του M.N.F.
Σαν σήμερα ακριβώς πριν από 101 χρόνια, πέθανε ο Άγιος των Γραμμάτων, «η κορυφή των κορυφών» κατά τον Κ. Π. Καβάφη, ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες λογοτέχνες, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης.
«Ὁ Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ποιητὴς μὲ τὸν πεζὸ τὸ λόγο, καὶ κάποτε,μὰ πολὺ σπάνια, μὲ τὸ στίχο, ἕνας ἀπὸ τοὺς ξεχωριστοὺς ἁρμονικοὺς ἀντιπροσώπους τῆς νέας καὶ ἄμουσης ἀκόμα σὲ πολλὰ ἑλληνικῆς ψυχῆς»
Κωστῆς Παλαμᾶς, Ἡ Μοῦσα τοῦ Παπαδιαμάντη
«Όπου καὶ νὰ σᾶς βρίσκει τὸ κακό, ἀδελφοί ὅπου καὶ νὰ θολώνει ὁ νοῦς σας μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμὸ καὶ μνημονεύετε Ἀλέξανδρο Παπαδιαμάντη»
Ὀδυσσέας Ἐλύτης, Τὸ Ἄξιoν Ἐστί
«Ὁ Μακρυγιάννης εἶναι ὁ πιὸ σημαντικὸς πεζογράφος τῆς νέας Ἑλληνικῆς Λογοτεχνίας, ἂν ὄχι ὁ πιὸ μεγάλος, γιατί ἔχομε τὸν Παπαδιαμάντη»
Γιῶργος Σεφέρης, Ἕνας Ἕλληνας - ὁ Μακρυγιάννης
Μπορεί η χριστιανοπρεπή ιδιοσυγκρασία του που διαμόρφωσε, λόγω του οικογενειακού περιβάλλοντος, να φαντάζει ξένη εμπρός στην Κοσμοθεωρία μας, δεν μπορούμε όμως να παραβλέψουμε το μεγάλο συγγραφικό του έργο που τον κατέστησε γνήσιο συνεχιστή της Ελληνικής Λογοτεχνίας που έχει τις ρίζες της στην Κλασσική Εποχή της Αρχαιότητας.
Ο Παπαδιαμάντης βέβαια με την στάση του και με τον τρόπο ζωής του υπήρξε ένας καθαρά Δωρικός Χαρακτήρας. Λιγομίλητος. Του άρεσε η μοναξιά και η απομόνωση. Δεν έπιανε εύκολα φιλίες και ήταν πάντα επιφυλακτικός, κλεισμένος στον εαυτό του.
Ελάχιστοι ήταν οι φίλοι του. Του άρεσε να ζει στον κλειστό εσωτερικό του κόσμο και να ζητά την πνευματική ανακούφιση, ακολουθώντας μια ζωή συνεχούς ασκητισμού.
Υπήρξε από τους πιο αυθεντικούς εκπροσώπους των Ελληνικών γραμμάτων, μακριά από τους λογίους, τους δημοσιογράφους και την κοινωνία της εποχής του. Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος τον τίμησε με μια από τις καλύτερες κριτικές μελέτες του.
Όπως έγραψε, «ο Παπαδιαμάντης δεν εψεύτηκε ποτέ, δεν εμιμήθη ποτέ, δεν έπροσποιήθη ποτέ, δεν εκιβδηλοποίησε ποτέ. Εκοψε μόνον ολόχρυσα νομίσματα από το μεταλλείον της ψυχής του, της αγνής καί αδιάφθορου (...). Η ψυχή του είναι καθαυτό η ρωμέικη λαϊκή ψυχή».
Συγκεκριμένα ο Κώστας Αθάνατος κήρυξε ότι: «μετά τον Σολωμόν μόνον ο Παπαδιαμάντης υπάρχει σοβαρός εις τα νεοελληνικά γράμματα».
Ο Φώτος Πολίτης με ένα αξιοπρόσεκτο άρθρο του, ανάμεσα στα άλλα έγραψε: «Έλλην γνήσιος και συγγραφεύς ισχυρός εχάρισε σελίδας εξόχου αγνότητος και ηθικής ρώμης».Το έργο του υπήρξε πολυδιάστατο.
Συγκεκριμένα μετά την έκδοση των Απάντων του, η κριτική είχε στη διάθεση της όλο το έργο του συγγραφέα. Μέσα στο έργο του ο Παπαδιαμάντης μιλάει για την αρετή και την κακία, για τον αγώνα της εξύψωσης του ελληνικού έθνους.
Επίσης μιλάει για την πολιτική κατάντια του καιρού του και προτείνει τα μέτρα για την ηθική ανάπλαση, για την παιδεία, το χτύπημα του λογιοτατισμού και την αληθινή ανόρθωση της παιδείας με το ζωντανό πνεύμα της λαϊκής παράδοσης.
Χτύπησε τους γραμματοσοφιστές, τους τοκογλύφους και τους δημαγωγούς.Συγκεκριμένα στο έργο του "Χρήστος Μηλιόνης" καταφέρνει να ξαναζωντανέψει την Κλεφτουριά, τα ηρωικά χρόνια της Εθνικής Αντίστασης επί Τουρκοκρατίας.
Εκεί, κατά τον συγγραφέα, η λαϊκή ψυχή, παρατημένη από την ηγεσία της, πήρε στα χέρια της την τύχη του Έθνους. Ο Παπαδιαμάντης πιστεύει πως η Επανάσταση δεν δικαιώθηκε. Ο λαός, που πολέμησε για να βρει την ελευθερία του, «απλώς και μόνον μετήλλαξεν τυράννους».
Κατά τον συγγραφέα, οι τύραννοι αυτοί είναι ξενόδουλοι, λογιότατοι γραμματοσοφιστές, που με τις νόθες εκλογές κάθονταν στην πλάτη του φτωχού λαού, που τον περιφρονούσαν κιόλας. Την άθλια αυτή μετεπαναστατική κοινωνία θέλησε να στηλιτεύσει με το έργο του αυτό.
Τον πυρήνα του έργου του τον πήρε από το γνωστό δημοτικό τραγούδι για τον ηρωικό θάνατο του Χρήστου Μηλιόνη. Με το έργο αυτό δίνει την εικόνα μιας Κλεφτουριάς με αγνό ηρωισμό και ασίγαστη πίστη για την ελευθερία.
Στο δεύτερο έργο του «Οι έμποροι των εθνών», χτυπάει τους τοκογλύφους ξαναζωντανεύοντας την Βενετοκρατία στα Ελληνικά νησιά και πλάθοντας με δαντικές εικόνες την αγριότητα των Βενετών και των Γενοβέζων, κατακτητών.
Αυτοί είναι «οι έμποροι των εθνών» που η δίψα του χρήματος τους μεταβάλλει σε λύκους και απαίσιους φονιάδες των ήσυχων ανθρώπων των ελληνικών νησιών.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκαλεί και το τρίτο μυθιστόρημα του Παπαδιαμάντη «Η Γυφτοπούλα» που είναι ένα μυθιστόρημα της Άλωσης, ο θρήνος της Πόλης, από ένα μεγαλοϊδεάτη και Βυζαντινό, τον περίφημο φιλόσοφο Γεώργιο Γεμιστό Πλήθωνα.
Το συγκεκριμένο μυθιστόρημα είχε μεγάλη επιτυχία στο κοινό, και μάλιστα λόγω της αφάνειας και της αινιγματικής προσωπικότητας του συγγραφέα δημιουργήθηκε ένας θρύλος γύρω από το όνομα του Παπαδιαμάντη και συχνά τον παρομοίαζαν με μάγο και υπεράνθρωπο.
Έδειξε την Ελληνικότητα του με τις βαθύτερες μελέτες του στην Αρχαιότητα, στην Αλεξανδρινή εποχή, στη Βυζαντινή εποχή και την εποχή της Τουρκοκρατίας. Υποστήριξε από τη μια πλευρά την πνευματική αναγέννηση, ενώ από την άλλη, στενά δεμένος με την παράδοση, προσπάθησε να την ανασύρει στη ζωή.
Εμείς ως Έλληνες Εθνικιστές μνημονεύουμε το έργο του, προασπίζοντας παράλληλα και τα Ελληνικά Γράμματα που αποτελούν τον συνδετικό κρίκο με το βαθύτερο παρελθόν μας και την αυθεντικότητα της Ελληνικής Ψυχής.
Άνευ ψεύδους ουδεμία υπόθεσις ευοδούται.
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης "Χρήστος Μηλιόνης"
-wzor.jpg)
