Μαρξισμός, Ισλάμ, Παναραβισμός: Ένα απόσπασμα από το “Η φιλοσοφία της Επανάστασης” του Nasser

 

Μετάφραση: Κωνσταντίνος Μποβιάτσος

Όσον αφορά τη συμβολή που παρείχαν η μαρξιστική σκέψη και το κομμουνιστικό ιδεώδες στη διαμόρφωση του “Νασερισμού”, είναι σκόπιμο να διαβάσουμε τι έγραψε ο ίδιος ο Gamal Abdel - Nasser το 1955 στο έργο του “Η φιλοσοφία της Επανάστασης” .

«Η λέξη κομμουνισμός έχει γίνει μια τρέχουσα χρήση: χρησιμοποιείται χωρίς να γνωρίζουμε τι είναι κομμουνισμός και από τι αποτελείται η κομμουνιστική θεωρία. Όταν ο κομμουνισμός ήρθε στην εξουσία, μεταμορφώθηκε με διαφορετικό τρόπο από αυτόν που ήλπιζαν οι θεωρητικοί του: πόσες απατηλές θεωρίες υπάρχουν! Οι κομμουνιστές, χάρη στον κομμουνισμό τους, έχουν γίνει μηχανές στον μηχανισμό της συλλογικής παραγωγής. Έχουν αρνηθεί τη θρησκεία, γιατί η θρησκεία για τον κομμουνισμό, είναι μυθολογία. Έχουν αρνηθεί το ανθρώπινο πρόσωπο που δεν υπάρχει στη θρησκεία του κομμουνισμού. Εμείς οι Αιγύπτιοι, οι Άραβες, οι Μουσουλμάνοι και οι Χριστιανοί σε αυτό το μέρος του κόσμου, έχουμε πίστη στον Θεό, στους αγγέλους του, στα βιβλία του, στους προφήτες του και στην ανάσταση. Αυτό που μας χωρίζει από τον κομμουνισμό, τόσο στη θεωρία της διακυβέρνησης όσο και στους κανόνες της ζωής, είναι ότι ο κομμουνισμός είναι θρησκεία και έχουμε ήδη τη θρησκεία μας. Δεν θα αφήσουμε ποτέ τη θρησκεία μας για να αγκαλιάσουμε τον κομμουνισμό!».

Το Αιγυπτιακό Κομμουνιστικό Κόμμα διαλύθηκε και σχεδόν όλοι οι ηγέτες του καταδικάστηκαν σε βαριές ποινές φυλάκισης. Για να καταλάβουμε τι ήταν το αιγυπτιακό κομμουνιστικό κόμμα, αρκεί να αναλογιστούμε τις πολύ ιδιαίτερες καταβολές των ιδρυτών του: Joseph Rosenthal, Henri Curiel, Renato Mieli (Εβραίοι της Ευρώπης). Η Αίγυπτος δεν αποτελούσε εξαίρεση: στον αραβικό κόσμο οι ηγέτες των κομμουνιστικών κομμάτων των διαφόρων χωρών, είχαν επιλεγεί προκαταρκτικά μεταξύ των τοπικών εθνοτικών και θρησκευτικών μειονοτήτων. Και όχι μόνο ντόπιοι: στην Παλαιστίνη οι Εβραίοι που ηγήθηκαν του κομμουνιστικού κόμματος, ήταν τόσο ξένοι στο αραβικό περιβάλλον, όσο και οι μη κομμουνιστές Σιωνιστές, καθώς προέρχονταν από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. 

Ο εχθρός των «αραβικών» κομμουνιστικών κομμάτων, δεν ήταν τόσο η αγγλική και η γαλλική αποικιοκρατία, αλλά η ανεξάρτητη αραβική δύναμη: γι' αυτό τα κομμουνιστικά κόμματα αντιτάχθηκαν όχι μόνο στον Νασερισμό, αλλά και στο Baath.  Ένας πρώην αγωνιστής του Κομμουνιστικού Κόμματος του Ιράκ, ο N. Jamal ad-Din, έγραψε στη «Le Monde» στις 15 Μαρτίου 1979: 

«Ποτέ δεν θέλαμε να λάβουμε υπόψη την ιδιαίτερη φύση του Ισλάμ, του μουσουλμάνου ανθρώπου, για τον οποίο παραμένει το ιερό ακόμη κι όταν απορρίπτεται λογικά, η βάση και το θεμέλιο της ύπαρξής του ... Ο μαρξισμός τείνει προς τον ολοκληρωτικό του εκσυγχρονισμό, την αναγκαστική εκκοσμίκευση του, που στην πραγματικότητα θα σήμαινε την οντολογική του καταστροφή, τη μετατροπή του σε ένα άλλο ον - ανώνυμο διεθνισμό - διαβρωμένο και νοθευμένο ον, ένας σωσίας του δυτικού καταναλωτή, ένα δουλοπρεπές αντίγραφό του, συμβατό με τις ανάγκες του σημερινού κόσμου της μηχανικής σκλαβιάς».

Στις 5 Ιουλίου 1956 o Nasser ξεκίνησε μια πρόταση για ομοσπονδία με τη Συρία. Στις 2 Φεβρουαρίου του προηγούμενου έτους, απορρίπτοντας το “Σύμφωνο της Βαγδάτης” (Τουρκία, Ιράν, Ιράκ), το οποίο είχε ως στόχο να δεσμεύσει τις χώρες της Εγγύς και Μέσης Ανατολής με τους Αγγλοαμερικανούς, ο Abdel -Nasser είχε δηλώσει ότι η Αίγυπτος θα εργαστεί για  την ενότητα και ανεξαρτησία ολόκληρου του Αραβικού Έθνους. 

Η πρόταση για ομοσπονδία με τη Συρία, προήλθε από την αρχή του παναραβισμού, που διατυπώθηκε από τον Nasser, από το 1953 στο βιβλίο “Η Φιλοσοφία της Επανάστασης”: «Εμείς ζούμε σε ένα αραβικό, αφρικανικό και ισλαμικό περιβάλλον και δεν μπορούμε να αγνοήσουμε αυτές τις συνθήκες της κατάστασής μας». Πρόκειται για τρεις «σφαίρες», μεταξύ των οποίων η αραβική αντιπροσωπεύει, για την Αίγυπτο, την πλησιέστερη και την πιο άμεση και συνέχισε γράφοντας ότι:

«Αυτό ανακατεύτηκε μαζί μας και για τη θρησκεία. Τα κέντρα θρησκευτικής ακτινοβολίας έχουν μετακινηθεί στις πρωτεύουσες της από τη Mecca  στο Kufah ... και μετά στο Cairo. Η εγγύτητα έχει δημιουργήσει έναν δεσμό ιστορικών, υλικών και πνευματικών παραγόντων. Εμείς οι άνθρωποι της αραβικής ζώνης πρέπει να οργανώσουμε έναν κοινό αγώνα, για να πραγματοποιήσουμε τις κοινές μας φιλοδοξίες. 

Μπορούμε να βασιστούμε σε τρεις κύριες δυνάμεις: 1) η εγγύτητα και η κοινότητα των χαρακτηριστικών και των πολιτισμών σε μια περιοχή που ήταν η έδρα των τριών θρησκειών. 2) η γεωγραφική κατάσταση στη συνάντηση των παγκόσμιων μονοπατιών. 3) το πετρέλαιο, βασικό στοιχείο του σημερινού υλικού πολιτισμού, το οποίο βρίσκεται σε αφθονία στα αραβικά εδάφη (το ήμισυ της παγκόσμιας διαθεσιμότητας) υπό συνθήκες εξόρυξης και εκμετάλλευσης πολύ πιο ευνοϊκές από οποιαδήποτε άλλη χώρα».

Αλλά και η Αίγυπτος είναι μέρος της δεύτερης σφαίρας, αυτής της αφρικανικής ηπείρου: «Είμαστε στην Αφρική. Ίσως συμβεί να κοιτάξουν οι λαοί της ηπείρου σε εμάς που φυλάμε τη βόρεια πύλη και αποτελούμε το μέτωπο προς ολόκληρο τον έξω κόσμο. Ο Νείλος, η αρτηρία της ζωής του λαού μας, έχει τις πηγές του στην καρδιά της ηπείρου». Τέλος, η τρίτη σφαίρα, η ισλαμική, εμπλέκει την Αίγυπτο σε ένα μέτωπο αλληλεγγύης που εκτείνεται από τον Ατλαντικό έως τον Ειρηνικό. 

«Όταν σκέφτομαι τα 80 εκατομμύρια μουσουλμάνους στην Ινδονησία, τα 50 εκατομμύρια στην Κίνα, τα πολλά εκατομμύρια στη Μαλαισία, το Σιάμ και τη Βιρμανία, τα περίπου 100 εκατομμύρια στο Πακιστάν, τα περισσότερα από 100 εκατομμύρια στη Μέση Ανατολή, τα 40 εκατομμύρια συμπεριλαμβανομένων στην Σοβιετική Ένωση και τα άλλα εκατομμύρια που ενώνονται με μια ενιαία πεποίθηση, αισθάνομαι έντονα τις μεγαλειώδεις δυνατότητες που μπορεί να πραγματοποιηθούν με τη συνεργασία όλων αυτών των μουσουλμάνων, συνεργασία που χωρίς να εγκαταλείψουν την προσκόλληση τους στις μεμονωμένες πατρίδες τους, θα εξασφάλιζε σε αυτούς και στους πιστούς αδελφούς τους απεριόριστη δύναμη».

Το παναραβικό σχέδιο βρήκε την αρχική του εφαρμογή το 1958, με τη γέννηση της Ηνωμένης Αραβικής Δημοκρατίας, αλλά απέτυχε σύντομα, το 1961, αφού δεν θα μπορούσε να υπάρξει μια Δημοκρατία στην οποία να συνενώνονταν τρεις χώρες χωρίς εδαφική συνέχεια και χαρακτηριζόμενες από διαφορετικές πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες.