Mια σπάνια φωτογραφία του Φιντέλ Κάστρο χωρίς την στρατιωτική στολή, μπροστά στο πορτραίτο του μεγάλου του ειδώλου, Χοσέ Μαρτί, εθνικού ήρωα της Κούβας και ηγέτη του ρομαντικού εθνικισμού (1821-1922) Το 1955, κατά την διάρκεια επίσκεψης στην Νέα Υόρκη, θα δήλωνε στους δημοσιογράφους: «Θέλω να με θεωρείτε μια διασταύρωση Χοσέ Μαρτί και Χοσέ Αντόνιο Πρίμο Ντε Ριβέρα».
Γράφει ο Luigi
Copertino
και
δημοσιεύτηκε εδώ
Μιλάμε για τα πολιτικά κινήματα και τα καθεστώτα που
γεννήθηκαν στην Ισπανική πολιτισμική περιοχή, μεταξύ της Ιβηρικής χερσονήσου
και της Λατινικής Αμερικής: Φαλαγγισμός, Φρανκισμός, Περονισμός και Κουβανικός
Σοσιαλισμός.
Τα πρώτα τρία θεωρούνται δεξιά και το τελευταίο αριστερό.
Στην πραγματικότητα, ήδη μεταξύ των τριών πρώτων, η ταξινόμηση στα δεξιά είναι
πολύ προβληματική: γιατί αν ο Φρανκισμός ήταν σίγουρα αυταρχικός και
εθνικό-συντηρητικός, δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο για τον αρχικό Φαλαγγισμό ή
τον Αργεντίνικο Περονισμό που ήταν μάλλον Εθνικιστικά κινήματα εκσυγχρονισμού
με ισχυρές κοινωνικές, αν όχι σοσιαλιστικές τάσεις και, ως εκ τούτου, μπορεί να
κατηγοριοποιηθούν, αν και με όλα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, στην
«Φασιστική» τυπολογία, η οποία από μόνη της ξεφεύγει από το περιοριστικό «δεξιό
- αριστερό» σχήμα, συμπεριλαμβανομένων ακριβώς εκείνων των κινήσεων που
προσπάθησαν τον εικοστό αιώνα μια σύνθεση μεταξύ Εθνικισμού και Σοσιαλισμού.
Είναι πάνω απ 'όλα ο καραϊβικός σοσιαλισμός στον οποίο
δεν πρέπει να τονιστεί ο μαρξιστικός χαρακτήρας, με τη σκληρή και καθαρή έννοια
της διαλεκτικής - υλιστικής φιλοσοφίας του Μαρξ, αλλά μάλλον ως τυπικό
λαϊκίστικο κίνημα της Νότιας Αμερικής, επομένως ακόμη και «χριστιανικό» με τον
τρόπο του, που τον φέρνει πολύ κοντά με τον Αργεντίνικο Περονισμό .
Τόσο ο Τσε Γκεβάρα όσο και ο Φιντέλ Κάστρο δεν
γεννιούνται Κομμουνιστές, ενδεχομένως γίνονται. Και το γίνονται σύμφωνα με μια
υπόθεση που δεν μας επιτρέπει να τους χαρακτηρίσουμε Μαρξιστές με την αυστηρή
έννοια.
Λίγοι ξέρουν ότι κατά την διάρκεια της Κουβανικής Επανάστασης 1955-1959, ο Φιντέλ Κάστρο κουβαλούσε παντού μαζί του τα "Άπαντα" του Χοσέ Αντόνιο Πρίμο ντε Ριβέρα, αρχηγού της Ισπανικής Φάλαγγας
Οι Che και Lider Maximo γεννιούνται εθνικο-λαϊ(κι)στές.
Άρχισαν την πολιτική τους περιπέτεια στο όνομα των "libertadoras" και
των αντιιμπεριαλιστικών εθνικών επαναστάσεων. Αναμφίβολα, η Βολιβαριανή
κληρονομιά, η οποία ήταν πάντα ισχυρή στη Νότια Αμερική, αντηχεί εδώ, και μέσω
αυτής επίσης μια ορισμένη «προοδευτική μασονική» επιρροή. Όμως, πάνω απ 'όλα,
υπήρχε, σε αυτήν την αρχή, η ηχώ του αργεντίνικου "giustizialismo",
του Περονισμού. Σε λίγα χρόνια ο συνταγματάρχης Juan Domingo Perón κατάφερε να
εκσυγχρονίσει την Αργεντινή, στο όνομα της οικονομικής ανεξαρτησίας του έθνους,
να την απελευθερώσει από την κυριαρχία του αγγλοαμερικανικού κεφαλαίου, και στο
όνομα της κοινωνικής δικαιοσύνης που εφαρμόστηκε σύμφωνα μια διαταξικότητα
κοινωνικά προηγμένη. «Θέλουμε μια κοινωνικά δίκαιη, οικονομικά ελεύθερη και
πολιτικά κυρίαρχη Αργεντινή», γράφτηκε στο Πολιτικό Μανιφέστο του Περόν.
Ωστόσο, στην αρχική φάση της εθνικής επανάστασης της
Κούβας, υπήρχε επίσης μια τρίτη, ισχυρή πολιτιστική επιρροή, με μεσολάβηση
ακριβώς από τον Περονισμό: αυτή του Φαλαγγισμού του Χοσέ Αντόνιο, ο οποίος ποτέ
δεν ήρθε πραγματικά στην εξουσία, αλλά του οποίου η ιδεαλιστική κληρονομιά είχε
εξαπλωθεί στο σύνολο του ισπανόφωνου Κόσμου.
Περονισμός
Μεταξύ 1944 και 1955 - με τη θεμελιώδη υποστήριξη της
συζύγου του, της πρώην ηθοποιού του ραδιοφώνου Eva Duarte, που έγινε για τις
λαϊκές μάζες Evita, η "Madonna των ντεσκαμισάδος", μια γυναικεία
παρουσία, εντός ενός προεδρικού καθεστώτος του οποίου τα πλαίσια προήλθαν από
το στρατό και τα συνδικάτα, τα οποία ζύμωσαν την ιδιαίτερη αριστερή ψυχή του
Περονισμού (που αργότερα ονομάστηκε "montonera") - ο Juan Domingo
Perón είχε οδηγήσει την Αργεντινή, απομακρύνοντας την ημι-αποικιακή κυριαρχία
της Αγγλίας και των ΗΠΑ, και είχε ξεκινήσει, όχι χωρίς αντιφάσεις, τη
διαδικασία εκσυγχρονισμού. Ο Περόν πέτυχε τον εκσυγχρονισμό της Αργεντινής μέσω
της εκβιομηχάνισης με αντικατάσταση - υπερασπίστηκε προστατευτικά την
αναδυόμενη εθνική βιομηχανία αντικαθιστώντας με την εγχώρια παραγωγή τις
εισαγωγές που, μέχρι τότε, ανάγκαζαν το έθνος να εξαρτάται από το εξωτερικό -
και μέσω μιας εμπνευσμένης κοινωνικής πολιτικής σε μια κοινωνικά πολύ
προχωρημένη διαταξικότητα.
Ο Περόν ήταν στρατιωτικός συνταγματάρχης και ήρθε στην κυβέρνηση μετά από στρατιωτικό πραξικόπημα το 1943, όπου είχε το ρόλο του υπουργού Εργασίας. Η προηγμένη κοινωνική του πολιτική του κέρδισε αμέσως την υποστήριξη του CGT, της μεγαλύτερης εργατικής ένωσης της Αργεντινής. Η Περονιστική κοινωνική πολιτική αποσκοπούσε στο συνδυασμό των συμφερόντων της νεογέννητης Αργεντινής επιχειρηματικότητας, που την υπερασπίστηκε από τον ξένο ανταγωνισμό, με εκείνα της εργατικής τάξης που ήθελαν να ενταχθούν στην εθνική βιομηχανία. Η Περονιστική διαταξικότητα ωφέλησε τις λαϊκές τάξεις περισσότερο από τις βιομηχανικές. Εν ολίγοις, έκλεινε περισσότερο προς τα αριστερά, σε σύγκριση με το μοντέλο από το οποίο ο Perón, που δεν το έκρυψε, εμπνεύστηκε.
Αυτό το μοντέλο ήταν το συντεχνιακό πείραμα που
προσπάθησε το 1930 στην Ιταλία ο Φασισμός. Ο Περόν ήταν, ως στρατιωτικός
επίκουρος, στη Ρώμη και το Τσιέτι, και ήταν ενθουσιασμένος για την κοινωνική
πολιτική του Φασισμού που προδιέγραφε μια κοινωνική και εθνική επανάσταση από
τα πάνω. Μια Επανάσταση, αναμφίβολα, που όμως παρέμεινε εν μέρει εξαρτημένη από
τις δεξιές, εθνικιστικές και συντηρητικές συνιστώσες, αλλά η οποία είχε μέσα
της, στη «Φασιστική Αριστερά», τις δυνάμεις να ξεπεραστούν αυτές οι συνθήκες.
Στην Αργεντινή, ο Περόν επανέλαβε το Ιταλικό πείραμα
χωρίς, λόγω των ιδιαίτερων ιστορικών συνθηκών εκείνης της στιγμής σε αυτήν τη
χώρα, πάρα πολλούς συντηρητικούς συμβιβασμούς. Η Περονική πολιτική ήταν μια
ανοιχτή επίθεση κατά της «ολιγαρχίας». Η διαμάχη εναντίον της ολιγαρχίας τέθηκε
σε πολύ υψηλά επίπεδα, συμπεριλαμβανομένης της προπαγάνδας, από τη σύζυγο του,
Evita, ταπεινής κοινωνικής καταγωγής (παράνομη κόρη ενός γαιοκτήμονα και
μιας υπηρέτριας, αλλά που ποτέ δεν αναγνωρίστηκε από τον πατέρα της).
Αν και ο Peron
ανήκε στην GOU (United Officer Group), μια ένωση, οργανωμένη ως ημι-μασονική
λέσχη, αξιωματικών που ήταν συμπαθείς προς τους Ευρωπαϊκούς Φασισμούς, ο
Περονισμός σήκωσε αμέσως την σημαία του Καθολικισμού μαζί με του
εθνοκοινωνικού. «Ο "giustizialismo" είναι μια νέα αντίληψη της
ζωής, απλή, πρακτική, δημοφιλής, βαθιά χριστιανική και βαθιά ανθρωπιστική»,
συνέχισε το Πολιτικό Μανιφέστο του Περόν. Η πολιτική προσήλωση στον Καθολικισμό
οφείλεται, χωρίς αμφιβολία, στο γεγονός ότι ήταν η «εθνική θρησκεία».
Εκτός από αυτό, υπάρχει ένα άλλο στοιχείο που θα περάσει στην Κουβανική Επανάσταση, δηλαδή η λεγόμενη "Τρίτη Θέση", ή "Τριτοθεσιτισμός" ο Τρίτος Δρόμος μεταξύ του Καπιταλισμού και του Κομμουνισμού που γίνεται, στο επίπεδο της διεθνούς πολιτικής, ο τρίτος δρόμος μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και την Σοβιετική Ένωση (Ιδέα - Δύναμη που θα την ενστερνιστούν όλες οι Ευρωπαϊκές νεοφασιστικές ομάδες).
«Αλλά το σημαντικό ήταν αυτό: ένας κόσμος ήδη χωρισμένος σε ιμπεριαλισμούς και ένας τρίτος αντιφρονούντας που λέει: Όχι, ούτε με τον έναν ούτε με τον άλλο, είμαστε σοσιαλιστές, αλλά εθνικοί σοσιαλιστές. Είναι μια τρίτη θέση μεταξύ του σοβιετικού σοσιαλισμού και του Yankee καπιταλισμού».
Ο "Τσε" Γκεβάρα "Περονιστής"
Η αγιογραφία που χτίστηκε γύρω από τον "πολιτικό μύθο" του Τσε Γκεβάρα ξεχνά ότι ο Ερνέστο Γκεβάρα ντε λα Σέρνα, που αργότερα έγινε γνωστός ως "Τσε", έζησε, έστω και ως θεατής, το πείραμα του Περονισμού. Γεννήθηκε το 1928, στο Ροσάριο της Αργεντινής, σε μια πλούσια οικογένεια της «ολιγαρχίας». Ο πατέρας του, μηχανικός και επιχειρηματίας, είχε θητεύσει σε αντιφασιστικές ομάδες και η μητέρα του, μια καλλιεργημένη γυναίκα, μύησε τον μικρό Ερνέστο σε μια αγάπη για τη λογοτεχνία, ειδικά τη γαλλική. Όταν ο Περόν ανέλαβε την εξουσία, ο νεαρός Γκεβάρα παρακολουθούσε την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου.
Η αγιογραφία λέει ότι ήδη εκείνα τα χρόνια
απολαμβάνει τα έργα των Stéphane Mallarmé, Paul Verlaine και άλλων «καταραμένων
ποιητών». Από αυτούς έμαθε το αναρχικό, μηδενιστικό στυλ, την αγάπη για την
εξέγερση χωρίς ανάπαυλα που συχνά πρόβαλε στον ίδιο του τον εαυτό που τον
οδήγησε αργότερα να μην είναι ικανοποιημένος ακόμη και με τα επαναστατικά
επιτεύγματα στην Κούβα και να συνεχίσει τον ένοπλο αγώνα. Εκτός από αυτούς, ο
νεαρός Γκεβάρα παρακολούθησε τα έργα των Antonio Machado και Federico Garcia
Lorca. Από τον τελευταίο, ωστόσο, δεν μπορούσε να υποψιάζεται τη συμπάθεια για
τον Χοσέ Αντόνιο Πρίμο Ντε Ριβέρα, ούτε την φιλία που γεννήθηκε μεταξύ του
ποιητή, θύματος των εθνικιστών και του αρχηγού της Ισπανικής Φάλαγγας, με την
ευκαιρία μιας συνάντησης από έναν κοινό Φαλαγγίτη φίλο. Αλλά, φαίνεται, ότι ο
νεαρός μελλοντικός "Τσε"
μελετούσε ήδη τα κείμενα των Ένγκελς και Μαρξ.
Ωστόσο, τίποτα δεν είναι πιο ξένο για τον Γκεβάρα από
τον διαλεκτικό "πενταντισμό" του μαρξισμού, ενώ φαίνεται πιο δική του
η αναρχίζουσα εξέγερση μιας, ήδη «πλατωνικής» κληρονομιάς, σύλληψης της
πολιτικής ως αισθητικής, όπως και η τέχνη της οικοδόμησης του κράτους, φαίνεται
πολύ δική του. Σύμφωνα με την μαρτυρία του Φιντέλ Κάστρο, όταν τον γνώρισε για
πρώτη φορά, το 1953, ο Γκεβάρα ήταν ήδη μαρξιστής. Το θέμα, ωστόσο, έγκειται
στην κατανόηση του «μαρξισμού» του. Ο Μαρξ είχε ήδη υποβληθεί σε μια σειρά
φιλοσοφικών αναθεωρήσεων και επανεπεξεργασιών στην Ευρώπη - από τους
σοσιαλδημοκρατικούς έως τους νέο-ιδεαλιστές, στους επαναστατικούς και
ανορθολογικούς συνδικαλιστές - προκειμένου να είμαστε σε θέση να δεχτούμε
άκριτα έναν ορισμό του "μαρξιστή" χωρίς να ρωτήσουμε "Ποιος Μαρξισμός;".
Το κλίμα της εθνικιστικής - λαϊ(κι)στικής επανάστασης της
Αργεντινής, στα νιάτα του, σημάδεψαν το μονοπάτι του Γκεβάρα. Επομένως, εάν επρόκειτο για μαρξισμό, αυτός χαρακτηριζόταν έντονα από μια
εθνική - λαϊ(κι)στική έννοια, δηλαδή ως αγώνας για την εθνική απελευθέρωση
ενάντια στον αμερικανικό ιμπεριαλισμό, εκφραστή των μεγάλων πολυεθνικών όπως η
United Fruit, της οποίας ο Γκεβάρα επισκέφθηκε τα μεγάλα λατιφούντια
σημειώνοντας τις συνθήκες της ημι-δουλείας των campesinos.
Αναμφίβολα, ο εθνικό-απελευθερωτικός αγώνας του Γκεβάρα
έγινε σύντομα ο απελευθερωτικός αγώνας ολόκληρης της αμερικανικής ηπείρου, με
σκοπό πρώτα τη Λατινική Αμερική και μετά την παγκόσμια ενότητα. Αλλά το γεγονός
παραμένει ότι το εθνικό στοιχείο παρέμεινε πάντα ο ουσιαστικός πυρήνας της
επαναστατικής φιλοσοφίας του Τσε, ο οποίος δεν αγαπούσε τυχαία, σχεδόν ως
πρόδρομο του δικού του ιδεαλιστικού ρομαντισμού, τον Giuseppe Garibaldi (που -ας το πούμε προς απογοήτευση του ρομαντικού μύθου- όπως και αυτός, δεν ήταν
απαλλαγμένος από σκιές και ακόμη και βαριά αδικήματα). Το "Πατρίδα ή
Θάνατος" ήταν το σύνθημα που κληροδότησε ο Γκεβάρα στην επαναστατική
Κούβα, αφού ηγήθηκε της εθνικής επανάστασης που ανέτρεψε το φιλο-αμερικανικό
καθεστώς του Φουλγκένσιο Μπατίστα, ο οποίος είχε μετατρέψει το νησί σε ένα
μπουρδέλο για δισεκατομμυριούχους των ΗΠΑ που αναζητούσαν πόρνες. και
ναρκωτικά.
Ο Φιντέλ Κάστρο συναντήθηκε με τον Γκεβάρα στη
Γουατεμάλα, το 1953, όπου ο μελλοντικός Τσε, ταξιδεύοντας με μοτοσικλέτα γύρω
από την ήπειρο της Νότιας Αμερικής, έφτασε ελκυόμενος από τη γοητεία της
λαϊ(κι)στικής επανάστασης που είχε ξεκινήσει η κυβέρνηση του Τζέικομπο Άρμπεντζ
Γκουζμάν. Ήταν συνταγματάρχης, εκλεγμένος δημοκρατικά το 1951, ο οποίος εκσυγχρόνιζε
τη Γουατεμάλα μέσω μιας κοινωνικά προηγμένης μεταρρυθμιστικής πολιτικής.
Ξεκινώντας με την αγροτική μεταρρύθμιση κατά των μεγάλων γαιοκτημόνων. Ο Guzmán
είχε ενταχθεί σε έναν σοσιαλισμό με έντονες εθνικιστικές αποχρώσεις και είχε
συμμετάσχει το 1944 στην επανάσταση που ανέτρεψε τον δικτάτορα Jorge Ubico και
έγινε υπουργός άμυνας στη μεταρρυθμιστική κυβέρνηση. Ως εκλεγμένος πρόεδρος,
εφάρμοσε ένα πρόγραμμα οικονομικής ανεξαρτησίας της Γουατεμάλας από τις
Ηνωμένες Πολιτείες και εθνικοποίησε την United Fruit Company, την αμερικανική
πολυεθνική που εκμεταλλεύονταν τη γη και τους αγρότες της Γουατεμάλας. Η ομοιότητα,
ακόμη και χρονολογική, με την Αργεντίνικη υπόθεση του Περόν - και οι δύο στην
εξουσία από το 1944 πρώτα ως υπουργοί τότε, εκλέχθηκαν δημοκρατικά, ως
πρόεδροι, και οι δύο εκτοπίστηκαν τα ίδια χρόνια με στρατιωτικό πραξικόπημα -
είναι πολύ εμφανής. Ο Guzmán θα εκτοπιστεί σε πραξικόπημα του 1954, κατά
παραγγελία της CIA του Allen Dulles. Τον επόμενο χρόνο, το 1955, ένα άλλο
πραξικόπημα στην Αργεντινή, πομποδώς αποκληθέν "απελευθερωτική
επανάσταση», έριξε το Περονιστικό καθεστώς.
Αυτή η συμπάθεια για την εμπειρία της Γουατεμάλας του
Γκουαζμάν μαρτυρεί επίσης το πόσο φιλτράρεται ο μαρξισμός του Τσε Γκεβάρα από
τον εθνικό λαϊ(κι)σμό του λατινοαμερικάνικου κόσμου του. Αυτή η ιδιαιτερότητα
του αληθινού ή υποτιθέμενου μαρξισμού του αρκεί για να ξανασκεφτεί κανείς τη
μορφή του σε μια πολύ διαφορετική προοπτική από αυτήν που επέβαλε ο μύθος.
Ο "Τσε" Γκεβάρα και ο Χοσέ Αντόνιο Πρίμο Ντε
Ριβέρα
Συνειδητοποιώντας το ή όχι, ο «Τσε», την
επαναστατικότητα του, την όφειλε σε μία από αυτές τις υπόγειες μεταδόσεις ιδεών
που καταγράφονται συχνά στα ιστορικά γεγονότα, οι ίδιες εθνικές και κοινωνικές
απαιτήσεις του Εθνικού Συνδικαλισμού της γνήσιας Ισπανικής Φάλαγγας
επανεμφανίστηκαν διαμέσου ενός υπόγειου ρεύματος με χιλιάδες αναδύσεις. «Πατρίδα,
Ψωμί και Δικαιοσύνη». Και επανεμφανίζονται ακόμη και από την άποψη του στυλ της
ρομαντικής μαχητικότητας και στην πιο αισθητική και ποιητική προσέγγιση, παρά
ρεαλιστική, στην πολιτική. Η πολιτική αισθητική και ο μαχητικός ρομαντισμός,
στην πραγματικότητα, χαρακτηρίζουν τόσο τον Ερνέστο Τσε Γκεβάρα όσο και τον
Χοσέ Αντόνιο Πρίμο ντε Ριβέρα.
Γιος του στρατηγού Μιγκέλ, ο οποίος είχε κυβερνήσει δικτατορικά, αλλά με την "καλοπροαίρετη" αποχή των συνδικαλιστικών οργανώσεων και του PSOE, την Ισπανία από το 1923 έως το 1930, εισάγοντας στοιχεία οικονομικού εκσυγχρονισμού, ο José Antonio Primo de Rivera, ο οποίος πάντα υποστήριζε μια ανοιχτή καθολική πίστη, ίδρυσε, το 1933, το FE - το «Falange Española» που έγινε FE de las JONS καθώς συγχωνεύθηκε με το Juntas de Ofensiva Nacional - Sindicalista του Onésimo Redondo Ortega, που προέρχεται από την Καθολική Δράση.
Με μια νεοπαγανιστική και Νιτσεϊκή πινελιά, εκείνη του φιλόσοφου Ramiro Ledesma Ramos. Αυτής της αρχικής Φάλαγγας που ήταν ένα ξεκάθαρο πρόγραμμα κοινωνικών μεταρρυθμίσεων που είχε ως στόχο να ξεπεράσει τόσο τον κοινωνικό συντηρητισμό της δεξιάς, διατηρώντας παράλληλα την εθνική του θέση στην υπεράσπιση της "ισπανικότητας" -"hispanidad"- και του διεθνισμού της κομμουνιστικής και αναρχικής αριστεράς, διατηρώντας παράλληλα τη σοσιαλιστική του θέση. Το αρχικό Φαλαγγίτικο πρόγραμμα προέβλεπε, στο πλαίσιο μιας συντεχνιακής μορφής του κράτους μέσω των «κάθετων συνδικάτων», αγροτική μεταρρύθμιση με τη διανομή γης στους αγρότες, την εθνικοποίηση των τραπεζών και την πίστωση, την εθνικοποίηση των μεγάλων βιομηχανιών και την υποστήριξη στη μικρή βιομηχανία και οικογενειακή βιοτεχνία. Όλα στο όνομα ενός εγκάρδιου πατριωτισμού, για τον οποίο η Ισπανία έπρεπε να είναι μια κοινότητα οικουμενικού πεπρωμένου, και ενός διακηρυγμένου και βιωματικού καθολικισμού, όχι μόνο ως εθνική θρησκεία, αν και ξένο προς κάθε κληρικαλιστική ή ομολογιακή υποτέλεια.
Ο José Antonio, ο Onésimo Redondo και ο Lédesma Ramos δολοφονήθηκαν
από τους δημοκρατικούς το 1936, στην αρχή του εμφυλίου πολέμου, παρά το γεγονός
ότι αυτοί, και ειδικά οι πρώτοι, είχαν κάνει τα πάντα για να αποτρέψουν την
αδελφοκτονία και να αποφύγουν την εκμετάλλευση της Φάλαγγας από τις εθνικό-συντηρητικές
πολιτικές - στρατιωτικές δυνάμεις του Φρανσίσκο Φράνκο. Ο οποίος πράγματι, όταν οι ηγέτες του έφυγαν από τη
σκηνή, μετέτρεψε την αρχική Φάλαγγα στην παραδοσιακή Φάλαγγα, ενώνοντας την με
τους Μοναρχικούς και τους Καρλιστές, κάνοντας την ένα όργανο για το αυταρχικό
καθεστώς του που δεν εφάρμοσε σχεδόν τίποτα από την αρχική Φάλαγγα. Μόλις
πραγματοποιήθηκε ο κύκλος της συγχώνευσης των Φαλαγγιτών, των Εθνικών
Συνδικαλιστών και των Παραδοσιακών, ο Φράνκο - διατηρώντας ορισμένα διακριτικά
και ορισμένα τελετουργικά της αρχικής Φάλαγγας άλλαξε το όνομά της στο γενικό
όνομα Movimiento - Κίνημα. Ωστόσο, είναι σημαντικό ότι ο Φιντέλ Κάστρο
χρησιμοποίησε το ίδιο όνομα για μία από τις πολιτικές του ομάδες στη δεκαετία
του 1950. Αλλά ας επιστρέψουμε στον Γκεβάρα και τον Πρίμο Ντε Ριβέρα.
Εντυπωσιάζεται κανείς από την ομοιότητα, όχι τυχαία,
της «ηρωικής» γλώσσας που χρησιμοποιούν, σε χωροχρονικά περιβάλλοντα εν μέρει
διαφορετικά αλλά παρόμοια κάτω από το ιδεολογικό και ανθρωπολογικό προφίλ, τόσο
του «Τσε» Γκεβάρα όσο και του Χοσέ Αντόνιο Πρίμο Ντε Ριβέρα. Ο λόγος για τον
οποίον, στο νεολαιίστικο νεοφασιστικό περιβάλλον, τόσο ο Τσε όσο και ο Χοσέ
Αντόνιο έπαιζαν πάντα το ρόλο των ινδαλμάτων στην αντικαπιταλιστική φαντασία
αυτών των κύκλων.
Ας κάνουμε μερικές συγκρίσεις μεταξύ των πολλών που θα
μπορούσαν να γίνουν, προειδοποιώντας ότι οι αναφορές που αναπαράγονται είναι
διαθέσιμες στο Διαδίκτυο υπό τον τίτλο "φράσεις του ...".
«Τσε» Γκεβάρα: «Αξίζει να παλεύεις μόνο για τα πράγματα
χωρίς τα οποία δεν αξίζει να ζήσεις. Αυτοί που πολεμούν μπορούν να χάσουν, όσοι
δεν πολεμούν έχουν ήδη χάσει. Και αν αξίζει τον κίνδυνο, θα παίξω ακόμη και το
τελευταίο θραύσμα της καρδιάς»
Χοσέ Αντόνιο: «Δεν θέλουμε να διαπληκτιστούμε με τα
συνηθισμένα υπολείμματα ενός βρώμικου συμποσίου. Ακόμα κι αν μερικές φορές
περνάμε από αυτά τα μέρη, η θέση μας είναι εκεί έξω. Ο τόπος μας είναι στο
ύπαιθρο, κάτω από την καθαρή νύχτα, με το χέρι και τα αστέρια στον ουρανό. Είθε
οι άλλοι να συνεχίσουν στις γιορτές τους. Εμείς, έξω, με προσεκτική, ένθερμη
και σίγουρη επαγρύπνηση, παρουσιάζουμε ήδη την αυγή στη χαρά των καρδιών μας»
«Τσε» Γκεβάρα: «Λένε ότι εμείς οι επαναστάτες είμαστε ρομαντικοί. Ναι, είναι αλήθεια, αλλά είμαστε με διαφορετικό τρόπο, είμαστε από εκείνους που θέλουν να δώσουν τη ζωή τους για αυτό που πιστεύουν»
Χοσέ Αντόνιο: «Η Ισπανική Φάλαγγα δεν μπορεί να
θεωρήσει τη ζωή ως απλή σειρά οικονομικών παραγόντων. Δεν αποδέχεται την
υλιστική ερμηνεία της ιστορίας. Η πνευματική ήταν και είναι η αποφασιστική πηγή
της ζωής των ανθρώπων και των λαών»
«Τσε» Γκεβάρα: «Την πραγματική επανάσταση πρέπει να αρχίσουμε
να την κάνουμε μέσα μας»
Χοσέ Αντόνιο: «Το Κίνημα μας ... πρέπει να έχει
ασκητικό, ποιητικό και στρατιωτικό χαρακτήρα και αισθητική»
«Τσε» Γκεβάρα: «Η ζωή ενός μόνο ανθρώπου αξίζει
εκατομμύρια φορές περισσότερο από όλη την ιδιοκτησία του πλουσιότερου ανθρώπου
στη γη»
Χοσέ Αντόνιο: «Η Δεξιά, ναι, επικαλείται την πατρίδα,
επικαλείται παραδόσεις. αλλά δεν λαμβάνει υπόψη την πείνα των ανθρώπων, δεν
υποστηρίζεται από τη θλίψη εκείνων των αγροτών που εδώ, στην Ανδαλουσία, και
στην Εστρεμαδούρα και τη Λεόν, συνεχίζουν να ζουν όπως ζούσαν για 500 χρόνια,
συνεχίζουν να ζουν σαν κάποια θηρία από τη δημιουργία του κόσμου. Και αυτό δεν
μπορεί να συνεχιστεί»
«Τσε» Γκεβάρα: «Το καθήκον κάθε επαναστάτη είναι να
κάνει την επανάσταση ! Σε μια επανάσταση, αν είναι αληθινή, νικάς ή πεθαίνεις»
Χοσέ Αντόνιο: «Απαλλαγείτε από κάθε υποτέλεια! Βάλτε
την ορμή σας στην υπηρεσία της νέας επανάστασης, που είναι και δική σας, επειδή
ανήκει σε όλους, επειδή ανήκει στην Ισπανία!»
Και οι δύο συγκινήθηκαν από μια νεανική ζωτικότητα,
απευθύνθηκαν στη νεολαία γνωρίζοντας ότι είναι η πιο προδιατεθειμένη για
επαναστατικές αλλαγές. Ωστόσο, για την διανοητική ειλικρίνεια, αφού
υπογραμμίσαμε τις ομοιότητες, είναι επίσης απαραίτητο να επισημανθούν ορισμένες
αξιοσημείωτες και θεμελιώδεις διαφορές μεταξύ των δύο.
Στο πρόγραμμα των Φαλαγγιτών, η κατανομή της γης στους αγρότες αποτελούσε τη συνεπή πρακτική εφαρμογή του πατριωτισμού και δικαιολογείται στο όνομα του Ισπανισμού. Ο Χοσέ Αντόνιο συνήθιζε να αποστασιοποιείται και από τα δεξιά και από τα αριστερά γιατί, είπε, «Το να είσαι δεξιός, όπως και το να είσαι αριστερός, σημαίνει πάντα να αποβάλλεις το μισό από αυτό που πρέπει να ακούσεις από την ψυχή σου».
Ο «Τσε» Γκεβάρα, από την άλλη πλευρά, υπερασπιζόμενος τους campesinos που εκμεταλλεύτηκε η United Fruit, εξέτασε την αγροτική πολιτική του Στάλιν χωρίς να γνωρίζει ή το έκρυβε από τον εαυτό του ότι ο Σοβιετικός δικτάτορας ήταν υπεύθυνος για τη γενοκτονία, λόγω της πείνας, των Ουκρανών αγροτών και ότι η κολεκτιβοποίηση της γης είναι αρκετά διαφορετική από τη διανομή της σε εισηγμένη ή συνεταιριστική μορφή στους αγρότες.
«Στο Ελ Πάσο - έγραψε - είχα την ευκαιρία να περάσω από τα United Fruit, πείθοντας τον εαυτό μου για άλλη μια φορά για το πόσο τρομερά είναι αυτά τα καπιταλιστικά χταπόδια. Έχω ορκιστεί μπροστά σε ένα πορτρέτο του αείμνηστου και γέρο συντρόφου Στάλιν ότι δεν θα σταματήσω μέχρι να δω αυτά τα καπιταλιστικά χταπόδια να καταστρέφονται».
Περόν, Κάστρο και Γκεβάρα. Μια επιστολή και μια
συνέντευξη
Για να επιστρέψουμε στην καρδιά αυτού που προσπαθούμε
να τονίσουμε εδώ, αυτό που είναι πιο επείγον τώρα είναι η σύγκλιση, πέρα από τον μιμητικό και
διφορούμενο μαρξισμό του Γκεβάρα, μεταξύ του Φαλαγγισμού, του Περονισμού και
της Κουβανικής Επανάστασης στο ότι διεκδικούν το αίσθημα της εθνικής ιδιοπροσωπίας
ως φόντο και βάση, πλαίσιο και καμβά, της «Κοινωνικής Επανάστασης». Αυτή η
εθνική βάση της κοινωνικής επανάστασης είναι κοινή για τον αντιιμπεριαλιστικό
πατριωτισμό του Καστρισμού και τον καθολικό-συνδικαλιστικό πατριωτισμό του
αρχικού Φαλαγγισμού καθώς και για τον Αργεντίνικο Περονισμό. Αυτό το έχουμε ήδη
παρατηρήσει, αλλά λίγοι γνωρίζουν ότι το σύνθημα «Πατρίδα ή Θάνατος», το οποίο
συνηθίσαμε να διαβάζουμε σκαλισμένο σε όλα τα δημόσια κτίρια στην Κούβα, δεν
ανήκει μόνο στην Βολιβαριανή κληρονομιά αλλά
και στην γνήσια κληρονομιά του Χοσέ Αντόνιο. Με Περονική διαμεσολάβηση.
Το αυθεντικό δόγμα του Χοσέ Αντόνιο στη Φρανκιστική
Ισπανία διατηρήθηκε μόνο στους γυναικείους κύκλους του Movimiento Nacional, που
όχι τυχαία ήταν επικεφαλής η αδελφή του Χοσέ Αντόνιο, Πιλάρ Πρίμο ντε Ριβέρα,
και στους Εθνικούς Συνδικαλιστικούς Συνδέσμους του Πανεπιστημίου, από τους
οποίους προέρχονταν τα στελέχη των συνδικάτων που συνενώθηκαν στον γραφειοκρατικό
μηχανισμό του Φρανκισμού (πολλοί από αυτούς τους μαθητές, κατά την περίοδο της
λεγόμενης «Μετάβασης», μετά το θάνατο του Φράνκο το 1975, πέρασαν στην
αριστερά).
Ο Φαλαγγισμός του Χοσέ Αντόνιο, ηττημένος και
περιθωριοποιημένος από το καθεστώς του Φράνκο στην Ισπανία, εντούτοις,
ενέπνευσε τη βαθιά ψυχή του αριστερού Περονισμού, αυτή των montoneros. Ήταν
στους πανεπιστημιακούς κύκλους της ζωηρής προπαγάνδας montonera που ο νεαρός
Ερνέστο Γκεβάρα ντε λα Βέρνα έκανε, όπως είδαμε, τα πρώτα του βήματα στον τομέα
του πολιτικού προβληματισμού που θα τον οδηγούσαν σύντομα στην επαναστατική
δράση.
Αυτήν την συγγένεια, καθόλου ντροπιαστική, ο Χουάν
Ντομίνγκο Περόν πρώτος την παρατήρησε.
Επιστρέφοντας από την εξορία στην Ισπανία, κοντά στο θάνατο πλέον, ο
Περόν έγραψε μια επιστολή στον Φιντέλ Κάστρο για να επιβεβαιώσει την προσωπική
του φιλία, η οποία είχε ως κίνητρο μια κοινή ιδεολογική βάση για την «κοινωνική
δικαιοσύνη».
Στο κείμενο της επιστολής, η οποία ανοίγει με το «Εξοχότατε
πρωθυπουργέ, Κομαντάντε Φιντέλ Κάστρο», ακολουθούμενο από το "Πολύτιμε
Φίλε", ο Περόν, υπενθυμίζοντας την επέτειο της ανόδου του στην εξουσία ως
γεγονός που σηματοδότησε την αναγέννηση της χώρας για τα πλεονεκτήματα του
"giustizialismo", τον οποίο ορίζει ως ένα, "επαναστατικό κίνημα
στηριζόμενο στην κοινωνική δικαιοσύνη" ενημέρωσε τον φίλο του ότι το
επαναστατικό πνεύμα της εποχής δεν είχε ξεθωριάσει όταν, επιστρέφοντας στην
πατρίδα του, ετοιμάστηκε να ανοικοδομήσει ένα έθνος που καταστράφηκε από
δεκαοκτώ χρόνια στρατιωτικής δικτατορίας. Ταυτόχρονα, ανακοίνωσε την άφιξη,
στην Αβάνα, του υπουργού οικονομίας του, Gelbard, με το καθήκον πρώτα απ 'όλα
να του δώσει μια ισχυρή αγκαλιά, ως προϋπόθεση για την επίσημη αποκατάσταση των
πολιτικών και εμπορικών σχέσεων μεταξύ των δύο λαών, της Κούβας και της
Αργεντινής, να επιδείξουν όχι με λόγια αλλά με πράξεις την αδελφική αλληλεγγύη
που τους κρατά ενωμένους στην κοινή επαναστατική βούληση.
Στη συνέχεια, ο Περόν υπογραμμίζει ότι - ακόμη και αν
οι επαναστάσεις δεν μπορούν να είναι οι ίδιες σε όλες τις χώρες, επειδή
προσαρμόζονται στο πνεύμα των διαφορετικών λαών, έτσι ώστε ο καθένας να δώσει
τη μορφή της εθνικής του επανάστασης εντός των ορίων της κυριαρχίας του - ήταν απαραίτητο
να εργαστούν για τη Λατινοαμερικανική ενότητα ως η μόνη δυνατότητα σωτηρίας
για ολόκληρη την ήπειρο. Ο στόχος, σημείωσε ο Perón, δεν ήταν εφικτός στη
διάρκεια της ζωής τους, αλλά άξιζε να ζήσει και να πεθάνει για ένα ιδανικό που
ξεπερνά τους μεμονωμένους ανθρώπους. Η επιστολή, με ημερομηνία 4 Ιουνίου 1974,
έκλεισε με εγκάρδιους χαιρετισμούς ακολουθούμενη από ένα πιο εγκάρδιο «μεγάλη
αγκαλιά!"
Πρέπει να σημειωθεί ότι, με την επίκληση στην ενότητα
της Λατινικής Αμερικής, ο Περόν ανέλαβε ένα από τα όνειρα του Γκεβάρα και του
ίδιου του Κάστρο, σχεδόν υπαινισσόμενος φιλικά την πατρότητα του. Μια ιδέα που,
στην πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, αναζωογονήθηκε, στο πλαίσιο της λεγόμενης
Mercosur, από τον πρόεδρο νεο-περονιστή Kirchner της Αργεντινής, από τον Chavez
και από τον Lula. Πριν από το θάνατο του Kirchner, η εκλογική ήττα της συζύγου
του Cristina Kirchner μετά από δύο αδιάλειπτες εντολές, τον θάνατο του Τσάβες
και τη διαλογή του Λούλα, έθεσε τέλος στο σχέδιο του λαϊ(κι)σμού της
λατινοαμερικάνικης ηπείρου.
Η κρίση του Περόν σχετικά με τους δύο Κουβανούς
επαναστάτες εκφράστηκε δημόσια από τον ίδιο μέσω τηλεοπτικής και ραδιοφωνικής
συνέντευξης. Ο Περόν φτάνει μέχρι στο σημείο να δηλώσει ότι χιλιάδες ακόμη Τσε
Γκεβαρά θα γεννηθούν από το θάνατο του Τσε. Πράγματι, στη συνέντευξη, ο Περόν
διακηρύσσεται χωρίς περιστροφές στο πλευρό του Γκεβάρα και του Κάστρο.
Ξεκαθαρίζει ότι είναι με τον Κάστρο, με όλους τους ανθρώπους του, επειδή έχει
απελευθερώσει τη χώρα του και προσθέτει ότι δεν νοιάζεται ότι ο Κάστρο είναι
κομμουνιστής. Στη συνέντευξη, μετά από μια σύντομη παύση προβληματισμού, ο
Περόν προσθέτει με νόημα το «Κομμουνιστής; Ο Φιντέλ είναι τόσο Κομμουνιστής όσο
και εγώ. Είναι μάλλον "giustizialista" ή Περονιστής».
Η κρίση του Περόν για τον Φιντέλ Κάστρο ανοίγει έναν
κόσμο για εμάς. Πρέπει τώρα να αντιμετωπίσουμε πιο προσεκτικά τις ανυποψίαστες
ρίζες της σκέψης του νεαρού Κάστρο. Θα το πράξουμε, με χαρά, προς αναστάτωση
πολλών φιλο-καστρικών και πολλών αντι-καστρικών.
Ο Φιντέλ Κάστρο, ένας νεαρός γοητευτής της καλής
κουβανικής μπουρζουαζίας, μεγάλωσε από τους Ιησουίτες με τα «στρατιωτικά» και
«ιπποτικά» ιδεώδη, ένα στυλ που στη συνέχεια αποτύπωσε στα επαναστατικά του
τμήματα, από τον Ignazio de Loyola ως τον λαϊκό εθνικισμό του Χοσέ Αντόνιο. Ο
μελλοντικός Ανώτατος Ηγέτης, στην πραγματικότητα, όπως ο Τσε, δεν ήταν αρχικά
κομμουνιστής, αλλά μάλλον, όπως ο ίδιος ο Περόν καταλάβαινε καλά, ο οποίος
γνώριζε καλά τη λατινοαμερικάνικη ψυχή, ένας Εθνικοεπαναστάτης, ένας μαχητής
για την εθνική απελευθέρωση της Κούβας από τον
"βόρειοαμερικανικό ιμπεριαλισμό". Μεταξύ των πρώτων αναγνώσεων
του Φιντέλ Κάστρο, που του συνέστησαν οι πνευματικοί διευθυντές των Ιησουιτών,
υπήρξαν, αμέσως μετά τις «Πνευματικές ασκήσεις» του Αγίου Ιγνατίου, «Τα γραπτά
και οι ομιλίες της μάχης» του Χοσέ Αντόνιο Πρίμο Ντε Ριβέρα.
Το μαρτυρεί ο καθηγητής του, αυτός που τον παρακολούθησε περισσότερο στην εκπαίδευση του, ο πατέρας Armando Llorente, Ιησουίτης.
Ο πατέρας Llorente μας ενημερώνει ότι ο νεαρός (αριστοκρατικός) γόνος διάβαζε και μελετούσε με ενθουσιασμό τα γραπτά, ή μάλλον τη γραπτή σύνταξη των ομιλιών του Χοσέ Αντόνιο Πρίμο Ντε Ριβέρα. Όχι μόνο αυτό, αλλά μας ενημερώνει ότι ο Φιντέλ Κάστρο συνήθιζε να τραγουδάει, μαζί με τους Ιησουίτες ιερείς, τον ύμνο της Φάλαγγας "Cara al sol" (Πρόσωπο στον ήλιο), το ποιητικό μουσικό κείμενο, που συνέθεσε ο ίδιος ο Χοσέ Αντόνιο που ασχολήθηκε με την ποίηση από θαυμασμό στον Garcia Lorca.
Σύμφωνα με τον πατέρα
Llorente, ο Φιντέλ Κάστρο ήταν "hombre con idea muy proxime a la
falange" ("ανήρ με ιδέες πολύ κοντά στην Φάλαγγα"). Κατά την
άποψη του Ιησουίτη μας, η επανάσταση του Κάστρο ήταν «ανθρωπιστική» παρά
κομμουνιστική και φτάνει μέχρι να ορίσει τον Κάστρο μάλλον έναν Φρανκιστή.
Ο Φιντέλ Φρανκιστής και ο Φράνκο σοσιαλιστής;
Και εδώ ανοίγει ένα ακόμη κεφάλαιο, που πρέπει να
διερευνηθεί, δηλαδή εκείνο που σχετίζεται με τις αδιάκοπες σχέσεις που υπήρχαν
μεταξύ του καθεστώτος του Κάστρο και του Ισπανικού του Φρανθίσκο Φράνκο.
Σχέσεις που κρύβονται πίσω από τις οικονομικές συμφωνίες - που τελικά είχαν και
η Ισπανία του Φράνκο με τη Σοβιετική Ρωσία - αλλά έκρυβαν κάτι περισσότερο.
Ο Φιντέλ Κάστρο διέταξε τριήμερο εθνικό πένθος για τον
θάνατο του Στρατηγού Φράνκο το 1975. Εκφράζω την ευγνωμοσύνη μου για το γεγονός
ότι ο Φράνκο δεν ήθελε ποτέ να συμμετάσχει στον εμπορικό αποκλεισμό που
επιβλήθηκε στην Κούβα, συνεχίζοντας να διατηρεί οικονομικές σχέσεις, οι οποίες
αποδείχθηκαν ζωτικής σημασίας για την Αβάνα κάτω από το πανό των πολύ εγκάρδιων
διπλωματικών σχέσεων, ο Φιντέλ Κάστρο δεν δίστασε να αποτίσει φόρο τιμής στη
μνήμη του Caudillo. Υπάρχει μια συνέντευξη με τον ίδιο τον Κάστρο που μαρτυρεί
προσωπικά τις εξαιρετικές σχέσεις που ο Φράνκο συνέχισε να διατηρεί με την
Κούβα παρά το διεθνές εμπάργκο. Στο βίντεο που σχετίζεται με αυτήν τη
συνέντευξη, εμφανίζονται επίσης οι λεπτομέρειες του ισπανικού Τύπου, τη στιγμή
του θανάτου του Caudillo, ο οποίος αναφέρει τις ειδήσεις του εθνικού πένθους
που διατάχθηκε στην Κούβα για τον Φράνκο.
Γνωρίζουμε ότι του Φράνκο ήταν ένα εθνικό-συντηρητικό
καθεστώς, έντονα κληρικό παρά καθολικό. Ένα καθεστώς που εκμεταλλεύτηκε και
αποδυνάμωσε την Εθνικοσυνδικαλιστική ιδεολογία της Χοσεαντονιανής Φάλαγγας, την
υποχρέωσε σε μια αναγκαστική ενοποίηση με τους παραδοσιοκρατιστές Καρλιστές και
τους Μοναρχικούς, οι οποίοι από την πλευρά τους δεν τους άρεσε η ενοποίηση με
τους «σοσιαλιστές» της Φάλαγγας. Ο Manuel Hedilla, διάδοχος του Χοσέ Αντόνιο,
φυλακίστηκε από τον Φράνκο επειδή είχε αντιταχθεί στην αναγκαστική ενοποίηση,
διακινδύνευσε τη θανατική ποινή και απελευθερώθηκε μόνο μετά από πολλά χρόνια.
Ωστόσο, κάτι από την αρχική Φάλαγγα, αν και
περιορισμένο, πέρασε στο καθεστώς του Φράνκο. Ένας Ισπανός ιστορικός, ο
Francisco Torres García, δημοσίευσε πρόσφατα, για τις ισπανικές εκδόσεις
"SND Editores", ένα βιβλίο με τον προκλητικό τίτλο "ο Φράνκο
Σοσιαλιστής" και με τον υπότιτλο του "Η αποσιωπημένη επανάσταση
1936-1975". Η θέση του Torres García είναι ότι, παρά όλους τους περιορισμούς
του, παρά την παρουσία των φιλελεύθερων τεχνοκρατών του Opus Dei, παρά τον
συντηρητισμό του, το καθεστώς του Φράνκο δημιούργησε το Iσπανικό κράτος
πρόνοιας και έθεσε τα θεμέλια για την μελλοντική οικονομική απογείωση της
χώρας. Το βιβλίο συνοδεύεται από πολλούς στατιστικούς πίνακες που δείχνουν την
υπόθεση. Αλλά αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία εδώ είναι τα κεφάλαια που
αφιερώνει ο Torres García στο έργο της κοινωνικής μεταρρύθμισης και στην
προστασία και βελτίωση των συνθηκών των εργαζομένων, στο βαθμό που το
επιτρέπουν οι συνθήκες, που πραγματοποιούνται από τους μόνο δύο Φαλαγγίτες
υπουργούς, τους οποίους κάλεσε ο Φράνκο στην κυβέρνηση, στη δεκαετία του '40
και του '50. Είναι ο José Luis de Arrese και ο José Antonio Giron de Velasco. Ο
τελευταίος ήταν υπουργός εργασίας για 17 χρόνια, δεύτερος σε διάρκεια μόνο μετά
τον δελφίνο του Caudillo, Carrero Blanco, ο οποίος δολοφονήθηκε σε επίθεση της ETA
στις αρχές της δεκαετίας του 1970.
Τόσο ο Arrese όσο και ο Girón ανήκαν στην ομάδα εκείνων των Φαλαγγιστών που, σε αντίθεση με τον Hedilla και άλλους, πίστευαν ότι ήταν δυνατόν να λειτουργήσουν εντός του καθεστώτος του Φράνκο σε μια προσπάθεια να πραγματοποιήσουν τουλάχιστον μερικές από τις απαιτήσεις της κοινωνικής δικαιοσύνης της Φάλαγγας. Στην πραγματικότητα, δίνοντας στο έργο τους ένα ισχυρό καθολικό αποτύπωμα που σίγουρα δεν θα δυσαρεστούσε τον Χοσέ Αντόνιο Πρίμο Ντε Ριβέρα, εξασφάλισαν ότι τα «κάθετα συνδικάτα», που ιδρύθηκαν εν τω μεταξύ από το καθεστώς αλλά με εξασθενημένο τρόπο, θα ενεργούσαν τουλάχιστον ως όργανα γιατί την προστασία και, στο μέτρο του δυνατού, και την κοινωνική ενίσχυση των Ισπανών εργαζομένων. Ήταν ο Girón που εισήγαγε τα μπόνους για τα Χριστούγεννα και τον Ιούλιο, αμειβόμενες διακοπές, προστασία της ασφάλειας στο χώρο εργασίας, ώρες εργασίας με δικαίωμα κυριακάτικης ανάπαυσης. Ενώ ο Arrese ασχολήθηκε κυρίως με το νόμο για ένα πραγματικό Λαϊκό Σχέδιο Στέγασης που ανατέθηκε σε ένα ειδικό υπουργείο με τη βοήθεια κάθετων συνδικάτων.
Ο Girón και
ο Arrese σχεδίασαν και προσπάθησαν να εισαγάγουν μορφές συμμετοχής των μισθωτών
στα κέρδη της εταιρείας. Οι δύο διεξήγαγαν μάχες εντός της Φρανκικής
κυβέρνησης, ενάντια στους συντηρητικούς που πίστευαν ότι οι προτάσεις τους ήταν
πληθωριστικές, για την περιοδική αύξηση των μισθών έως την υπόθεση του
οικογενειακού μισθού. Ακόμα και στο αγροτικό μέτωπο προσπάθησαν να εισαγάγουν,
έστω και μερικώς, μορφές μεταρρύθμισης οι οποίες, αν και δεν επηρέαζαν άμεσα τα
μεγάλα κτήματα, έθεσαν ωστόσο, μέσω του αποικισμού των μη καλλιεργούμενων
εδαφών, τα θεμέλια για μια μελλοντική συνεργατική ανάπτυξη της ισπανικής
γεωργίας.
Η εποχή του Arrese και του Girón τελείωσε με την φιλελεύθερη στροφή του καθεστώτος στη δεκαετία του 1960. Ωστόσο, αυτή η εμπειρία επιτρέπει στον ιστορικό να μιλήσει για έναν «Κοινωνικό Φρανκισμό» ή μια «κοινωνική φάση του Φρανκισμού» μέσα στο καθεστώς. Η παρουσία αυτού, αν και περιορισμένης, κοινωνικής συνιστώσας του καθεστώτος του Φράνκο μας επιτρέπει επίσης να κατανοήσουμε τα ιδεολογικά, πολιτικά και όχι μόνο οικονομικά κίνητρα για τη διατήρηση σχέσεων με την Κούβα, κατά παράβαση του διεθνούς εμπάργκο. Αυτό παρά το γεγονός ότι η εμπειρία του «Κοινωνικού Φρανκισμού» είχε ήδη τελειώσει όταν ο Φιντέλ Κάστρο και ο Τσε Γκεβάρα απελευθέρωσαν την Κούβα από τη δικτατορία του Μπατίστα. Όμως, προφανώς, μια ηχώ αυτού του «Φαλαγγιστικού Σοσιαλισμού», ο οποίος είχε προσπαθήσει να λειτουργήσει εντός του Φρανκισμού, παρέμεινε και ώθησε το καθεστώς να είναι συμπαθές προς την Κούβα του Κάστρο.
Μετάφραση: Τίτος
* Στμ
Έβαλα στην μετάφραση τον όρο λαϊ(κι)σμός με (κι) γιατί τα populism(o), populist(a), θεωρώ πως, κακώς μεταφράζονται στα ελληνικά σαν λαϊκισμός, λαϊκιστής. Στα ελληνικά ο όρος λαϊκισμός έχει αρνητική χροιά.
Καθόλου τυχαία πολλοί μπορεί να χρησιμοποιούν τον όρο "Λαϊκό", αλλά κανείς δεν αυτοπροσδιορίζεται "λαϊκιστής".
Προτιμώ και προτείνω τα λαϊσμός, λαϊστής. Εθνισμός, Εθνιστής. Όροι, στην ουσία παραπλήσιοι. Όπως ο γερμανικός "βολκισισμός" και οι Ρώσοι Ναρόντικοι.
[Βλ. και το δοκίμιο του Αλαίν Ντε Μπενουά "Λαϊκισμός το τέλος της Δεξιάς και της Αριστεράς" όπου ο Γάλλος στοχαστής λέει ότι ο "λαϊ(κι)σμός γεννιέται με τους Ρώσους σοσιαλιστές Ναρόντικους (Εθνιστές, Narod λαός, έθνος)]
Ο Manuel Hedilla, ο «Κόκκινος» Φαλαγγίτης που φυλακίστηκε στην Ισπανία του Franco.
-wzor.jpg)
