λαό. Η Αριστερά είχε τελικά την ευκαιρία να κυβερνήσει την Ισπανία με τον τρόπο της. Ωστόσο, η αποστροφή για την πορεία των πραγμάτων ήταν εμφανής μόλις λίγους μήνες μετά την εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας. Στα χρόνια που ακολούθησαν τα συναισθήματα έγιναν αγχώδη και τα νεύρα τεντώθηκαν. Οι υποσχέσεις για αλλαγή κατέπεσαν γρηγορότερα από όσο δόθηκαν. Το Cortes μαστιζόταν  από την διαρκή διαφωνία των μελών του, τα οποία ασχολούνταν μόνον με την προπαγάνδα και τις υποθέσεις τους. Ο ισπανικός φιλελευθερισμός σημείωνε άνοδο και η πιθανότητα δημιουργίας μιας πολιτικής εναλλακτικής άρχισε να συζητείται.

Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος είχε αφήσει την Ευρώπη σε κατάσταση αναταραχής. Το εθνικό πνεύμα είχε αναδυθεί σαν βαρύ άρωμα σε μια κρύα νύχτα, γλυκαίνοντας  ό,τι είχε απομείνει από μία σαπισμένη Ευρώπη. Υφήρπαν, ωστόσο, ακόμα το πρόβλημα της ταξικής πάλης και το ζήτημα της κοινωνικής δικαιοσύνης. Αυτά τα δύο συστατικά - το εθνικό συμφέρον και το κοινωνικό ζήτημα - πυροδότησαν τελικά ένα νέο κίνημα, το οποίο καλούσε υπέρ του έθνους ανεξαρτήτως τάξεως  - εθνικιστικό και σοσιαλιστικό. Η Ισπανία μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν σε πολύ χειρότερη κατάσταση από οποιαδήποτε άλλη χώρα, με πιθανή εξαίρεση την Πορτογαλία. Η χώρα βρισκόταν σε περίπου μεσαιωνική κατάσταση. Περί τις αρχές του εικοστού αιώνα το ενενήντα οκτώ τοις εκατό περίπου της γης ανήκε στο 3 τοις εκατό περίπου του συνολικού πληθυσμού. Η κοινωνία ήταν κυρίως αγροτική και η οργάνωση της εργασίας άγνωστη. Μολονότι η Ισπανία βελτιωνόταν  χάρη στην βοήθεια της συνταγματικής μοναρχίας που ξεκίνησε το 1875 και της δικτατορίας του στρατηγού Primo de Rivera, η ανάπτυξή της ήταν ασυνήθιστα αργή. Το γεγονός δε οτι οι περιοχές με  οικονομική ανάπτυξη ήταν απομονωμένες, περισσότερο πολιτισμικά παρά γεωγραφικά, επιδείνωνε την κατάσταση. Η ταξική πάλη εκτραχυνόταν ολοένα και περισσότερο. Ίσως το μόνο πράγμα που η μεσαία τάξη, η οποία θα αποτελούσε το κύριο συστατικό του Φασιστικού κινήματος, ήταν παθιασμένη εκείνη την εποχή ήταν ο περιορισμός της προλεταριακής εξεγέρσεως, αν όχι η παντελής αποφυγή αυτής.

Οι συνθήκες ήταν τελικώς ευνοϊκές για την ανάπτυξη ενός εθνικού σοσιαλιστικού κινήματος. Διαφορετικά επίπεδα του νέου κινήματος αναπτύχθηκαν σε δύο άλλες χώρες εκτός της Ισπανίας. Η Γερμανία θα συμμετάσχει σε ένα εθνικό σοσιαλιστικό κίνημα, το οποίο καταπίεσε τον σοσιαλισμό υπό την παραφουσκωμένη υπερηφάνεια του εθνικισμού. Η Ιταλία προφανώς είχε μια ρεαλιστική συμφιλίωση σοσιαλιστικών και εθνικιστικών φιλοδοξιών. Το εθνικό σοσιαλιστικό ή φασιστικό κίνημα της Ισπανίας, ωστόσο, ανέλαβε έναν πιο προσωπικό ή ατομικό, πατριωτικό ρόλο. Η σκηνή προετοιμαζόταν για την απαρχή ενός ισπανικού εθνικού σοσιαλιστικού κόμματος, του κόμματος του Χοσέ Αντόνιο Πρίμο ντε Ριβέρα.

Ο Χοσέ Αντόνιο προσέφερε μια νέα ματιά στο σύστημα διακυβερνήσεως. Συντασσόταν με την Δημοκρατία αισθανόμενος περιφρόνηση για ένα καπιταλιστικό σύστημα. Όπως και η Αριστερά, ο Χοσέ Αντόνιο πίστευε ότι η Ισπανία υπέφερε από την καπιταλιστική πανούκλα «η οποία μετατρέπει τον εργαζόμενο σε απανθρωποιημένο γρανάζι στα μηχανήματα της αστικής παραγωγής». Ωστόσο, πίστευε επίσης ότι η λύση δεν ήταν ο κομμουνισμός που προσέφερε η Αριστερά. Ο Χοσέ Αντόνιο υποστήριξε ότι, ενώ ένα καπιταλιστικό σύστημα «απανθρωποποιούσε» το άτομο, ο κομμουνισμός «απορροφά την ατομική προσωπικότητα στο Κράτος».

Πέρασε ένα χρονικό διάστημα κατά τους πρώτους μήνες του 1933 αναζητώντας κάποιον, να ηγηθεί ενός νέου εθνικού σοσιαλιστικού κινήματος. Θεώρησε τον εαυτό του ανίκανο, ισχυριζόμενος ότι είχε «πάρα πολλές πνευματικές ανησυχίες, για να είναι ηγέτης των μαζών» και ότι οι πιθανοί χρηματοδότες του δεν ήθελαν να υποστηρίξουν «άλλον έναν Primo de Rivera». Ευτυχώς, ο Χοσέ Αντόνιο βρήκε «έναν γερό συνεργάτη» στο πρόσωπο του Ruiz de Alda. Ο Alda ήταν ένας διάσημος αεροπόρος, ο οποίος προσελκυόταν από τις εθνικιστικές ιδέες και δυσπιστούσε έναντι των καθιερωμένων κομμάτων. Ξεκίνησαν την συνεργασία για την δημιουργία του ιδεαλιστικού τους είδους εθνικού συνδικαλισμού. Το μόνο που έπρεπε τώρα να κάνουν,  ήταν να περιμένουν την στιγμή που η πολιτική ατμόσφαιρα θα ήταν πιο ευνοϊκή. Η αναμονή δεν ήταν μεγάλη, καθώς το φθινόπωρο του ίδιου έτους θα διεξάγονταν εκλογές.

Στις 29 Οκτωβρίου 1933 στο Teatro Comedia, ο Χοσέ Αντόνιο Πρίμο ντε Ριβέρα ανακοίνωσε την εκλογή του στο Cortes και την δημιουργία της Falange Española (Ισπανικής Φάλλαγας). Ο Χοσέ Αντόνιο ανακοίνωσε εκείνο το απόγευμα της Κυριακής στο Teatro Comedia σε ένα πλήθος περίπου 3.000 ατόμων, τι αντιπροσώπευε η Φάλαγγα: Πίστη προς την Ισπανία, δηλαδή στην συνολική σύνθεση όλων των ατόμων και των τάξεων, συνθέτοντας τα ούτως σε ένα νέο άτομο αποκτούσε ένα θεϊκό πεπρωμένο. Μέσα σε αυτήν τη σύνθεση, δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν πολιτικά κόμματα: η θρησκεία θα ήταν ανεκτή, εφόσον δεν θα παρέμβαινε σε απροσδιόριστες υποθέσεις εκτός της αρμοδιότητος της: δεν θα μπορούσαν να υπάρχουν κηφήνες ή παράσιτα στην νέα κοινωνία: όλοι οι άνδρες θα είχαν το δικαίωμα αλλά και το καθήκον να εργάζονται  για την κοινότητα.

Για να επιτευχθεί η νέα κοινωνία, η βία μπορούσε να είναι απαραίτητη, αλλά δεν ήταν αυτοσκοπός. Ξεκίνησε την Φάλαγγα ως κίνημα αφοσιωμένο στην ανατροπή της κυβερνήσεως, εάν τα πολιτικά κόμματα της Αριστεράς κατάφερναν  να επιβάλουν την πολιτική τους στην χώρα. Ήταν εν μέρει πολιτοφυλακή, εν μέρει πολιτικό κόμμα και εν μέρει κίνημα, εμπνευσμένο από τον Φασισμό του Μουσολίνι, και άρχισε να κηρύττει την ανάγκη για ένα μεγαλύτερο εθνικό συμφέρον, το οποίο θα ήταν υπεράνω όλων των ειδικών ή των ομαδικών συμφερόντων, που απαιτούσαν τότε την προσοχή, και ότι η απάντηση δεν βρισκόταν ούτε στην Δεξιά ούτε στην Αριστερά, αλλά σε μια αμαγαλμάτωση των καλύτερων στοιχείων αμφοτέρων.

Τα αρχικά F.E. προέρχονται από τις λέξεις Falange Española και σχηματίζουν την ισπανική λέξη για την «πίστη» 3, συνοψίζοντας το συναίσθημα του Χοσέ Αντόνιο για την Ισπανία. Εξέθετε τις επαναστατικές απόψεις του στα περιοδικά του F.E. (1934) και Arriba (1935), και όταν αυτές οι εκδόσεις καταργήθηκαν από το κράτος, μιλούσε σε συναντήσεις ανά την χώρα και εκφωνούσε ομιλίες στο Cortes, στο οποίο εξελέγη  το 1933. Στο μανιφέστο της η Φαλάγγα καταδίκαζε τον σοσιαλισμό, τον μαρξισμό, την δημοκρατία  και τον καπιταλισμό και πρότεινε την μετατροπή της Ισπανίας σε φασιστικό κράτος. Αναγνωρίζοντας γενικώς τις αρχές του φασισμού, η Φάλαγγα ξεχώρισε από τις άλλες φασιστικές ομάδες λόγω  της μεγάλης εμφάσεως της στην εθνική παράδοση, ιδιαιτέρως στις αυτοκρατορικές και αναγεννησιακές χριστιανικές παραδόσεις της Ισπανίας.

Κατά τους πρώτους μήνες της η Φάλαγγα είχε μεγάλη επιτυχία. Ήδη είχε αποκτήσει περισσότερα μέλη από τους Εθνικο-Συνδικαλιστές (Juntas de Ofensiva Nacional-Sindicalist - J.O.N.S. 4), την εθνική συνδικαλιστική οργάνωση με επικεφαλής τον Ledesma Ramos. Μεταξύ των νέων οπαδών ήταν πολλοί φοιτητές πανεπιστημίου εντυπωσιασμένοι από την ρητορική του Χοσέ Αντόνιο. Η  J.O.N.S. είχε παρόμοιο στυλ, και διέθετε περίπου χίλια μέλη. Υπήρξε μια τεράστια πίεση στα δύο κόμματα να συγχωνευθούν, εάν ήθελαν να παραμείνουν στο πολιτικό παιχνίδι. Στις 14 Μαρτίου 1934 η J.O.N.S. εντάχθηκε στην Φάλαγγα, για να γίνουν ένα (FE-JONS) υπό την ηγεσία του Χοσέ Αντόνιο. Ο Χοσέ Αντόνιο συμφώνησε στην ένωση, δεν του άρεσαν ο Λεντέσμα, ο αρχηγός του κόμματος και η «αγριότητα» του κόμματος.

Ωστόσο, η βία δεν δεν ήταν κάτι καινούργιο για το κόμμα της Φάλαγγος. Η βία μεταξύ των Φαλαγγιτών και της Αριστεράς ήταν έντονη. Λίγες μέρες μετά την δημιουργία του κόμματος, σκοτώθηκε το πρώτο του μέλος. Ο Χοσέ Αντόνιο είχε διαβεβαιώσει, ότι η βία θα ήταν απαραίτητη και ήταν απολύτως ρεαλιστής. Έγιναν πολλές απόπειρες εναντίον της ζωής του, συμπεριλαμβανομένης μιας βόμβας, την οποίαν έριξαν στο όχημα του. Ο Χοσέ Αντόνιο αντέδρασε βγαίνοντας από το αυτοκίνητό του και προσπαθώντας να πυροβολήσει τους επιτιθέμενους. Δεν φοβήθηκε με κόστος την ελευθερία του λόγου. Κάθε νύκτα υπήρχαν αναφορές για «ύποπτους Φασίστες», οι οποίοι συνελήφθησαν ή πυροβολήθηκαν. Στην ομιλία  ιδρύσεως  της Φάλαγγος, ο Χοσέ Αντόνιο δήλωσε: «Δεν θα πάμε σε αυτό το μέρος (το Cortes), για να λογομαχούμε με τους θαμώνες για τα άνοστα αποφάγια ενός βρώμικου συμποσίου. Η θέση μας είναι έξω, η θέση μας είναι στην ύπαιθρο, κάτω από τον καθαρό νυχτερινό ουρανό, με το σπαθί στο χέρι και τα αστέρια από επάνω μας»

Στο κόμμα αναδυόταν ένας διαφορετικός τύπος βίας. Πολλοί φοβούνταν, ότι το κόμμα γινόταν πολύ συντηρητικό. Ενώ ο Χοσέ Αντόνιο ενίσχυε τον έλεγχο του, ο Ledesma εγκατέλειψε το κόμμα στις αρχές του 1935. Αργότερα εκείνο το έτος, ο Χοσέ Αντόνιο έθεσε το κόμμα του στην υπηρεσία της ιταλικής κυβερνήσεως, από την οποία λάμβανε μηνιαία επιδότηση έως τον Ιούνιο του 1936.

Το 1935 τα κόμματα της Αριστεράς σχημάτισαν το Λαϊκό Μέτωπο, το οποίο ανήλθε στην εξουσία μετά τις εκλογές του Φεβρουαρίου του 1936, ενώ η Φάλαγγα έλαβε μόνον το 0,7 τοις εκατό των ψήφων. Ο Χοσέ Αντόνιο εξελέγη στο Cortes. Το να είσαι νομίμως εκλεγμένος αξιωματούχος μικρή σημασία είχε για την κυβέρνηση της Αριστεράς στη Μαδρίτη. Για αυτούς ο Χοσέ Αντόνιο ήταν σύμβολο, όλων όσων φοβούνταν: Πατριωτισμός, Πειθαρχία, Ηθική και Πνευματικότητα. Εκείνη την εποχή, η Φάλαγγα δεν είχε ούτε τους αριθμούς ούτε τα χρήματα, για να κάνει τη διαφορά. Δεν επρόκειτο με κανέναν τρόπο η Δημοκρατική κυβέρνηση να επιτρέψει στους Φαλαγγίτες, να αποκτήσουν οποιαδήποτε εξουσία στην Ισπανία, με τυπικά νόμιμο ή με άλλο τρόπο.

Για λίγο κατάφερε να αποτρέψει τους οπαδούς του από το να ανταποκρίνονται στην αυξανόμενη βία στους δρόμους. Μετά την νίκη του Λαϊκού Μετώπου, η Ισπανική Φάλαγγα μεγάλωσε ραγδαίως και μέχρι τον Ιούλιο είχε 40.000 μέλη. Τότε απορροφήθηκε  και αυτός από τις ένοπλες μάχες, οι οποίες ήταν η κανονική μορφή διαμάχης στους δρόμους. Η κατάσταση επιδεινώθηκε περαιτέρω και, μετά την αποτυχία άλλων επιλογών, ο Πρίμο ντε Ριβέρα συμμετείχε σε μια συνωμοσία για την ανατροπή της κυβερνήσεως του Λαϊκού Μετώπου. Ο Πρίμο ντε Ριβέρα  υποστήριξε πλήρως την στρατιωτική εξέγερση τον Ιούλιο του 1936 εναντίον της δημοκρατικής κυβερνήσεως και μετά το ξέσπασμα του ισπανικού εμφυλίου πολέμου η Φάλαγγα κατέστη το κυρίαρχο πολιτικό κίνημα των Εθνικιστών. Η πολιτοφυλακή της Φάλαγγος προσχώρησε στους Στασιαστές κατά τον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο του 1936-39.

Όταν η δημοκρατική κυβέρνηση πληροφορήθηκε, ότι οι Φαλαγγίτες άρχιζαν να εξοπλίζονται, ξεκίνησαν οι συλλήψεις των ηγετών του Φαλαγγιτικού κινήματος σε όλη την Ισπανία. Η λεγόμενη Δημοκρατική κυβέρνηση δεν έκανε ποτέ τίποτα, για να εμποδίσει τους Κομμουνιστές και τους Σοσιαλιστές να οπλιστούν ή τις εγκληματικές πράξεις, που διαπράχθηκαν από αυτές τις δύο ομάδες.

Η βία αυξήθηκε στους δρόμους της Μαδρίτης. Οι Φαλαγγίτες συλλαμβάνονταν και εκτελούνταν, και συνέβαινε το αντίθετο ως αντίποινα. Οι εντάσεις κορυφώθηκαν τελικώς, όταν το βράδυ της 12ης Ιουλίου 1936, όταν ο José Calvo Sotelo, ο επικεφαλής εκπρόσωπος της οργανωμένης Δεξιάς, τέθηκε δήθεν υπό κράτηση. Το επόμενο πρωί το πτώμα του βρέθηκε στις πύλες ενός νεκροταφείου. Αυτό ήταν το περιστατικό που πυροδότησε τις εξελίξεις. Ξέσπασαν ταραχές, πραγματοποιήθηκαν εξεγέρσεις και στις 17 Ιουλίου 1936 ξεκίνησε ο Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος. Με το ξέσπασμα του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου, λίγο μετά την απώλεια της έδρας του στο Cortes εκείνη την εποχή, η Ισπανική Φάλαγγα κηρύχθηκε ως παράνομη οργάνωση από τους Δημοκρατικούς. Απαγόρευαν το κόμμα, συνέλαβαν τους ηγέτες του και έκλεισαν τα έντυπα του Ο Πρίμο ντε Ριβέρα συνελήφθη στις 5 Ιουνίου 1936 και φυλακίσθηκε στην φυλακή του Αλικάντε από τους μισθοφόρους του Κράτους (την αστυνομία), υπό την εξουσία των αντιπάλων του. Η Φάλαγγα εξελίχθηκε σε ένα από τα πιο ισχυρά κινήματα στην Ισπανία ενώ ο Χοσέ Αντόνιο ήταν στην φυλακή.

Ο Πρίμο ντε Ριβέρα δικάστηκε για την συμμετοχή του στην εξέγερση. Δικάστηκε με μία συνοπτική δίκη με την κατηγορία  της συνωμοσίας εναντίον της Δημοκρατίας και της ηγεσίας  φασιστικής οργανώσεως και καταδικάσθηκε σε θάνατο. Στις 18 Νοεμβρίου 1936, ο Χοσέ Αντόνιο έγραψε: «Χθες καταδικάστηκα σε θάνατο, προσεύχομαι στον Θεό, αν δεν με γλυτώσει από αυτήν την τελευταία δοκιμασία, να διατηρήσει εντός μου μέχρι το τέλος την φαινομενική υποταγή, με την οποία τον αναλογίζομαι, και όταν κρίνει την ψυχή μου, να το κάνει με μέτρο όχι τις αρετές  μου, αλλά με αυτό το άπειρο Έλεος Του.»

Οι συνθήκες γύρω από τον θάνατο του Χοσέ Αντόνιο είναι πολύ περίεργες. Η Δημοκρατική κυβέρνηση ανησυχούσε για την αύξηση της δυνάμεως των Φασιστών. Εφαρμόστηκε καταστολή στους Φασίστες. Φοβούμενη για την εντύπωση που θα προκαλούσε  ο Χοσέ Αντόνιο στους οπαδούς του, η Δημοκρατική κυβέρνηση τον κράτησε φυλακισμένο για αρκετούς μήνες. Στην διαθήκη του, ο Χοσέ Αντόνιο σημειώνει ότι μόλις πέντε έως έξι ημέρες πριν την συντάξει, ενημερώθηκε για τις εναντίον του κατηγορίες.  Στις 20 Νοεμβρίου 1936, ο Χοσέ Αντόνιο Πρίμο ντε Ριβέρα οδηγήθηκε έξω από το κελί του στη φυλακή του Αλικάντε και με έναν σταυρό στα χέρια του, με  «προσευχή στα χείλη του» και συγχώρεση για τους εχθρούς, που θα τον δολοφονούσαν, εκτελέσθηκε από εκτελεστικό απόσπασμα. Ο Χοσέ Αντόνιο πέθανε σαν Άνδρας, πέθανε Ήρωας, Μάρτυρας και Άγιος.

Οι ειδήσεις για τον θάνατο του παρέμεναν απαγορευμένες μέχρι και ένα έτος έπειτα. Η θέση του σώματός του στο νεκροταφείο της φυλακής του Αλικάντε ήταν άγνωστη, έως ότου ο αδελφός του Μιγκέλ, αφότου αποφυλακίσθηκε, κατάφερε να παράσχει πληροφορίες. Πριν από τη δήλωση του Μιγκέλ σχετικά με τα γεγονότα, η Δημοκρατική κυβέρνηση είχε προσπαθήσει να καλύψει την εκτέλεση ισχυριζόμενη, ότι ένας όχλος εισέβαλε στη φυλακή και σκότωσε τον Χοσέ Αντόνιο.

Ο θάνατος του Χοσέ Αντόνιο οδήγησε στον θάνατο της Φάλαγγος του. Η Φάλαγγα  θα περνούσε στην συνέχεια από τεράστιες αλλαγές. Υπήρξαν πολλές διενέξεις, για το ποιος θα διαδεχθεί τον José Antonio. Ένας άντρας, ο πλέον ανάξιος της θέσεως, ονόματι Hedilla 5  ηγήθηκε της οργανώσεως για σύντομο χρονικό διάστημα. Διότι ο Φράνκο δρούσε στο παρασκήνιο, αυξάνοντας τις νίκες του. Τελικώς ο Generalissimo ανακήρυξε τον εαυτό του jefe nacional και στις 19 Απριλίου 1937  μετονόμασε την οργάνωση σε Falange Espanola Tradicionalista y de las Juntas de Ofensiva Nacional-Sindicalist.

Τελικώς, κατόπιν τριών ετών ψευδών, ο Χοσέ Αντόνιο έλαβε τον οφειλόμενο στο πρόσωπό του σεβασμό το 1939. Τα λείψανα του ανεσκάφησαν και μεταφέρθηκαν στη Μονή Εσκοριάλ. Αεροπλάνα έριξαν στεφάνια στο νεκροταφείο του Αλικάντε και ο Φράνκο απέδωσε μέσω ραδιοφώνου φόρο τιμής στον νεκρό ηγέτη. Πραγματοποιήθηκε μια τεράστια τελετή κηδείας, η οποία διήρκεσε 10 ημέρες και περιελάμβανε πομπή 284 μιλίων με το φέρετρο του στους ώμους των Φασιστών. Ο Μουσολίνι έστειλε  Ιταλούς Φασίστες να φέρουν προσωπικά ένα χάλκινο στεφάνι στον τάφο του. Ο Χοσέ Αντόνιο ετάφη στη Μονή Εσκοριάλ  στα Όρη Γκουανταράμμα ανάμεσα στον βασιλιά και τις βασίλισσες της Ισπανίας. Αφότου έκτισε ο Φράνκο  την Κοιλάδα των Πεσόντων, τα λείψανα του μεταφέρθηκαν εκεί για τελευταία φορά στις 30 Μαρτίου 1959.

Το κόμμα του στρατηγού Φράνκο αντιμετώπισε τον Χοσέ Αντόνιο ως μάρτυρα, προκειμένου να κερδίσει την υποστήριξη των οπαδών του Εθνικού Επαναστατικού Κινήματος. Έχοντας συγχωνευθεί με την πολιτοφυλακή των Καρλιστών  από τον Φρανσίσκο Φράνκο το 1937, η οργάνωση μετονομάστηκε σε Falange Española Tradicionalista και έγινε το επίσημο κόμμα του εθνικιστικού κράτους. Ήταν, ωστόσο, μια σαφώς λιγότερο ανεξάρτητη δύναμη από τον ιταλικό φασισμό, την οποίαν εκμεταλλευόταν και χειραγωγούσε ο Φράνκο. Από τα μέσα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και μετά το κόμμα αποδυναμωνόταν σταθερά και ο Φράνκο προσπάθησε να το κάνει ένα είδος γραφειοκρατικού εθνικιστικού μετώπου. Το ίδιο το Φαλαγγιτικό κίνημα εξασθένησε και τυχόν υπολείμματα του παλαιού επαναστατικού πνεύματος εξαλείφθηκαν για να καθησυχάσουν τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και τον στρατό. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, ουσιαστικά δεν είχε καμία επιρροή. Τα άρθρα και οι ομιλίες του Χοσέ Αντόνιο Πρίμο ντε Ριβέρα βοηθούν στην διαμόρφωση μέρους του δόγματος του εθνικιστικού κινήματος του Φράνκο· αλλά όπως κάθε άλλη από όλες τις κυρίαρχες πολιτικές οργανώσεις, δεν μπορούσαν πραγματικά να θρέψουν πέραν του συμβατισμού και να θεσπίσουν τις πραγματικά Επαναστατικές πτυχές του δόγματος, το οποίο θα είχε καταστήσει την Ισπανία ένα πραγματικό Έθνος του Λαού.

Με όλα όσα έχουν ειπωθεί, είναι δύσκολο να φαντασθεί κανείς, ότι ακόμα και σήμερα οι άνθρωποι χρησιμοποιούν αλόγιστα μια λέξη τόσο ισχυρή όσο η λέξη «Φασίστας». Αυτός ο όρος χρησιμοποιήθηκε προχείρως για τον χαρακτηρισμό οποιουδήποτε ατόμου ή οργανώσεως της Δεξιάς,  που θεωρούνται επαναστατικά, όποιου αγαπά την χώρα του πάνω απ 'όλα, και όποιου εγκρίνει μια αυταρχική κυβέρνηση. Σήμερα, οι πατριώτες  Χριστιανοί της μεσαίας τάξεως που πιστεύουν στην ατομική ευθύνη φάνηκε ότι χαρακτηρίζονται ως Φασίστες ή ως συμπαθούντες τον Φασισμό. Ο Ιούλιος Έβολα έχει σχολιάσει, ότι «ο Φασισμός έχει υποστεί μια διαδικασία, η οποία μπορεί να ονομασθεί μυθοποίηση και η στάση που υιοθετούν πολλοί απέναντι ​​του είναι περισσότερο παθιασμένη και παράλογη είδους παρά κριτική και πνευματική».

Σε ένα σημείωμα που τελικώς  δημοσιεύθηκε στον ισπανικό τύπο στις 10 Δεκεμβρίου 1934, ο Χοσέ Αντόνιο δηλώνει σαφώς ότι η  «Falange Espanola de las J.O.N.S. δεν είναι φασιστικό κίνημα. Συμπίπτει με τον Φασισμό συγκεκριμένα σε βασικά σημεία, τα οποία είναι καθολικής ισχύος· αλλά καθημερινώς αποκτά ένα δικός της σαφέστερο περίγραμμα, και είναι πεπεισμένη ότι ακολουθώντας αυτό το μονοπάτι και κανένα άλλο θα βρει τις πιο καρποφόρες δυνατότητές της για ανάπτυξη». Ακόμα και στο τέλος της ζωής του απογοητεύτηκε έντονα από την πολιτική ονομασία και τον εκφοβισμό. «Με εκπλήσσει το γεγονός, ότι μετά από τρία χρόνια, η τεράστια πλειοψηφία των συμπατριωτών μας πρέπει να συνεχίσει να μας κρίνει χωρίς να έχει αρχίσει να δείχνει το λιγότερο σημάδι για να μας καταλάβει, και μάλιστα χωρίς να έχει αναζητήσει ή  αποδεχθεί τις παραμικρές πληροφορίες».

Δεν είναι περίεργο  σε αυτήν την εποχή της ανηθικότητας και των αντι-ηρώων, ο Χοσέ Αντόνιο ξεχωρίζει σαν ένας Φάρος Φωτός με μια ολοένα αυξανόμενη δημοτικότητα και υποστήριξη, όχι μόνον σε ολόκληρη την Ισπανία αλλά και τον υπόλοιπο κόσμο επίσης.

Σημειώσεις

1.Jerez de la Frontera (Χερέθ ντε λα Φροντέρα ) είναι πόλη και δήμος στην Ανδαλουσία, στη νότια Ισπανία, η οποία βρίσκεται στην επαρχία του Κάδιθ.

2.Το πραξικόπημα (pronunciamiento) του Μαρτίνεθ-Κάμπος εγκατέστησε τον Αλφόνσο ΙΒ΄ως βασιλέα, επιφέροντας το τέλος της Πρώτης Ισπανικής Δημοκρατίας. Μετά από αυτό, το σύνταγμα του 1876 γράφτηκε και εφαρμόστηκε κατά την διάρκεια ολόκληρης της Παλινορθώσεως. Το σύνταγμα αυτό καθόρισε την Ισπανία ως συνταγματική μοναρχία με διπλό νομοθετικό σώμα (Cortes Generales), αποτελούμενο από την άνω βουλή (Senado-Γερουσία) και την κάτω βουλή (Congreso de los Diputados, Βουλή). Το Σύνταγμα αυτό έδινε στον βασιλιά την εξουσία να ορίζει γερουσιαστές και να ανακαλεί νόμους εφόσον το επιθυμούσε και του ανέθετε επίσης την ηγεσία του στρατού.

3.Fe  στα ισπανικά σημαίνει πίστη

4.Juntas de Ofensiva Nacional-Sindicalist - J.O.N.S. Συνελεύσεις της Εθνικής Συνδικαλιστικής Αντεπιθέσεως, οργάνωση, η οποία προέκυψε  στις 10 Οκτωβρίου 1931 από την ενοποίηση των οργανώσεων  La Conquista del Estado (Η Κατάκτηση του Κράτους) του  Ramiro Ledesma Ramos και  Juntas Castellanas de Actuación Hispánica (Καστιλλιάνικη Συνέλευση Ισπανικής Δράσεως) του Onésimo Redondo. Υπήρξε μικρή οργάνωση βασισμένη σε φοιτητές της Μαδρίτης και σε εργάτες και αγρότες εντός και πέριξ της Βαγιαδολίδ.  Το 1933 άρχισε να μεγαλώνει ως οργάνωση, ξεκίνησε την έκδοση του θεωρητικού περιοδικού  JONS., δημιούργησε εργατικό σωματείο στην Καστίλη και την Βαγιαδολίδ, ίδρυσε την Ομοσπονδία Αγροτικών Σωματείων, ενώ συνολικά προέβη στην δημιουργία περίπου 175 εργατικών σωματείων. Ο Λεντέσμα Ράμος δολοφονήθηκε από την αριστερά και ο Ονεσίμο Ρεντόντο έπεσε κατά τον ισπανικό εμφύλιο στο πεδίο της μάχης ηρωικώς μαχόμενος.

5.Manuel Hedilla Larrey  (18 Ιουλίου 1902- 4 Φεβρουαρίου  1970), εκ των αρχικών μελών της Φάλαγγος και στενός συνεργάτης του Χοσέ Αντόνιο.  Έλαβε μόρφωση από ρωμαιοκαθολικά σχολεία και εργάσθηκε ως εργάτης σε ναυπηγεία και σε δημόσια έργα επί δικτατορίας Miguel Primo de Rivera, έζησε, ωστόσο, και μεγάλες περιόδους ανεργίας.  Ανήκε στην αριστερή πτέρυγα της Φάλαγγος και έδιδε μεγάλη βαρύτητα στην  προλεταριακή και συνδικαλιστική πλευρά αυτής.  Μετά την δολοφονία του Χοσέ Αντόνιο τον διαδέχθηκε στην ηγεσία της Φάλαγγος για λίγους μήνες, καθόσον ακολούθησε η πραξικοπηματική και βίαια μέσω του Decreto de Unificaciòn, (Διάταγμα ενοποίησης) συγχώνευση της  Φάλαγγος (Falange Española de las Juntas de Ofensiva Nacional Sindicalista / FE de las JONS)  με τους Καρλιστές της Comunión Tradicionalista  (μάχιμοι βασιλόφρονες υπέρ της γραμμής του δον Κάρλος-Μαρία κόμη της Μολίνα της δυναστείας των Βουρβόνων) και με τους αντιδραστικούς  της CEDA(Confederación Española de Derechas Autónomas/ Ισπανική Ομοσπονδία Δεξιών Αυτονόμων, συντηρητική-καθολική οργάνωση), του Bloque Nacional (Εθνικό Μέτωπο,  μοναρχικό κόμμα)και της  Renovación Española (RE, Ισπανική Αναγέννηση, μοναρχικό κόμμα) και την δημιουργία της Falange Española Tradicionalista y de las Juntas de Ofensiva Nacional Sindicalista.

Ο Hedilla, επειδή μαζί με άλλους αδιάλλακτους Φαλαγγίτες αρνήθηκε να υπακούσει στην συγχώνευση του Φράνκο, συνελήφθη και δικάστηκε με την κατηγορία της συνωμοσίας εναντίον του Φράνκο. Κατεδικάσθη σε θανατική ποινή, η οποία μετετράπη αργότερα σε είκοσι χρόνια φυλακίσεως, για να εκτίσει εν τέλει τέσσερα έτη.

Η εις βάρος του κριτική από τον συγγραφέα του άρθρου είναι μάλλον άδικη. Προφανώς ο Hedilla δεν ήταν χαρισματικός ηγέτης, όπως ο προκάτοχος του, όμως λαμβανομένων υπ’ όψιν των τότε συνθηκών και εξελίξεων φαίνεται, ότι δεν είχε και πολλά περιθώρια αντιδράσεως.

πηγή

Όταν ο Fidel Castro διάβαζε Jose Antonio Primo de Rivera και ο Guevara ήταν λαϊ(κι)στής*

«Άπό τά τρία αίτήματα Θεός - Πα­τρίδα - Βασιλιάς, εμείς μονάχα γιά τό ένα είμαστε έτοιμοι νά πολεμήσουμε μέχρι θανάτου: γιά τήν Πατρίδα. Μιά Πατρίδα όμως όχι σάν τήν περασμένη, πού άφηνε τό λαό νά σαπίζη στη φτώχεια καί νά στραβώνεται στήν άμάθεια. Μά μιάν Πατρίδα δίκαιη, πού προστατεύη όλους, πλούσιους φτωχούς, ευγενείς καί λαό, χωρίς καμιά προνομιούχα τάξι! "Οχι! Δέν κάναμε έμεϊς τόν πόλεμο καί δέν στείλαμε εκατό χιλιάδες φαλαγγίτες νά πεθάνουν, γιά νά χοντρύνουν οί κοιλιές των πλουσίων καί νά πέση πάλι ό λαός στήν αθλιότητα. Ή νίκη μας δίνει δικαιώματα, καί δέν θά επιτρέψουμε κανένα νά μας τ' αφαίρεση. Θά κατεβοϋμε, άν τύχη ανάγκη, πάλι στους δρόμους καί θά πολεμήσουμε»

Jose Antonio Primo de Rivera 

 

Mια σπάνια φωτογραφία του Φιντέλ Κάστρο χωρίς την στρατιωτική στολή, μπροστά στο πορτραίτο του μεγάλου του ειδώλου, Χοσέ Μαρτί, εθνικού ήρωα της Κούβας και ηγέτη του ρομαντικού εθνικισμού (1821-1922) Το 1955, κατά την διάρκεια επίσκεψης στην Νέα Υόρκη, θα δήλωνε στους δημοσιογράφους: «Θέλω να με θεωρείτε μια διασταύρωση Χοσέ Μαρτί και Χοσέ Αντόνιο Πρίμο Ντε Ριβέρα». 

Γράφει ο Luigi Copertino και δημοσιεύτηκε εδώ

Μιλάμε για τα πολιτικά κινήματα και τα καθεστώτα που γεννήθηκαν στην Ισπανική πολιτισμική περιοχή, μεταξύ της Ιβηρικής χερσονήσου και της Λατινικής Αμερικής: Φαλαγγισμός, Φρανκισμός, Περονισμός και Κουβανικός Σοσιαλισμός.

Τα πρώτα τρία θεωρούνται δεξιά και το τελευταίο αριστερό. Στην πραγματικότητα, ήδη μεταξύ των τριών πρώτων, η ταξινόμηση στα δεξιά είναι πολύ προβληματική: γιατί αν ο Φρανκισμός ήταν σίγουρα αυταρχικός και εθνικό-συντηρητικός, δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο για τον αρχικό Φαλαγγισμό ή τον Αργεντίνικο Περονισμό που ήταν μάλλον Εθνικιστικά κινήματα εκσυγχρονισμού με ισχυρές κοινωνικές, αν όχι σοσιαλιστικές τάσεις και, ως εκ τούτου, μπορεί να κατηγοριοποιηθούν, αν και με όλα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, στην «Φασιστική» τυπολογία, η οποία από μόνη της ξεφεύγει από το περιοριστικό «δεξιό - αριστερό» σχήμα, συμπεριλαμβανομένων ακριβώς εκείνων των κινήσεων που προσπάθησαν τον εικοστό αιώνα μια σύνθεση μεταξύ Εθνικισμού και Σοσιαλισμού.

Είναι πάνω απ 'όλα ο καραϊβικός σοσιαλισμός στον οποίο δεν πρέπει να τονιστεί ο μαρξιστικός χαρακτήρας, με τη σκληρή και καθαρή έννοια της διαλεκτικής - υλιστικής φιλοσοφίας του Μαρξ, αλλά μάλλον ως τυπικό λαϊκίστικο κίνημα της Νότιας Αμερικής, επομένως ακόμη και «χριστιανικό» με τον τρόπο του, που τον φέρνει πολύ κοντά με τον Αργεντίνικο Περονισμό .

Τόσο ο Τσε Γκεβάρα όσο και ο Φιντέλ Κάστρο δεν γεννιούνται Κομμουνιστές, ενδεχομένως γίνονται. Και το γίνονται σύμφωνα με μια υπόθεση που δεν μας επιτρέπει να τους χαρακτηρίσουμε Μαρξιστές με την αυστηρή έννοια.

Λίγοι ξέρουν ότι κατά την διάρκεια της Κουβανικής Επανάστασης 1955-1959, ο Φιντέλ Κάστρο κουβαλούσε παντού μαζί του τα "Άπαντα" του Χοσέ Αντόνιο Πρίμο ντε Ριβέρα, αρχηγού της Ισπανικής Φάλαγγας 

Οι Che και Lider Maximo γεννιούνται εθνικο-λαϊ(κι)στές. Άρχισαν την πολιτική τους περιπέτεια στο όνομα των "libertadoras" και των αντιιμπεριαλιστικών εθνικών επαναστάσεων. Αναμφίβολα, η Βολιβαριανή κληρονομιά, η οποία ήταν πάντα ισχυρή στη Νότια Αμερική, αντηχεί εδώ, και μέσω αυτής επίσης μια ορισμένη «προοδευτική μασονική» επιρροή. Όμως, πάνω απ 'όλα, υπήρχε, σε αυτήν την αρχή, η ηχώ του αργεντίνικου "giustizialismo", του Περονισμού. Σε λίγα χρόνια ο συνταγματάρχης Juan Domingo Perón κατάφερε να εκσυγχρονίσει την Αργεντινή, στο όνομα της οικονομικής ανεξαρτησίας του έθνους, να την απελευθερώσει από την κυριαρχία του αγγλοαμερικανικού κεφαλαίου, και στο όνομα της κοινωνικής δικαιοσύνης που εφαρμόστηκε σύμφωνα μια διαταξικότητα κοινωνικά προηγμένη. «Θέλουμε μια κοινωνικά δίκαιη, οικονομικά ελεύθερη και πολιτικά κυρίαρχη Αργεντινή», γράφτηκε στο Πολιτικό Μανιφέστο του Περόν.

Ωστόσο, στην αρχική φάση της εθνικής επανάστασης της Κούβας, υπήρχε επίσης μια τρίτη, ισχυρή πολιτιστική επιρροή, με μεσολάβηση ακριβώς από τον Περονισμό: αυτή του Φαλαγγισμού του Χοσέ Αντόνιο, ο οποίος ποτέ δεν ήρθε πραγματικά στην εξουσία, αλλά του οποίου η ιδεαλιστική κληρονομιά είχε εξαπλωθεί στο σύνολο του ισπανόφωνου Κόσμου.

Επιστολή του Castro στον Στρατηγό Γρίβα

Περονισμός

Μεταξύ 1944 και 1955 - με τη θεμελιώδη υποστήριξη της συζύγου του, της πρώην ηθοποιού του ραδιοφώνου Eva Duarte, που έγινε για τις λαϊκές μάζες Evita, η "Madonna των ντεσκαμισάδος", μια γυναικεία παρουσία, εντός ενός προεδρικού καθεστώτος του οποίου τα πλαίσια προήλθαν από το στρατό και τα συνδικάτα, τα οποία ζύμωσαν την ιδιαίτερη αριστερή ψυχή του Περονισμού (που αργότερα ονομάστηκε "montonera") - ο Juan Domingo Perón είχε οδηγήσει την Αργεντινή, απομακρύνοντας την ημι-αποικιακή κυριαρχία της Αγγλίας και των ΗΠΑ, και είχε ξεκινήσει, όχι χωρίς αντιφάσεις, τη διαδικασία εκσυγχρονισμού. Ο Περόν πέτυχε τον εκσυγχρονισμό της Αργεντινής μέσω της εκβιομηχάνισης με αντικατάσταση - υπερασπίστηκε προστατευτικά την αναδυόμενη εθνική βιομηχανία αντικαθιστώντας με την εγχώρια παραγωγή τις εισαγωγές που, μέχρι τότε, ανάγκαζαν το έθνος να εξαρτάται από το εξωτερικό - και μέσω μιας εμπνευσμένης κοινωνικής πολιτικής σε μια κοινωνικά πολύ προχωρημένη διαταξικότητα.

Ο Περόν ήταν στρατιωτικός συνταγματάρχης και ήρθε στην κυβέρνηση μετά από στρατιωτικό πραξικόπημα το 1943, όπου είχε το ρόλο του υπουργού Εργασίας. Η προηγμένη κοινωνική του πολιτική του κέρδισε αμέσως την υποστήριξη του CGT, της μεγαλύτερης εργατικής ένωσης της Αργεντινής. Η Περονιστική κοινωνική πολιτική αποσκοπούσε στο συνδυασμό των συμφερόντων της νεογέννητης Αργεντινής επιχειρηματικότητας, που την υπερασπίστηκε από τον ξένο ανταγωνισμό, με εκείνα της εργατικής τάξης που ήθελαν να ενταχθούν στην εθνική βιομηχανία. Η Περονιστική διαταξικότητα ωφέλησε τις λαϊκές τάξεις περισσότερο από τις βιομηχανικές. Εν ολίγοις, έκλεινε περισσότερο προς τα αριστερά, σε σύγκριση με το μοντέλο από το οποίο ο Perón, που δεν το έκρυψε, εμπνεύστηκε.

Αυτό το μοντέλο ήταν το συντεχνιακό πείραμα που προσπάθησε το 1930 στην Ιταλία ο Φασισμός. Ο Περόν ήταν, ως στρατιωτικός επίκουρος, στη Ρώμη και το Τσιέτι, και ήταν ενθουσιασμένος για την κοινωνική πολιτική του Φασισμού που προδιέγραφε μια κοινωνική και εθνική επανάσταση από τα πάνω. Μια Επανάσταση, αναμφίβολα, που όμως παρέμεινε εν μέρει εξαρτημένη από τις δεξιές, εθνικιστικές και συντηρητικές συνιστώσες, αλλά η οποία είχε μέσα της, στη «Φασιστική Αριστερά», τις δυνάμεις να ξεπεραστούν αυτές οι συνθήκες.

Στην Αργεντινή, ο Περόν επανέλαβε το Ιταλικό πείραμα χωρίς, λόγω των ιδιαίτερων ιστορικών συνθηκών εκείνης της στιγμής σε αυτήν τη χώρα, πάρα πολλούς συντηρητικούς συμβιβασμούς. Η Περονική πολιτική ήταν μια ανοιχτή επίθεση κατά της «ολιγαρχίας». Η διαμάχη εναντίον της ολιγαρχίας τέθηκε σε πολύ υψηλά επίπεδα, συμπεριλαμβανομένης της προπαγάνδας, από τη σύζυγο του, Evita, ταπεινής κοινωνικής καταγωγής (παράνομη κόρη ενός γαιοκτήμονα και μιας υπηρέτριας, αλλά που ποτέ δεν αναγνωρίστηκε από τον πατέρα της).

Αν και ο Peron ανήκε στην GOU (United Officer Group), μια ένωση, οργανωμένη ως ημι-μασονική λέσχη, αξιωματικών που ήταν συμπαθείς προς τους Ευρωπαϊκούς Φασισμούς, ο Περονισμός σήκωσε αμέσως την σημαία του Καθολικισμού μαζί με του εθνοκοινωνικού. «Ο "giustizialismo" είναι μια νέα αντίληψη της ζωής, απλή, πρακτική, δημοφιλής, βαθιά χριστιανική και βαθιά ανθρωπιστική», συνέχισε το Πολιτικό Μανιφέστο του Περόν. Η πολιτική προσήλωση στον Καθολικισμό οφείλεται, χωρίς αμφιβολία, στο γεγονός ότι ήταν η «εθνική θρησκεία».

Εκτός από αυτό, υπάρχει ένα άλλο στοιχείο που θα περάσει στην Κουβανική Επανάσταση, δηλαδή η λεγόμενη "Τρίτη Θέση", ή "Τριτοθεσιτισμός" ο Τρίτος Δρόμος μεταξύ του Καπιταλισμού και του Κομμουνισμού που γίνεται, στο επίπεδο της διεθνούς πολιτικής, ο τρίτος δρόμος μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και την Σοβιετική Ένωση (Ιδέα - Δύναμη που θα την ενστερνιστούν όλες οι Ευρωπαϊκές νεοφασιστικές ομάδες).

«Αλλά το σημαντικό ήταν αυτό: ένας κόσμος ήδη χωρισμένος σε ιμπεριαλισμούς και ένας τρίτος αντιφρονούντας που λέει: Όχι, ούτε με τον έναν ούτε με τον άλλο, είμαστε σοσιαλιστές, αλλά εθνικοί σοσιαλιστές. Είναι μια τρίτη θέση μεταξύ του σοβιετικού σοσιαλισμού και του Yankee καπιταλισμού».

Αφίσα της νεοφασιστικής οργάνωσης Casa Pound

Ο "Τσε" Γκεβάρα "Περονιστής"

Η αγιογραφία που χτίστηκε γύρω από τον "πολιτικό μύθο" του Τσε Γκεβάρα ξεχνά ότι ο Ερνέστο Γκεβάρα ντε λα Σέρνα, που αργότερα έγινε γνωστός ως "Τσε", έζησε, έστω και ως θεατής, το πείραμα του Περονισμού. Γεννήθηκε το 1928, στο Ροσάριο της Αργεντινής, σε μια πλούσια οικογένεια της «ολιγαρχίας». Ο πατέρας του, μηχανικός και επιχειρηματίας, είχε θητεύσει σε αντιφασιστικές ομάδες και η μητέρα του, μια καλλιεργημένη γυναίκα, μύησε τον μικρό Ερνέστο σε μια αγάπη για τη λογοτεχνία, ειδικά τη γαλλική. Όταν ο Περόν ανέλαβε την εξουσία, ο νεαρός Γκεβάρα παρακολουθούσε την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου. 

Η αγιογραφία λέει ότι ήδη εκείνα τα χρόνια απολαμβάνει τα έργα των Stéphane Mallarmé, Paul Verlaine και άλλων «καταραμένων ποιητών». Από αυτούς έμαθε το αναρχικό, μηδενιστικό στυλ, την αγάπη για την εξέγερση χωρίς ανάπαυλα που συχνά πρόβαλε στον ίδιο του τον εαυτό που τον οδήγησε αργότερα να μην είναι ικανοποιημένος ακόμη και με τα επαναστατικά επιτεύγματα στην Κούβα και να συνεχίσει τον ένοπλο αγώνα. Εκτός από αυτούς, ο νεαρός Γκεβάρα παρακολούθησε τα έργα των Antonio Machado και Federico Garcia Lorca. Από τον τελευταίο, ωστόσο, δεν μπορούσε να υποψιάζεται τη συμπάθεια για τον Χοσέ Αντόνιο Πρίμο Ντε Ριβέρα, ούτε την φιλία που γεννήθηκε μεταξύ του ποιητή, θύματος των εθνικιστών και του αρχηγού της Ισπανικής Φάλαγγας, με την ευκαιρία μιας συνάντησης από έναν κοινό Φαλαγγίτη φίλο. Αλλά, φαίνεται, ότι ο νεαρός  μελλοντικός "Τσε" μελετούσε ήδη τα κείμενα των Ένγκελς και Μαρξ.

Ωστόσο, τίποτα δεν είναι πιο ξένο για τον Γκεβάρα από τον διαλεκτικό "πενταντισμό" του μαρξισμού, ενώ φαίνεται πιο δική του η αναρχίζουσα εξέγερση μιας, ήδη «πλατωνικής» κληρονομιάς, σύλληψης της πολιτικής ως αισθητικής, όπως και η τέχνη της οικοδόμησης του κράτους, φαίνεται πολύ δική του. Σύμφωνα με την μαρτυρία του Φιντέλ Κάστρο, όταν τον γνώρισε για πρώτη φορά, το 1953, ο Γκεβάρα ήταν ήδη μαρξιστής. Το θέμα, ωστόσο, έγκειται στην κατανόηση του «μαρξισμού» του. Ο Μαρξ είχε ήδη υποβληθεί σε μια σειρά φιλοσοφικών αναθεωρήσεων και επανεπεξεργασιών στην Ευρώπη - από τους σοσιαλδημοκρατικούς έως τους νέο-ιδεαλιστές, στους επαναστατικούς και ανορθολογικούς συνδικαλιστές - προκειμένου να είμαστε σε θέση να δεχτούμε άκριτα έναν ορισμό του "μαρξιστή" χωρίς να ρωτήσουμε "Ποιος Μαρξισμός;".

Το κλίμα της εθνικιστικής - λαϊ(κι)στικής επανάστασης της Αργεντινής, στα νιάτα του, σημάδεψαν το μονοπάτι του Γκεβάρα.  Επομένως, εάν επρόκειτο για  μαρξισμό, αυτός χαρακτηριζόταν έντονα από μια εθνική - λαϊ(κι)στική έννοια, δηλαδή ως αγώνας για την εθνική απελευθέρωση ενάντια στον αμερικανικό ιμπεριαλισμό, εκφραστή των μεγάλων πολυεθνικών όπως η United Fruit, της οποίας ο Γκεβάρα επισκέφθηκε τα μεγάλα λατιφούντια σημειώνοντας τις συνθήκες της ημι-δουλείας των campesinos.

Αναμφίβολα, ο εθνικό-απελευθερωτικός αγώνας του Γκεβάρα έγινε σύντομα ο απελευθερωτικός αγώνας ολόκληρης της αμερικανικής ηπείρου, με σκοπό πρώτα τη Λατινική Αμερική και μετά την παγκόσμια ενότητα. Αλλά το γεγονός παραμένει ότι το εθνικό στοιχείο παρέμεινε πάντα ο ουσιαστικός πυρήνας της επαναστατικής φιλοσοφίας του Τσε, ο οποίος δεν αγαπούσε τυχαία, σχεδόν ως πρόδρομο του δικού του ιδεαλιστικού ρομαντισμού, τον Giuseppe Garibaldi (που -ας το πούμε προς απογοήτευση του ρομαντικού μύθου- όπως και αυτός, δεν ήταν απαλλαγμένος από σκιές και ακόμη και βαριά αδικήματα). Το "Πατρίδα ή Θάνατος" ήταν το σύνθημα που κληροδότησε ο Γκεβάρα στην επαναστατική Κούβα, αφού ηγήθηκε της εθνικής επανάστασης που ανέτρεψε το φιλο-αμερικανικό καθεστώς του Φουλγκένσιο Μπατίστα, ο οποίος είχε μετατρέψει το νησί σε ένα μπουρδέλο για δισεκατομμυριούχους των ΗΠΑ που αναζητούσαν πόρνες. και ναρκωτικά.

Onesimo Redondo

Λαϊ(κι)στής "Τσε" Γκεβάρα

Ο Φιντέλ Κάστρο συναντήθηκε με τον Γκεβάρα στη Γουατεμάλα, το 1953, όπου ο μελλοντικός Τσε, ταξιδεύοντας με μοτοσικλέτα γύρω από την ήπειρο της Νότιας Αμερικής, έφτασε ελκυόμενος από τη γοητεία της λαϊ(κι)στικής επανάστασης που είχε ξεκινήσει η κυβέρνηση του Τζέικομπο Άρμπεντζ Γκουζμάν. Ήταν συνταγματάρχης, εκλεγμένος δημοκρατικά το 1951, ο οποίος εκσυγχρόνιζε τη Γουατεμάλα μέσω μιας κοινωνικά προηγμένης μεταρρυθμιστικής πολιτικής. Ξεκινώντας με την αγροτική μεταρρύθμιση κατά των μεγάλων γαιοκτημόνων. Ο Guzmán είχε ενταχθεί σε έναν σοσιαλισμό με έντονες εθνικιστικές αποχρώσεις και είχε συμμετάσχει το 1944 στην επανάσταση που ανέτρεψε τον δικτάτορα Jorge Ubico και έγινε υπουργός άμυνας στη μεταρρυθμιστική κυβέρνηση. Ως εκλεγμένος πρόεδρος, εφάρμοσε ένα πρόγραμμα οικονομικής ανεξαρτησίας της Γουατεμάλας από τις Ηνωμένες Πολιτείες και εθνικοποίησε την United Fruit Company, την αμερικανική πολυεθνική που εκμεταλλεύονταν τη γη και τους αγρότες της Γουατεμάλας. Η ομοιότητα, ακόμη και χρονολογική, με την Αργεντίνικη υπόθεση του Περόν - και οι δύο στην εξουσία από το 1944 πρώτα ως υπουργοί τότε, εκλέχθηκαν δημοκρατικά, ως πρόεδροι, και οι δύο εκτοπίστηκαν τα ίδια χρόνια με στρατιωτικό πραξικόπημα - είναι πολύ εμφανής. Ο Guzmán θα εκτοπιστεί σε πραξικόπημα του 1954, κατά παραγγελία της CIA του Allen Dulles. Τον επόμενο χρόνο, το 1955, ένα άλλο πραξικόπημα στην Αργεντινή, πομποδώς αποκληθέν "απελευθερωτική επανάσταση», έριξε το Περονιστικό καθεστώς.

Αυτή η συμπάθεια για την εμπειρία της Γουατεμάλας του Γκουαζμάν μαρτυρεί επίσης το πόσο φιλτράρεται ο μαρξισμός του Τσε Γκεβάρα από τον εθνικό λαϊ(κι)σμό του λατινοαμερικάνικου κόσμου του. Αυτή η ιδιαιτερότητα του αληθινού ή υποτιθέμενου μαρξισμού του αρκεί για να ξανασκεφτεί κανείς τη μορφή του σε μια πολύ διαφορετική προοπτική από αυτήν που επέβαλε ο μύθος.

Evita Peron

Ο "Τσε" Γκεβάρα και ο Χοσέ Αντόνιο Πρίμο Ντε Ριβέρα

Συνειδητοποιώντας το ή όχι, ο «Τσε», την επαναστατικότητα του, την όφειλε σε μία από αυτές τις υπόγειες μεταδόσεις ιδεών που καταγράφονται συχνά στα ιστορικά γεγονότα, οι ίδιες εθνικές και κοινωνικές απαιτήσεις του Εθνικού Συνδικαλισμού της γνήσιας Ισπανικής Φάλαγγας επανεμφανίστηκαν διαμέσου ενός υπόγειου ρεύματος με χιλιάδες αναδύσεις. «Πατρίδα, Ψωμί και Δικαιοσύνη». Και επανεμφανίζονται ακόμη και από την άποψη του στυλ της ρομαντικής μαχητικότητας και στην πιο αισθητική και ποιητική προσέγγιση, παρά ρεαλιστική, στην πολιτική. Η πολιτική αισθητική και ο μαχητικός ρομαντισμός, στην πραγματικότητα, χαρακτηρίζουν τόσο τον Ερνέστο Τσε Γκεβάρα όσο και τον Χοσέ Αντόνιο Πρίμο ντε Ριβέρα.

Γιος του στρατηγού Μιγκέλ, ο οποίος είχε κυβερνήσει δικτατορικά, αλλά με την "καλοπροαίρετη" αποχή των συνδικαλιστικών οργανώσεων και του PSOE, την Ισπανία από το 1923 έως το 1930, εισάγοντας στοιχεία οικονομικού εκσυγχρονισμού, ο José Antonio Primo de Rivera, ο οποίος πάντα υποστήριζε μια ανοιχτή καθολική πίστη, ίδρυσε, το 1933, το FE - το «Falange Española» που έγινε FE de las JONS καθώς συγχωνεύθηκε με το Juntas de Ofensiva Nacional - Sindicalista του Onésimo Redondo Ortega, που προέρχεται από την Καθολική Δράση. 

Με μια νεοπαγανιστική και Νιτσεϊκή πινελιά, εκείνη του φιλόσοφου Ramiro Ledesma Ramos. Αυτής της αρχικής Φάλαγγας που ήταν ένα ξεκάθαρο πρόγραμμα κοινωνικών μεταρρυθμίσεων που είχε ως στόχο να ξεπεράσει τόσο τον κοινωνικό συντηρητισμό της δεξιάς, διατηρώντας παράλληλα την εθνική του θέση στην υπεράσπιση της "ισπανικότητας" -"hispanidad"- και του διεθνισμού της κομμουνιστικής και αναρχικής αριστεράς, διατηρώντας παράλληλα τη σοσιαλιστική του θέση. Το αρχικό Φαλαγγίτικο πρόγραμμα προέβλεπε, στο πλαίσιο μιας συντεχνιακής μορφής του κράτους μέσω των «κάθετων συνδικάτων», αγροτική μεταρρύθμιση με τη διανομή γης στους αγρότες, την εθνικοποίηση των τραπεζών και την πίστωση, την εθνικοποίηση των μεγάλων βιομηχανιών και την υποστήριξη στη μικρή βιομηχανία και οικογενειακή βιοτεχνία. Όλα στο όνομα ενός εγκάρδιου πατριωτισμού, για τον οποίο η Ισπανία έπρεπε να είναι μια κοινότητα οικουμενικού πεπρωμένου, και ενός διακηρυγμένου και βιωματικού καθολικισμού, όχι μόνο ως εθνική θρησκεία, αν και ξένο προς κάθε κληρικαλιστική ή ομολογιακή υποτέλεια. 

Ο José Antonio, ο Onésimo Redondo και ο Lédesma Ramos δολοφονήθηκαν από τους δημοκρατικούς το 1936, στην αρχή του εμφυλίου πολέμου, παρά το γεγονός ότι αυτοί, και ειδικά οι πρώτοι, είχαν κάνει τα πάντα για να αποτρέψουν την αδελφοκτονία και να αποφύγουν την εκμετάλλευση της Φάλαγγας από τις εθνικό-συντηρητικές πολιτικές - στρατιωτικές δυνάμεις του Φρανσίσκο Φράνκο. Ο οποίος  πράγματι, όταν οι ηγέτες του έφυγαν από τη σκηνή, μετέτρεψε την αρχική Φάλαγγα στην παραδοσιακή Φάλαγγα, ενώνοντας την με τους Μοναρχικούς και τους Καρλιστές, κάνοντας την ένα όργανο για το αυταρχικό καθεστώς του που δεν εφάρμοσε σχεδόν τίποτα από την αρχική Φάλαγγα. Μόλις πραγματοποιήθηκε ο κύκλος της συγχώνευσης των Φαλαγγιτών, των Εθνικών Συνδικαλιστών και των Παραδοσιακών, ο Φράνκο - διατηρώντας ορισμένα διακριτικά και ορισμένα τελετουργικά της αρχικής Φάλαγγας άλλαξε το όνομά της στο γενικό όνομα Movimiento - Κίνημα. Ωστόσο, είναι σημαντικό ότι ο Φιντέλ Κάστρο χρησιμοποίησε το ίδιο όνομα για μία από τις πολιτικές του ομάδες στη δεκαετία του 1950. Αλλά ας επιστρέψουμε στον Γκεβάρα και τον Πρίμο Ντε Ριβέρα.

Εντυπωσιάζεται κανείς από την ομοιότητα, όχι τυχαία, της «ηρωικής» γλώσσας που χρησιμοποιούν, σε χωροχρονικά περιβάλλοντα εν μέρει διαφορετικά αλλά παρόμοια κάτω από το ιδεολογικό και ανθρωπολογικό προφίλ, τόσο του «Τσε» Γκεβάρα όσο και του Χοσέ Αντόνιο Πρίμο Ντε Ριβέρα. Ο λόγος για τον οποίον, στο νεολαιίστικο νεοφασιστικό περιβάλλον, τόσο ο Τσε όσο και ο Χοσέ Αντόνιο έπαιζαν πάντα το ρόλο των ινδαλμάτων στην αντικαπιταλιστική φαντασία αυτών των κύκλων.

Ας κάνουμε μερικές συγκρίσεις μεταξύ των πολλών που θα μπορούσαν να γίνουν, προειδοποιώντας ότι οι αναφορές που αναπαράγονται είναι διαθέσιμες στο Διαδίκτυο υπό τον τίτλο "φράσεις του ...".

«Τσε» Γκεβάρα: «Αξίζει να παλεύεις μόνο για τα πράγματα χωρίς τα οποία δεν αξίζει να ζήσεις. Αυτοί που πολεμούν μπορούν να χάσουν, όσοι δεν πολεμούν έχουν ήδη χάσει. Και αν αξίζει τον κίνδυνο, θα παίξω ακόμη και το τελευταίο θραύσμα της καρδιάς»

Χοσέ Αντόνιο: «Δεν θέλουμε να διαπληκτιστούμε με τα συνηθισμένα υπολείμματα ενός βρώμικου συμποσίου. Ακόμα κι αν μερικές φορές περνάμε από αυτά τα μέρη, η θέση μας είναι εκεί έξω. Ο τόπος μας είναι στο ύπαιθρο, κάτω από την καθαρή νύχτα, με το χέρι και τα αστέρια στον ουρανό. Είθε οι άλλοι να συνεχίσουν στις γιορτές τους. Εμείς, έξω, με προσεκτική, ένθερμη και σίγουρη επαγρύπνηση, παρουσιάζουμε ήδη την αυγή στη χαρά των καρδιών μας»

«Τσε» Γκεβάρα: «Λένε ότι εμείς οι επαναστάτες είμαστε ρομαντικοί. Ναι, είναι αλήθεια, αλλά είμαστε με διαφορετικό τρόπο, είμαστε από εκείνους που θέλουν να δώσουν τη ζωή τους για αυτό που πιστεύουν»

Χοσέ Αντόνιο: «Η Ισπανική Φάλαγγα δεν μπορεί να θεωρήσει τη ζωή ως απλή σειρά οικονομικών παραγόντων. Δεν αποδέχεται την υλιστική ερμηνεία της ιστορίας. Η πνευματική ήταν και είναι η αποφασιστική πηγή της ζωής των ανθρώπων και των λαών»

«Τσε» Γκεβάρα: «Την πραγματική επανάσταση πρέπει να αρχίσουμε να την κάνουμε μέσα μας»

Χοσέ Αντόνιο: «Το Κίνημα μας ... πρέπει να έχει ασκητικό, ποιητικό και στρατιωτικό χαρακτήρα και αισθητική»

«Τσε» Γκεβάρα: «Η ζωή ενός μόνο ανθρώπου αξίζει εκατομμύρια φορές περισσότερο από όλη την ιδιοκτησία του πλουσιότερου ανθρώπου στη γη»

Χοσέ Αντόνιο: «Η Δεξιά, ναι, επικαλείται την πατρίδα, επικαλείται παραδόσεις. αλλά δεν λαμβάνει υπόψη την πείνα των ανθρώπων, δεν υποστηρίζεται από τη θλίψη εκείνων των αγροτών που εδώ, στην Ανδαλουσία, και στην Εστρεμαδούρα και τη Λεόν, συνεχίζουν να ζουν όπως ζούσαν για 500 χρόνια, συνεχίζουν να ζουν σαν κάποια θηρία από τη δημιουργία του κόσμου. Και αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί»

«Τσε» Γκεβάρα: «Το καθήκον κάθε επαναστάτη είναι να κάνει την επανάσταση ! Σε μια επανάσταση, αν είναι αληθινή, νικάς ή πεθαίνεις»

Χοσέ Αντόνιο: «Απαλλαγείτε από κάθε υποτέλεια! Βάλτε την ορμή σας στην υπηρεσία της νέας επανάστασης, που είναι και δική σας, επειδή ανήκει σε όλους, επειδή ανήκει στην Ισπανία!»

Και οι δύο συγκινήθηκαν από μια νεανική ζωτικότητα, απευθύνθηκαν στη νεολαία γνωρίζοντας ότι είναι η πιο προδιατεθειμένη για επαναστατικές αλλαγές. Ωστόσο, για την διανοητική ειλικρίνεια, αφού υπογραμμίσαμε τις ομοιότητες, είναι επίσης απαραίτητο να επισημανθούν ορισμένες αξιοσημείωτες και θεμελιώδεις διαφορές μεταξύ των δύο.

Στο πρόγραμμα των Φαλαγγιτών, η κατανομή της γης στους αγρότες αποτελούσε τη συνεπή πρακτική εφαρμογή του πατριωτισμού και δικαιολογείται στο όνομα του Ισπανισμού. Ο Χοσέ Αντόνιο συνήθιζε να αποστασιοποιείται και από τα δεξιά και από τα αριστερά γιατί, είπε, «Το να είσαι δεξιός, όπως και το να είσαι αριστερός, σημαίνει πάντα να αποβάλλεις το μισό από αυτό που πρέπει να ακούσεις από την ψυχή σου».  

Ο «Τσε» Γκεβάρα, από την άλλη πλευρά, υπερασπιζόμενος τους campesinos που εκμεταλλεύτηκε η United Fruit, εξέτασε την αγροτική πολιτική του Στάλιν χωρίς να γνωρίζει ή το έκρυβε από τον εαυτό του ότι ο Σοβιετικός δικτάτορας ήταν υπεύθυνος για τη γενοκτονία, λόγω της πείνας, των Ουκρανών αγροτών και ότι η κολεκτιβοποίηση της γης είναι αρκετά διαφορετική από τη διανομή της σε εισηγμένη ή συνεταιριστική μορφή στους αγρότες. 

«Στο Ελ Πάσο - έγραψε - είχα την ευκαιρία να περάσω από τα United Fruit, πείθοντας τον εαυτό μου για άλλη μια φορά για το πόσο τρομερά είναι αυτά τα καπιταλιστικά χταπόδια. Έχω ορκιστεί μπροστά σε ένα πορτρέτο του αείμνηστου και γέρο συντρόφου Στάλιν ότι δεν θα σταματήσω μέχρι να δω αυτά τα καπιταλιστικά χταπόδια να καταστρέφονται».

 

Περόν, Κάστρο και Γκεβάρα. Μια επιστολή και μια συνέντευξη

Για να επιστρέψουμε στην καρδιά αυτού που προσπαθούμε να τονίσουμε εδώ, αυτό που είναι πιο επείγον τώρα είναι η σύγκλιση, πέρα ​​από τον μιμητικό και διφορούμενο μαρξισμό του Γκεβάρα, μεταξύ του Φαλαγγισμού, του Περονισμού και της Κουβανικής Επανάστασης στο ότι διεκδικούν το αίσθημα της εθνικής ιδιοπροσωπίας ως φόντο και βάση, πλαίσιο και καμβά, της «Κοινωνικής Επανάστασης». Αυτή η εθνική βάση της κοινωνικής επανάστασης είναι κοινή για τον αντιιμπεριαλιστικό πατριωτισμό του Καστρισμού και τον καθολικό-συνδικαλιστικό πατριωτισμό του αρχικού Φαλαγγισμού καθώς και για τον Αργεντίνικο Περονισμό. Αυτό το έχουμε ήδη παρατηρήσει, αλλά λίγοι γνωρίζουν ότι το σύνθημα «Πατρίδα ή Θάνατος», το οποίο συνηθίσαμε να διαβάζουμε σκαλισμένο σε όλα τα δημόσια κτίρια στην Κούβα, δεν ανήκει μόνο στην Βολιβαριανή κληρονομιά  αλλά και στην γνήσια κληρονομιά του Χοσέ Αντόνιο. Με Περονική διαμεσολάβηση.

Το αυθεντικό δόγμα του Χοσέ Αντόνιο στη Φρανκιστική Ισπανία διατηρήθηκε μόνο στους γυναικείους κύκλους του Movimiento Nacional, που όχι τυχαία ήταν επικεφαλής η αδελφή του Χοσέ Αντόνιο, Πιλάρ Πρίμο ντε Ριβέρα, και στους Εθνικούς Συνδικαλιστικούς Συνδέσμους του Πανεπιστημίου, από τους οποίους προέρχονταν τα στελέχη των συνδικάτων που συνενώθηκαν στον γραφειοκρατικό μηχανισμό του Φρανκισμού (πολλοί από αυτούς τους μαθητές, κατά την περίοδο της λεγόμενης «Μετάβασης», μετά το θάνατο του Φράνκο το 1975, πέρασαν στην αριστερά).

Ο Φαλαγγισμός του Χοσέ Αντόνιο, ηττημένος και περιθωριοποιημένος από το καθεστώς του Φράνκο στην Ισπανία, εντούτοις, ενέπνευσε τη βαθιά ψυχή του αριστερού Περονισμού, αυτή των montoneros. Ήταν στους πανεπιστημιακούς κύκλους της ζωηρής προπαγάνδας montonera που ο νεαρός Ερνέστο Γκεβάρα ντε λα Βέρνα έκανε, όπως είδαμε, τα πρώτα του βήματα στον τομέα του πολιτικού προβληματισμού που θα τον οδηγούσαν σύντομα στην επαναστατική δράση.

Αυτήν την συγγένεια, καθόλου ντροπιαστική, ο Χουάν Ντομίνγκο Περόν πρώτος την παρατήρησε.  Επιστρέφοντας από την εξορία στην Ισπανία, κοντά στο θάνατο πλέον, ο Περόν έγραψε μια επιστολή στον Φιντέλ Κάστρο για να επιβεβαιώσει την προσωπική του φιλία, η οποία είχε ως κίνητρο μια κοινή ιδεολογική βάση για την «κοινωνική δικαιοσύνη».

Στο κείμενο της επιστολής, η οποία ανοίγει με το «Εξοχότατε πρωθυπουργέ, Κομαντάντε Φιντέλ Κάστρο», ακολουθούμενο από το "Πολύτιμε Φίλε", ο Περόν, υπενθυμίζοντας την επέτειο της ανόδου του στην εξουσία ως γεγονός που σηματοδότησε την αναγέννηση της χώρας για τα πλεονεκτήματα του "giustizialismo", τον οποίο ορίζει ως ένα, "επαναστατικό κίνημα στηριζόμενο στην κοινωνική δικαιοσύνη" ενημέρωσε τον φίλο του ότι το επαναστατικό πνεύμα της εποχής δεν είχε ξεθωριάσει όταν, επιστρέφοντας στην πατρίδα του, ετοιμάστηκε να ανοικοδομήσει ένα έθνος που καταστράφηκε από δεκαοκτώ χρόνια στρατιωτικής δικτατορίας. Ταυτόχρονα, ανακοίνωσε την άφιξη, στην Αβάνα, του υπουργού οικονομίας του, Gelbard, με το καθήκον πρώτα απ 'όλα να του δώσει μια ισχυρή αγκαλιά, ως προϋπόθεση για την επίσημη αποκατάσταση των πολιτικών και εμπορικών σχέσεων μεταξύ των δύο λαών, της Κούβας και της Αργεντινής, να επιδείξουν όχι με λόγια αλλά με πράξεις την αδελφική αλληλεγγύη που τους κρατά ενωμένους στην κοινή επαναστατική βούληση.

Στη συνέχεια, ο Περόν υπογραμμίζει ότι - ακόμη και αν οι επαναστάσεις δεν μπορούν να είναι οι ίδιες σε όλες τις χώρες, επειδή προσαρμόζονται στο πνεύμα των διαφορετικών λαών, έτσι ώστε ο καθένας να δώσει τη μορφή της εθνικής του επανάστασης εντός των ορίων της κυριαρχίας του - ήταν απαραίτητο να εργαστούν για τη Λατινοαμερικανική ενότητα ως η μόνη δυνατότητα σωτηρίας για ολόκληρη την ήπειρο. Ο στόχος, σημείωσε ο Perón, δεν ήταν εφικτός στη διάρκεια της ζωής τους, αλλά άξιζε να ζήσει και να πεθάνει για ένα ιδανικό που ξεπερνά τους μεμονωμένους ανθρώπους. Η επιστολή, με ημερομηνία 4 Ιουνίου 1974, έκλεισε με εγκάρδιους χαιρετισμούς ακολουθούμενη από ένα πιο εγκάρδιο «μεγάλη αγκαλιά!"

Πρέπει να σημειωθεί ότι, με την επίκληση στην ενότητα της Λατινικής Αμερικής, ο Περόν ανέλαβε ένα από τα όνειρα του Γκεβάρα και του ίδιου του Κάστρο, σχεδόν υπαινισσόμενος φιλικά την πατρότητα του. Μια ιδέα που, στην πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, αναζωογονήθηκε, στο πλαίσιο της λεγόμενης Mercosur, από τον πρόεδρο νεο-περονιστή Kirchner της Αργεντινής, από τον Chavez και από τον Lula. Πριν από το θάνατο του Kirchner, η εκλογική ήττα της συζύγου του Cristina Kirchner μετά από δύο αδιάλειπτες εντολές, τον θάνατο του Τσάβες και τη διαλογή του Λούλα, έθεσε τέλος στο σχέδιο του λαϊ(κι)σμού της λατινοαμερικάνικης ηπείρου.

Η κρίση του Περόν σχετικά με τους δύο Κουβανούς επαναστάτες εκφράστηκε δημόσια από τον ίδιο μέσω τηλεοπτικής και ραδιοφωνικής συνέντευξης. Ο Περόν φτάνει μέχρι στο σημείο να δηλώσει ότι χιλιάδες ακόμη Τσε Γκεβαρά θα γεννηθούν από το θάνατο του Τσε. Πράγματι, στη συνέντευξη, ο Περόν διακηρύσσεται χωρίς περιστροφές στο πλευρό του Γκεβάρα και του Κάστρο. Ξεκαθαρίζει ότι είναι με τον Κάστρο, με όλους τους ανθρώπους του, επειδή έχει απελευθερώσει τη χώρα του και προσθέτει ότι δεν νοιάζεται ότι ο Κάστρο είναι κομμουνιστής. Στη συνέντευξη, μετά από μια σύντομη παύση προβληματισμού, ο Περόν προσθέτει με νόημα το «Κομμουνιστής; Ο Φιντέλ είναι τόσο Κομμουνιστής όσο και εγώ. Είναι μάλλον "giustizialista"  ή Περονιστής».

«Οι λαοί βαδίζουν με τους ηγέτες τους επικεφαλής ή βαδίζουν μαζί με τα κεφάλια των ηγετών τους»

Juan Peron

Φιντέλ Κάστρο Ιησουίτης, Φαλαγγίτης και giustizialista

Η κρίση του Περόν για τον Φιντέλ Κάστρο ανοίγει έναν κόσμο για εμάς. Πρέπει τώρα να αντιμετωπίσουμε πιο προσεκτικά τις ανυποψίαστες ρίζες της σκέψης του νεαρού Κάστρο. Θα το πράξουμε, με χαρά, προς αναστάτωση πολλών φιλο-καστρικών και πολλών αντι-καστρικών.

Ο Φιντέλ Κάστρο, ένας νεαρός γοητευτής της καλής κουβανικής μπουρζουαζίας, μεγάλωσε από τους Ιησουίτες με τα «στρατιωτικά» και «ιπποτικά» ιδεώδη, ένα στυλ που στη συνέχεια αποτύπωσε στα επαναστατικά του τμήματα, από τον Ignazio de Loyola ως τον λαϊκό εθνικισμό του Χοσέ Αντόνιο. Ο μελλοντικός Ανώτατος Ηγέτης, στην πραγματικότητα, όπως ο Τσε, δεν ήταν αρχικά κομμουνιστής, αλλά μάλλον, όπως ο ίδιος ο Περόν καταλάβαινε καλά, ο οποίος γνώριζε καλά τη λατινοαμερικάνικη ψυχή, ένας Εθνικοεπαναστάτης, ένας μαχητής για την εθνική απελευθέρωση της Κούβας από τον  "βόρειοαμερικανικό ιμπεριαλισμό". Μεταξύ των πρώτων αναγνώσεων του Φιντέλ Κάστρο, που του συνέστησαν οι πνευματικοί διευθυντές των Ιησουιτών, υπήρξαν, αμέσως μετά τις «Πνευματικές ασκήσεις» του Αγίου Ιγνατίου, «Τα γραπτά και οι ομιλίες της μάχης» του Χοσέ Αντόνιο Πρίμο Ντε Ριβέρα.

Το μαρτυρεί ο καθηγητής του, αυτός που τον παρακολούθησε περισσότερο στην εκπαίδευση του, ο πατέρας Armando Llorente, Ιησουίτης.

Ο πατέρας Llorente μας ενημερώνει ότι ο νεαρός (αριστοκρατικός) γόνος διάβαζε και μελετούσε με ενθουσιασμό τα γραπτά, ή μάλλον τη γραπτή σύνταξη των ομιλιών του Χοσέ Αντόνιο Πρίμο Ντε Ριβέρα. Όχι μόνο αυτό, αλλά μας ενημερώνει ότι ο Φιντέλ Κάστρο συνήθιζε να τραγουδάει, μαζί με τους Ιησουίτες ιερείς, τον ύμνο της Φάλαγγας "Cara al sol" (Πρόσωπο στον ήλιο), το ποιητικό μουσικό κείμενο, που συνέθεσε ο ίδιος ο Χοσέ Αντόνιο που ασχολήθηκε με την ποίηση από θαυμασμό στον Garcia Lorca. 

Σύμφωνα με τον πατέρα Llorente, ο Φιντέλ Κάστρο ήταν "hombre con idea muy proxime a la falange" ("ανήρ με ιδέες πολύ κοντά στην Φάλαγγα"). Κατά την άποψη του Ιησουίτη μας, η επανάσταση του Κάστρο ήταν «ανθρωπιστική» παρά κομμουνιστική και φτάνει μέχρι να ορίσει τον Κάστρο μάλλον έναν Φρανκιστή.

Ο Φιντέλ Φρανκιστής και ο Φράνκο σοσιαλιστής;

Και εδώ ανοίγει ένα ακόμη κεφάλαιο, που πρέπει να διερευνηθεί, δηλαδή εκείνο που σχετίζεται με τις αδιάκοπες σχέσεις που υπήρχαν μεταξύ του καθεστώτος του Κάστρο και του Ισπανικού του Φρανθίσκο Φράνκο. Σχέσεις που κρύβονται πίσω από τις οικονομικές συμφωνίες - που τελικά είχαν και η Ισπανία του Φράνκο με τη Σοβιετική Ρωσία - αλλά έκρυβαν κάτι περισσότερο.

Ο Φιντέλ Κάστρο διέταξε τριήμερο εθνικό πένθος για τον θάνατο του Στρατηγού Φράνκο το 1975. Εκφράζω την ευγνωμοσύνη μου για το γεγονός ότι ο Φράνκο δεν ήθελε ποτέ να συμμετάσχει στον εμπορικό αποκλεισμό που επιβλήθηκε στην Κούβα, συνεχίζοντας να διατηρεί οικονομικές σχέσεις, οι οποίες αποδείχθηκαν ζωτικής σημασίας για την Αβάνα κάτω από το πανό των πολύ εγκάρδιων διπλωματικών σχέσεων, ο Φιντέλ Κάστρο δεν δίστασε να αποτίσει φόρο τιμής στη μνήμη του Caudillo. Υπάρχει μια συνέντευξη με τον ίδιο τον Κάστρο που μαρτυρεί προσωπικά τις εξαιρετικές σχέσεις που ο Φράνκο συνέχισε να διατηρεί με την Κούβα παρά το διεθνές εμπάργκο. Στο βίντεο που σχετίζεται με αυτήν τη συνέντευξη, εμφανίζονται επίσης οι λεπτομέρειες του ισπανικού Τύπου, τη στιγμή του θανάτου του Caudillo, ο οποίος αναφέρει τις ειδήσεις του εθνικού πένθους που διατάχθηκε στην Κούβα για τον Φράνκο.

Γνωρίζουμε ότι του Φράνκο ήταν ένα εθνικό-συντηρητικό καθεστώς, έντονα κληρικό παρά καθολικό. Ένα καθεστώς που εκμεταλλεύτηκε και αποδυνάμωσε την Εθνικοσυνδικαλιστική ιδεολογία της Χοσεαντονιανής Φάλαγγας, την υποχρέωσε σε μια αναγκαστική ενοποίηση με τους παραδοσιοκρατιστές Καρλιστές και τους Μοναρχικούς, οι οποίοι από την πλευρά τους δεν τους άρεσε η ενοποίηση με τους «σοσιαλιστές» της Φάλαγγας. Ο Manuel Hedilla, διάδοχος του Χοσέ Αντόνιο, φυλακίστηκε από τον Φράνκο επειδή είχε αντιταχθεί στην αναγκαστική ενοποίηση, διακινδύνευσε τη θανατική ποινή και απελευθερώθηκε μόνο μετά από πολλά χρόνια.

Ωστόσο, κάτι από την αρχική Φάλαγγα, αν και περιορισμένο, πέρασε στο καθεστώς του Φράνκο. Ένας Ισπανός ιστορικός, ο Francisco Torres García, δημοσίευσε πρόσφατα, για τις ισπανικές εκδόσεις "SND Editores", ένα βιβλίο με τον προκλητικό τίτλο "ο Φράνκο Σοσιαλιστής" και με τον υπότιτλο του "Η αποσιωπημένη επανάσταση 1936-1975". Η θέση του Torres García είναι ότι, παρά όλους τους περιορισμούς του, παρά την παρουσία των φιλελεύθερων τεχνοκρατών του Opus Dei, παρά τον συντηρητισμό του, το καθεστώς του Φράνκο δημιούργησε το Iσπανικό κράτος πρόνοιας και έθεσε τα θεμέλια για την μελλοντική οικονομική απογείωση της χώρας. Το βιβλίο συνοδεύεται από πολλούς στατιστικούς πίνακες που δείχνουν την υπόθεση. Αλλά αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία εδώ είναι τα κεφάλαια που αφιερώνει ο Torres García στο έργο της κοινωνικής μεταρρύθμισης και στην προστασία και βελτίωση των συνθηκών των εργαζομένων, στο βαθμό που το επιτρέπουν οι συνθήκες, που πραγματοποιούνται από τους μόνο δύο Φαλαγγίτες υπουργούς, τους οποίους κάλεσε ο Φράνκο στην κυβέρνηση, στη δεκαετία του '40 και του '50. Είναι ο José Luis de Arrese και ο José Antonio Giron de Velasco. Ο τελευταίος ήταν υπουργός εργασίας για 17 χρόνια, δεύτερος σε διάρκεια μόνο μετά τον δελφίνο του Caudillo, Carrero Blanco, ο οποίος δολοφονήθηκε σε επίθεση της ETA στις αρχές της δεκαετίας του 1970.

Τόσο ο Arrese όσο και ο Girón ανήκαν στην ομάδα εκείνων των Φαλαγγιστών που, σε αντίθεση με τον Hedilla και άλλους, πίστευαν ότι ήταν δυνατόν να λειτουργήσουν εντός του καθεστώτος του Φράνκο σε μια προσπάθεια να πραγματοποιήσουν τουλάχιστον μερικές από τις απαιτήσεις της κοινωνικής δικαιοσύνης της Φάλαγγας. Στην πραγματικότητα, δίνοντας στο έργο τους ένα ισχυρό καθολικό αποτύπωμα που σίγουρα δεν θα δυσαρεστούσε τον Χοσέ Αντόνιο Πρίμο Ντε Ριβέρα, εξασφάλισαν ότι τα «κάθετα συνδικάτα», που ιδρύθηκαν εν τω μεταξύ από το καθεστώς αλλά με εξασθενημένο τρόπο, θα ενεργούσαν τουλάχιστον ως όργανα γιατί την προστασία και, στο μέτρο του δυνατού, και την κοινωνική ενίσχυση των Ισπανών εργαζομένων. Ήταν ο Girón που εισήγαγε τα μπόνους για τα Χριστούγεννα και τον Ιούλιο, αμειβόμενες διακοπές, προστασία της ασφάλειας στο χώρο εργασίας, ώρες εργασίας με δικαίωμα κυριακάτικης ανάπαυσης. Ενώ ο Arrese ασχολήθηκε κυρίως με το νόμο για ένα πραγματικό Λαϊκό Σχέδιο Στέγασης που ανατέθηκε σε ένα ειδικό υπουργείο με τη βοήθεια κάθετων συνδικάτων. 

Ο Girón και ο Arrese σχεδίασαν και προσπάθησαν να εισαγάγουν μορφές συμμετοχής των μισθωτών στα κέρδη της εταιρείας. Οι δύο διεξήγαγαν μάχες εντός της Φρανκικής κυβέρνησης, ενάντια στους συντηρητικούς που πίστευαν ότι οι προτάσεις τους ήταν πληθωριστικές, για την περιοδική αύξηση των μισθών έως την υπόθεση του οικογενειακού μισθού. Ακόμα και στο αγροτικό μέτωπο προσπάθησαν να εισαγάγουν, έστω και μερικώς, μορφές μεταρρύθμισης οι οποίες, αν και δεν επηρέαζαν άμεσα τα μεγάλα κτήματα, έθεσαν ωστόσο, μέσω του αποικισμού των μη καλλιεργούμενων εδαφών, τα θεμέλια για μια μελλοντική συνεργατική ανάπτυξη της ισπανικής γεωργίας.

Η εποχή του Arrese και του Girón τελείωσε με την φιλελεύθερη στροφή του καθεστώτος στη δεκαετία του 1960. Ωστόσο, αυτή η εμπειρία επιτρέπει στον ιστορικό να μιλήσει για έναν «Κοινωνικό Φρανκισμό» ή μια «κοινωνική φάση του Φρανκισμού» μέσα στο καθεστώς. Η παρουσία αυτού, αν και περιορισμένης, κοινωνικής συνιστώσας του καθεστώτος του Φράνκο μας επιτρέπει επίσης να κατανοήσουμε τα ιδεολογικά, πολιτικά και όχι μόνο οικονομικά κίνητρα για τη διατήρηση σχέσεων με την Κούβα, κατά παράβαση του διεθνούς εμπάργκο. Αυτό παρά το γεγονός ότι η εμπειρία του «Κοινωνικού Φρανκισμού» είχε ήδη τελειώσει όταν ο Φιντέλ Κάστρο και ο Τσε Γκεβάρα απελευθέρωσαν την Κούβα από τη δικτατορία του Μπατίστα. Όμως, προφανώς, μια ηχώ αυτού του «Φαλαγγιστικού Σοσιαλισμού», ο οποίος είχε προσπαθήσει να λειτουργήσει εντός του Φρανκισμού, παρέμεινε και ώθησε το καθεστώς να είναι συμπαθές προς την Κούβα του Κάστρο.

Μετάφραση: Τίτος

* Στμ

Έβαλα στην μετάφραση τον όρο λαϊ(κι)σμός με (κι) γιατί τα populism(o), populist(a), θεωρώ πως, κακώς μεταφράζονται στα ελληνικά σαν λαϊκισμός, λαϊκιστής. Στα ελληνικά ο όρος λαϊκισμός έχει αρνητική χροιά. 

Καθόλου τυχαία πολλοί μπορεί να χρησιμοποιούν τον όρο "Λαϊκό", αλλά κανείς δεν αυτοπροσδιορίζεται "λαϊκιστής". 

Προτιμώ και προτείνω τα λαϊσμός, λαϊστής. Εθνισμός, Εθνιστής. Όροι, στην ουσία παραπλήσιοι. Όπως ο γερμανικός "βολκισισμός" και οι Ρώσοι Ναρόντικοι.

[Βλ. και το δοκίμιο του Αλαίν Ντε Μπενουά "Λαϊκισμός το τέλος της Δεξιάς και της  Αριστεράς" όπου ο Γάλλος στοχαστής λέει ότι ο "λαϊ(κι)σμός γεννιέται με τους Ρώσους σοσιαλιστές Ναρόντικους (Εθνιστές, Narod λαός, έθνος)]

Ο Manuel Hedilla, ο «Κόκκινος» Φαλαγγίτης που φυλακίστηκε στην Ισπανία του Franco.

Manuel Hedilla: ο Φαλαγγίτης που αμφισβήτησε τον Franco.