Ποιος θα μας φυλάξει από τους φύλακες;

   

 Το βίντεο εδώ ...

Δείτε από 31:32 έως 36:48

«Quis custodiet ipsos custodes?»

Ποιος θα μας φυλάξει από τους φύλακες;

- Σάτιρες - Γιουβενάλης

γράφει ο Ziphius

Το θέμα δεν είναι ότι ο Ρένος Αποστολίδης “αγνοεί” παντελώς το πνεύμα με το οποίο γράφει ο Καβάφης. Αυτό που θα ήθελαν, διακαώς, να μάθουν οι ακροατές του είναι εάν αυτό το κάνει επίτηδες. Είναι δυνατόν ο Αποστολίδης να αγνοεί το ύφος και τον τρόπο με τον οποίο ο Καβάφης μεταφέρει τις απόψεις και τις αγωνίες του; Πόσο μάλλον όταν ο τρόπος αυτός είναι αναγνωρίσιμος και κατανοήσιμος από ακόμα και τους πιο αμύητους στον τρόπο με τον οποίο ο Καβάφης μιλάει.

Η ειρωνεία του Καβάφη διατρέχει ένα μεγάλο μέρος του έργου του και ο τρόπος με τον οποίο ο ποιητής οδηγεί τον αναγνώστη του στην ειρωνική αυτή απόληξη αποτελεί και μεγάλο χαρακτηριστικό της μαστοριάς του.

Αγνοεί ο Αποστολίδης την Καβαφική ειρωνεία; Θέλει εμείς να την αγνοήσουμε;

“Για Λακεδαιμονίους να μιλάμε, τώρα;” ακόμη και ο τρόπος με τον οποίο τελειώνει αυτό το ποίημα “αναγκάζει” τον αναγνώστη στο να υποψιαστεί το ειρωνικό Καβαφικό ύφος. Επί δεκαετίες, μετά τη Μεταπολίτευση, παρουσιάζονται κατά τόπους και με διάφορους τρόπους κάποιοι που δηλώνουν ή αφήνουν άλλους να υπονοούν πως βρίσκονται εκτός συστήματος, πως παλεύουν με τα θηρία, μόνοι τους, κυνηγημένοι και σκοπίμως αγνοημένοι, και γενικά πάντα στην απ’ έξω γιατί χτυπάνε δήθεν το σύστημα. Αυτή την αύρα άφησε και ο Αποστολίδης να αιωρείται γύρω από την τηλεοπτική του περσόνα.

Κριτικός λογοτεχνίας και συγγραφέας, γιος εκδότη και πατέρας δύο ακόμη φιλολόγων. Εκπομπές αμέτρητες στην εναλλακτική τηλοψία της δεκαετίας του 90 και του 2000. Δεν θυμάμαι να έχει αφήσει κάτι που να αξίζει στο μυαλό μου. Περισσότερο εντυπωσίαζε με τον λόγιο βερμπαλισμό του.

Το σύστημα που “τον είχε στην απ’ έξω”, σίγουρα θα θέλει να τον θυμόμαστε σαν τον ανατρεπτικό, ασυμβίβαστο, αναρχο-επαναστατικό και ακομμάτιστο γκρεμιστή της κατεστημένης κατανόησης των ελληνικών πραγμάτων. Και αυτό το έχει καταφέρει εν πολλοίς. Η ειρωνεία του Καβάφη είναι αποτέλεσμα του Πεσιμισμού που διατρέχει τους Έλληνες, όπως επισημαίνει και ο Νίτσε.

Είναι ο τρόπος με τον οποίο ο αναγνώστης εμπεδώνει τελειωτικά την διάθεση όποιας κριτικής αλλά και την άποψη του ποιητή και μάλιστα στην περίπτωση του Καβάφη αυτό είναι κάτι το οποίο αυτός ο αναγνώστης σχεδόν ποτέ δεν καταφέρνει να αντιπαλέψει.

Των Εβραίων (50 μ.Χ.)

Ζωγράφος και ποιητής, δρομεύς και δισκοβόλος,

σαν Ενδυμίων έμορφος, ο Ιάνθης Αντωνίου.

Από οικογένειαν φίλην της Συναγωγής.

«Οι τιμιότερές μου μέρες είν’ εκείνες

που την αισθητική αναζήτησιν αφήνω,

που εγκαταλείπω τον ωραίο και σκληρόν ελληνισμό,

με την κυρίαρχη προσήλωσι σε τέλεια καμωμένα και φθαρτά άσπρα μέλη.

Και γένομαι αυτός που θα ήθελα πάντα να μένω· των Εβραίων, των ιερών Εβραίων, ο υιός.»

Ένθερμη λίαν η δήλωσίς του.

«Πάντα να μένω των Εβραίων, των ιερών Εβραίων—»

Όμως δεν έμενε τοιούτος διόλου.

Ο Ηδονισμός κι η Τέχνη της Αλεξανδρείας αφοσιωμένο τους παιδί τον είχαν.

Σαν από κατηχητικό της Κυριακής, σαν από απαγγελία ποιήματος από 7χρονο κοριτσάκι την 28η Οκτωβρίου: “Οι τιμιότερες μου μέρες ειν’ εκείνες… κλπ κλπ”.

Η Καβαφική ειρωνεία καλπάζει εδώ διηγούμενου του ποιητή πώς ένα από τα σημαντικά ζητήματα της Ύστερης αρχαιότητας, υπήρξε στην ουσία του μια απάτη. Γιατί πώς αλλιώς να χαρακτηρίσει κανείς την επιχειρηματολογία περί ανταγωνισμού μεταξύ ελληνισμού και εβραϊσμού, και το αφήνω εδώ αυτό το θέμα.

Περιμένοντας τους βαρβάρους

—Τί περιμένουμε στην αγορά συναθροισμένοι;

Είναι οι βάρβαροι να φθάσουν σήμερα.

—Γιατί μέσα στην Σύγκλητο μια τέτοια απραξία; Τί κάθοντ’ οι Συγκλητικοί και δεν νομοθετούνε;

Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα. Τί νόμους πια θα κάμουν οι Συγκλητικοί; Οι βάρβαροι σαν έλθουν θα νομοθετήσουν.

—Γιατί ο αυτοκράτωρ μας τόσο πρωί σηκώθη,και κάθεται στης πόλεως την πιο μεγάλη πύλη στον θρόνο επάνω, επίσημος, φορώντας την κορόνα;

Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα. Κι ο αυτοκράτωρ περιμένει να δεχθεί τον αρχηγό τους. Μάλιστα ετοίμασε για να τον δώσει μια περγαμηνή. Εκεί τον έγραψε τίτλους πολλούς κι ονόματα.

—Γιατί οι δυο μας ύπατοι κι οι πραίτορες εβγήκαν σήμερα με τες κόκκινες, τες κεντημένες τόγες· γιατί βραχιόλια φόρεσαν με τόσους αμεθύστους, και δαχτυλίδια με λαμπρά, γυαλιστερά σμαράγδια· γιατί να πιάσουν σήμερα πολύτιμα μπαστούνια μ’ ασήμια και μαλάματα έκτακτα σκαλιγμένα;

Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα· και τέτοια πράγματα θαμπώνουν τους βαρβάρους.

—Γιατί κι οι άξιοι ρήτορες δεν έρχονται σαν πάντα να βγάλουνε τους λόγους τους, να πούνε τα δικά τους;

Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα· κι αυτοί βαριούντ’   ευφράδειες και δημηγορίες.

—Γιατί ν’ αρχίσει μονομιάς αυτή η ανησυχία κι η σύγχυσις. (Τα πρόσωπα τί σοβαρά που εγίναν). Γιατί αδειάζουν γρήγορα οι δρόμοι κι οι πλατείες, κι όλοι γυρνούν στα σπίτια τους πολύ συλλογισμένοι;

Γιατί ενύχτωσε κι οι βάρβαροι δεν ήλθαν. Και μερικοί έφθασαν απ’ τα σύνορα, και είπανε πως βάρβαροι πια δεν υπάρχουν.

Και τώρα τί θα γένουμε χωρίς βαρβάρους. Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια κάποια λύσις.

Εδώ η ειρωνεία του Καβάφη αγγίζει και τα όρια του εμπαιγμού.

Στο τέλος, μάλιστα, οι Βάρβαροι αποφασίζουν να μη φανούν καν.

Θα μπορούσε να έχει γραφτεί πριν μισή ώρα αυτό το ποίημα. Γιατί πώς αλλιώς θα μπορούσε κανείς να περιγράψει την συμπεριφορά των αποτελματωμένων ψυχών ενός κόσμου που περιμένει εδώ και 500 χρόνια να πεθάνει…

Ελπίζω να έγινε κατανοητό πως η Καβαφική ειρωνεία είναι κάτι που χαρακτηρίζει το έργο του και είναι εντελώς απίθανο ο Αποστολίδης να μην αναγνώρισε την Καβαφική Ειρωνεία στην φράση –“για Λακεδαιμονίους θα μιλάμε τώρα... “. 

Λυπάμαι αλλά αυτή είναι η αλήθεια.

“... βγήκαμ’ εμείς· ελληνικός καινούριος κόσμος, μέγας. “

“Με τες εκτεταμένες επικράτειες, με την ποικίλη δράσι των στοχαστικών προσαρμογών. Και την Κοινήν Ελληνική Λαλιά ώς μέσα στην Βακτριανή την πήγαμεν, ώς τους Ινδούς.”

Καβαφική Ειρωνεία κι εδώ;

Ναι!

Και εδώ.

Γιατί πώς αλλιώς να χωρέσει στο μυαλό του ανθρώπου πως ο σπόρος της καταστροφής ενός έθνους ήταν ακριβώς αυτή η Λαμπρότατη, Εκτεταμένη, Καινούργια, Μεγίστη, Επικρατούσα κλπ. στιγμή της Ιστορίας του που τον εξανάγκασε σε “εξωστρέφεια”, και πως ο ποιητής αυτό ακριβώς εδώ ειρωνεύεται, με όλην την έκταση που έχει πάρει αυτό διαχρονικά στα ανυποψίαστα μυαλά μας.

Στεναχωριέται πολύ ο Αποστολίδης που η επίσημη ελληνική εγκύκλιος παιδεία δεν αναγνωρίζει σε αυτόν τον Αλεξανδρινό Κόσμο την απαρχή της Δόξας μας ενώ τα εναποθέτει όλα στον Χρυσούν Αιώνα.

Επιμένει να θέλει να μας πείσει πως ο Καβάφης εκστασιάζεται μπροστά στο Όραμα αυτό του Αλεξανδρινού Σύμπαντος και πως ολοκληρώνεται μέσα σε αυτό.

Φυλάξου, όμως, Ρένο, γιατί έρχεται η μέρα της Κρίσης:

“..Για Λακεδαιμονίους να μιλούμε τώρα! “

Καμώνεσαι πως αγνοείς τάχα την μεγίστη των Ειρωνειών:

“Για Λακεδαιμονίους να μιλούμε τώρα!”.

Ή θαρρείς, Ρένο πως ο καθόλα Έλλην Κ.Π. Καβάφης υποτιμούσε τους Σπαρτιάτες ...

Αγύριστα κεφάλια οι Σπαρτιάτες είχαν αρνηθεί οποιαδήποτε ανάγνωση υποταγής στους Μακεδόνες και το είχαν καταφέρει κιόλας.

Παιδιά του Ταϋγέτου και του Ευρώτα, κράταγαν τους βασιλιάδες τους όπως δηλαδή και οι Μακεδόνες, ακριβώς όπως και οι Μυκηναίοι πριν απ’ αυτούς. Για αυτούς ο Διόνυσος και ο Ορφέας δεν ήρθαν ποτέ στην Ελλάδα και η γλώσσα τους ήταν η λαϊκή Μυκηναϊκή εκδοχή των ελληνικών.

Λακωνία, η Ελλάς της Ελλάδος, με πάντα τον τελευταίο λόγο πάνω στις Τύχες της Φυλής μας, είτε για καλό είτε για κακό. Κι αν οι Έλληνες πιστεύουν κάτι παραπάνω για την Φυλή τους είναι ακριβώς λόγω του ότι υπήρξαν οι Λακεδαιμόνιοι.

Κύριε Αποστολίδη, για Λακεδαιμονίους θα μιλούμε τώρα και ΜΟΝΟ για Λακεδαιμονίους.

Ελάτε, τώρα να σας πω για τους τάφους των παππούδων που ξαφνικά βρέθηκαν στην ίδια γειτονιά με αυτούς των Βακτριανών, ελάτε να ακούσετε για την Πόλη της Παλλάδας που ξέχασε την λαλιά της και μιλούσε πια με δασείες και περισπωμένες. Αντιοχείς και Σελευκείς και οι εν Περσίδι που κάναν το Άργος λημέρι τους. Εκτεταμένες Επικράτειες-ακράτειες της πολυλογίας και του εισοδισμού. Ποικίλες δράσεις των στοχαστικών προσαρμογών - γιατί όλοι οι καλοί χωράνε.

Και η Μεγάλη Αρπαχτή μόλις ξεκινάει.

Η Πατρίδα UP FOR GRABS.

Όπως δεν μπορεί να δεχτεί κανείς την παγκοσμιότητα του Ιαπωνικού πολιτισμού, όπως μπορεί κανείς να κατανοήσει πως ο Κορεατικός πολιτισμός ή αυτός των Αζτέκων και των Ίνκα δεν θα μπορούσε και δεν ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ να αφορά τον οποιονδήποτε άλλον πέρα από αυτούς τους λαούς δημιουργούς των, έτσι κι ο ελληνικός πολιτισμός δεν θα έπρεπε να αφορά απολύτως τον οποιονδήποτε πέραν αυτών που τον δημιούργησαν.

Η κουλτούρα δεν αποτελεί τίποτα περισσότερο από ένα απολύτως χρηστικής μορφής εργαλείο το οποίο δημιουργεί ασυναίσθητα μια φυλή ώστε να εξασφαλίσει την επιβίωση και μακροημέρευσή της. Ένα απολύτως χρηστικό εργαλείο.

Όσο παράλογο κι αν ακούγεται, εκεί αποσκοπεί το λογοτεχνικό, αρχιτεκτονικό, μεταφυσικό, κοινωνικό-πολιτικό οικοδόμημα που έφτιαξαν οι παππούδες μας. Στο να βοηθηθεί δηλαδή η φυλή μας να βγάλει την μέρα και να προχωρήσει και στην αυριανή.

Είναι να χάνει τη μπάλα κανείς με το πώς ο πολιτισμός και η κουλτούρα της φυλής μας ξαφνικά έγινε Παγκόσμια κληρονομιά και έξαφνα αφορούσε τους πάντες και τα πάντα.

Με αρχή την Αναγέννηση που οι Μέδικοι βαριόντουσαν μέχρι θανάτου και αποφάσισαν να ξαναζήσουν το παρελθόν οδηγώντας την Δύση στην ψυχική αυτοκτονία, μέχρι τα σημερινά woke Δυτικά πανεπιστήμια που κατατάσσουν τους Έλληνες στα τοξικά απόβλητα της ανθρώπινης Ιστορίας, όλη αυτή η διαδικασία έκανε τον κύκλο της, it came full circle που λένε και στα Άγραφα.

Η μπατιρημένη από παντού Δύση - κάποτε Εσπερία -, έκλεισε τον κύκλο της και ως υστερική “μάνα” που θέλει να φτιάξει τα παιδιά της κατ' εικόνα και ομοίωσίν της (or else), μας αφήνει, οσονούπω, χρόνους.

Για αυτό, Ρένο Αποστολίδη, ναι, για Λακεδαιμονίους θα μιλούμε τώρα!