Πρωσσισμός και σοσιαλισμός – Oswald Spengler.

Ο Oswald Spengler γεννήθηκε στο Μπλάκενμπουργκ στις 29 Μαΐου 1880. Ήταν γόνος μικροαστικής οικογένειας και έλαβε κλασσική μόρφωση ( αρχαία ελληνικά, λατινικά, ποίηση, φυσικές επιστήμες και μαθηματικά ) κατά την διάρκεια των παιδικών και εφηβικών του χρόνων. Σπούδασε μαθηματικά και φυσικές επιστήμες σε πανεπιστήμια στην Halle, στο Μόναχο και το Βερολίνο και ταυτόχρονα παρακολούθησε παραδόσεις μαθημάτων άλλων κλάδων και επιστημών από φημισμένους καθηγητές της εποχής.

Το διδακτορικό του φέρει τον τίτλο «Η βασική μεταφυσική ιδέα της ηρακλείτειας φιλοσοφίας» (1904). Το μνημειώδες έργο του «Η παρακμή της Δύσεως» (Der Untergang des Abendlandes) κυκλοφόρησε μεταξύ 1917 και 1920 σε δύο τόμους αντιστοίχως, ενώ το 1919 έλαβε το βραβείο του ιδρύματος «Αρχείο του Νίτσε».

Το 1931 κυκλοφόρησε το έργο του «Άνθρωπος και τεχνική» και το 1932 το «Αποφασιστικά χρόνια: πολεμική κατά των διανοουμένων». Απέρριψε προτάσεις συνεργασίας με πανεπιστήμια και την συνεργασία με τους εθνικοσοσιαλιστές, τόσο πριν την ανάληψη της εξουσίας, όσο και επί ναζιστικού καθεστώτος - αν και στο έργο του «Η ώρα των αποφάσεων» επικροτεί την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία-με αποτέλεσμα το καθεστώς να επιβάλει απαγόρευση αναφοράς του ονόματός του στο ραδιόφωνο το 1933.

Πέθανε στις 8 Μαΐου του 1936 στο Μόναχο, όπου κηδεύτηκε μαζί με το «Φάουστ» του Γκαίτε και τον «Ζαρατούστρα» του Νίτσε.


Στο δοκίμιο του «Πρωσσισμός και σοσιαλισμός» (Preussentum und Sozialismus, 1920) , το οποίο βασίστηκε σε σημειώσεις του συγγραφέως για τον δεύτερο τόμο του μνημειώδους έργου του) , πραγματεύεται την καταγωγή του σοσιαλισμού, αναλύει την αγγλική και την πρωσσική κοινωνική ιδεολογία και οικονομικό σύστημα και εισάγει την έννοια «πρωσσισμός».

Για τον Spengler Γερμανοί και Άγγλοι έχουν κοινή καταγωγή από τα γερμανικά φύλα της Κάτω Σαξωνίας, όπως Φριζοί, Σάξωνες, Άγγλοι, οι οποίοι έφτασαν στην Βρετανία σε ομάδες Vikings. Και ενώ οι συγγενείς τους στην Γερμανία διατήρησαν το κοινοτικό πνεύμα , το οποίο εμφανίζεται στον κόσμο των ιπποτών, αυτοί παρέμειναν στο πνεύμα των Vikings Και ενώ οι συγγενείς τους στην Γερμανία διατήρησαν το κοινοτικό πνεύμα, το οποίο εμφανίζεται στον κόσμο των ιπποτών, αυτοί παρέμειναν στο πνεύμα των Vikings, που ισοδυναμεί με την ασυγκράτητη επιθυμία για περιπλάνηση στις ανοικτές θάλασσες και για ανακάλυψη νέων κόσμων και με την ενισχυμένη αίσθηση της προσωπικής ελευθερίας και ατομικής ανεξαρτησίας.


Το πνεύμα αυτό είναι που οδήγησε στον ατομισμό και τον απομονωτισμό του αγγλικού χαρακτήρα και υπήρξε η βάση για την ανάπτυξη του υλισμού και του φιλελευθερισμού, την εμφάνιση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και την εξάπλωση της αποικιοκρατίας. Στην ίδια κατηγορία ιδεών κατατάσσει και τον Μάρξ. Το κοινοτικό πνεύμα, αντιθέτως, γέννησε τον σοσιαλισμό και μία μορφή αυτού, τον πρωσσισμό. Στην σκέψη του Spengler ο σοσιαλισμός και το πρωσσικό πολιτειακό σύστημα – αυτό υπαγορεύει βαθιά αίσθηση του καθήκοντος, θυσία του «εγώ» στο «εμείς» και υπηρεσία στο κοινωνικό σύνολο – ταυτίζονται και θεωρεί ως πρότυπο κυβερνήτου τον Φρειδερίκο τον Μέγα, τον «πρώτο υπηρέτη του Κράτους», όπως ο ίδιος αυτοχαρακτηριζόταν, και ως ιδεατή μορφή πολιτεύματος την σοσιαλιστική μοναρχία.

Παραθέτουμε παρακάτω αποσπάσματα από το δοκίμιο του , στα οποία αναπτύσσει τις ιδέες του για τον σοσιαλισμό , τον μαρξισμό και τον πρωσσισμό.



Μετάφραση - επιμέλεια κειμένου : Λόεγκριν


Εισαγωγή.


Η λέξη «σοσιαλισμός» περιγράφει το πλέον θορυβώδες, εάν όχι το πιο βαθύ, θέμα των σύγχρονων συζητήσεων. Καθένας την χρησιμοποιεί. Καθένας θεωρεί ότι σημαίνει κάτι διαφορετικό. Σε αυτό το παγκόσμιο σύνθημα καθένας εμβάλλει οτιδήποτε αγαπά ή μισεί, φοβάται ή επιθυμεί. Ουδείς, όμως, έχει συνείδηση του σκοπού και των ορίων της ιστορικής λειτουργίας της λέξεως. Αποτελεί ο σοσιαλισμός ένα ένστικτο ή ένα σχεδιασμένο σύστημα; Είναι στόχος του ανθρωπίνου γένους ή απλώς μία προσωρινή κατάσταση; Η μήπως η λέξη παραπέμπει απλά στις απαιτήσεις μίας συγκεκριμένης κοινωνικής τάξεως; Είναι το ίδιο πράγμα με τον Μαρξισμό;


Οι άνθρωποι που σκοπεύουν να αλλάξουν τον κόσμο διαρκώς υποπίπτουν στο λάθος να συγχέουν αυτό που θα έπρεπε να είναι με αυτό που θα γίνει. Σπανίζει το όραμα που μπορεί να περάσει πέρα από την σύγχυση και την ρευστότητα της εποχής μας. Πρέπει, ωστόσο, να βρω κάποιον που έχει καταλάβει πραγματικά αυτήν την Γερμανική Επανάσταση1, ο οποίος έχει εμβαθύνει στο νόημά της ή έχει προβλέψει την διάρκειά της. Οι στιγμές παρανοούνται ως εποχές, το επόμενο έτος με τον επόμενο αιώνα, παραξενιές ως ιδέες, τα βιβλία ως άνθρωποι.


Οι Μαρξιστές μας δείχνουν δύναμη μόνον όταν γκρεμίζουν. Όταν πρέπει να σκεφθούν ή να δράσουν θετικά είναι αβοήθητοι. Με τις πράξεις τους επιβεβαιώνουν ότι ο πατριάρχης τους δεν ήταν δημιουργός, αλλά μόνον ένας κριτικός. Η κληρονομιά του επικεντρώνεται σε μία συλλογή αφηρημένων ιδεών με σημασία μόνον σε έναν κόσμο βιβλιοφάγων. Το «προλεταριάτο» του είναι μία καθαρά φιλολογική σύλληψη, σχηματοποιημένη και υποστηριζόμενη από τον κόσμο των γραπτών. Ήταν αληθινό μόνον όσο αρνείτο και δεν ενσωμάτωνε την δεδομένη κατάσταση σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή. Σήμερα διαπιστώνουμε ότι ο Μάρξ ήταν μόνον ο πατριός του σοσιαλισμού. Ο σοσιαλισμός περιέχει στοιχεία που είναι παλαιότερα, δυνατότερα και πιο θεμελιώδη από την κοινωνική κριτική του. Τέτοια στοιχεία υπήρξαν και συνέχισαν να αναπτύσσονται χωρίς αυτόν, και μάλιστα σε αντίθεση με αυτόν. Δεν βρίσκονται στα χαρτιά, αλλά στο αίμα. Και μόνον το αίμα μπορεί να αποφασίσει για το μέλλον.


Εάν , όμως , ο σοσιαλισμός δεν είναι Μαρξισμός , τότε τι είναι ; […]



ΙΙ. Ο Σοσιαλισμός ως τρόπος ζωής.


-9-


Ο σοσιαλισμός, λοιπόν, δεν είναι ένα ένστικτο σκοτεινή, πρωταρχικής καταγωγής όπως τα ένστικτα που βρήκαν την έκφρασή τους στον ρυθμό των γοτθικών καθεδρικών, στο αρχοντικό παρουσιαστικό των μεγάλων αυτοκρατόρων και παπών ή στην ίδρυση της Ισπανικής και της Βρετανικής αυτοκρατορίας. Αποτελεί περισσότερο ένα πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό ένστικτο ρεαλιστών και ως τέτοιο είναι ένα προϊόν ενός σταδίου του τεχνικού πολιτισμού μας και όχι της πνευματικής καλλιέργειάς μας, που τελείωσε γύρω στο 1800.


Και όμως το ένστικτο αυτό, ολοκληρωτικά κατευθυνόμενο προς το εξωτερικό κόσμο, ακόμη απηχεί την παλαιά φαουστική θέληση για δύναμη και προς το άπειρο. Τώρα έχει εξελιχθεί στην φοβερή θέληση για απόλυτη κυριαρχία του κόσμου στην στρατιωτική, οικονομική και διανοητική έννοια. Μπορεί να γίνει αισθητό στο ιστορικό γεγονός του Παγκοσμίου Πολέμου και στην σύλληψη μίας παγκόσμιας επαναστάσεως, την ιδέα της σφυρηλατήσεως των ανερχόμενων όχλων τα ανθρωπότητας σε ένα μοναδικό όλον. Ο ιμπεριαλισμός της Βαβυλώνας στόχευε μόνον στον έλεγχο της Εγγύς Ανατολής, ενώ αυτός των Ινδών περιοριζόταν στην ίδια την Ινδία. Ο Ελληνικός και ο Ρωμαϊκός ιμπεριαλισμός έφτανε ως την Βρετανία, την Μεσοποταμία και την Σαχάρα και η αυτοκρατορία της Κίνας δεν επεκτεινόταν πέρα από την Κασπία Θάλασσα. Ο σύγχρονος ιμπεριαλισμός, από την άλλη, στοχεύει στην κατοχή ολόκληρης της υφηλίου. Δεν αναγνωρίζουμε σύνορα ή όρια.


Μέσω μία καινούργιας Voelkerwanderung2 έχουμε καταστήσει την Αμερική μέρος της Δυτικής Ευρώπης. Έχουμε κτίσει σε κάθε ήπειρο το δικό μας ξεχωριστό είδος πόλεων, έχουμε υποτάξει τους ιθαγενείς πληθυσμούς στον δικό μας τρόπο ζωής και σκέψεως. Τέτοιου είδους δραστηριότητα αποτελεί την υψηλότερη μορφή εκφράσεως της δυναμικής αισθήσεως μας της παγκόσμιας εξουσίας. Αυτό που πιστεύουμε, αυτό που επιθυμούμε, θεωρείται ότι δεσμεύει τα πάντα. Και από την στιγμή που η ζωή έχει φθάσει να σημαίνει για εμάς εξωτερική, πολιτική, κοινωνική και οικονομική ζωή όλα πρέπει να υποτάσσονται στο πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό ιδεώδες μας ή να εξαφανίζονται.


Η τάση αυτή προς την παγκόσμια κυριαρχία είναι αυτό που έχω ορίσει ως «σύγχρονο σοσιαλισμό». Συνειδητοποιούμε πλέον όλο και περισσότερο την παρουσία του. Είναι αυτό που εμείς του δυτικού κόσμου έχουμε κοινό. Είναι ενεργό σε κάθε άνθρωπο από την Βαρσοβία μέχρι το Σαν Φρανσίσκο, και καθένας από τους λαούς μας γοητεύεται από τα ξόρκια των υποσχέσεών του και των δυνατοτήτων του.


Είμαστε, ωστόσο, οι μόνοι λαοί που συμμετέχουμε σε αυτόν. Κλασικός, Κινεζικός ή Ρωσικός σοσιαλισμός υπό αυτήν την έννοια δεν υφίστανται.


Στην βάση αυτής της ισχυρής συλλογικής συνειδήσεως, παρόλo αυτά, υπάρχουν εσώτερες εχθρότητα και αντιθέσεις. Στην ψυχή κάθε πολιτισμού βρίσκεται κρυμμένη μία μοναδική, ανεπανόρθωτη σχισμή. Η ιστορία κάθε πολιτισμού είναι μία ατελείωτη σύγκρουση μεταξύ λαών, τάξεων, ατόμων ή τάσεων εντός του ατόμου - είναι πάντοτε το ίδιο πρόβλημα που προκαλεί δέος. Κάθε φορά που εμφανίζεται ένα ιστορικό στοιχείο, αμέσως προκαλεί ένα αντίπαλο στοιχείο. Ο Νίτσε έχει αναγνωρίσει για εμάς την μεγάλη διχοτόμηση της Κλασικής ζωής, η οποία επανεμφανίσθηκε ξανά και ξανά με διαφορετικές μορφές: Απόλλων και Διόνυσος, Στωικοί κα Επικούρειοι, Σπάρτη και Αθήνα, σύγκλητος και λαός, οι tribunate και patriciate3. Με τον Αννίβα στις Κάνες, ο Επικούρειος Ελληνισμός στάθηκε απέναντι από την Ρώμη των Στωικών και των συγκλητικών.


Στους Φιλίππους το σπαρτιατικό στοιχείο της Ρώμης νικήθηκε από το αθηναϊκό στοιχείο προσωποποιημένο στους καίσαρες. Ακόμη και στην μητροκτονία του Νέρωνος μπορούμε να διακρίνουμε έναν θρίαμβο της διονυσιακής ιδέας του panem et circenses4 επί της απολλώνιας ευθύτητος των Ρωμαίων δεσποινών. Κατά την διάρκεια όλων των εποχών της κινεζικής ιστορίας, στην κινέζικη ζωή και σκέψη, στις μάχες και τα βιβλία, μπορούν να αντιληφθούμε την αντίθεση που σχετίζεται με τα ονόματα Κομφούκιος και Λάο Τσέ και τις μη μεταφράσιμες έννοιες li και tao. Το ένα και το αυτό είναι παρομοίως και το σχίσμα στην φαουστική ψυχή, το οποίο έχει καθορίσει την μοίρα μας μέσα από το γοτθικό και την Αναγέννηση, το Πότσδαμ και τις Βερσαλλίες, τον Κάντ και τον Ρουσσώ, τον σοσιαλισμό και τον αναρχισμό, και το οποίο θα συνεχίσει να την σχηματίζει μέχρι τις τελευταίες ημέρες μας.


Ακόμη και έτσι, η Μοίρα αυτή είναι ενοποιημένη. Η ασυμφωνία και η αντίθεση υπηρετούν μίαν ανώτερη πραγματικότητα. Ο επικουρειανισμός δεν είναι παρά μία άλλη μορφή του στωικισμού. Ο Αισχύλος έφερε κοντά τον Απόλλωνα με τον Διόνυσο. Ο Καίσαρ συνδύασε την σύγκλητο και τους πληβείους. Ο ταοϊσμός του Λάο Τσέ βοήθησε στην δημιουργία της κομφουκιανικής Κίνας. Και οι δυτικοί λαοί το ένστικτο των οποίων είναι αναρχικό είναι πραγματικά σοσιαλιστικοί κατά την ευρύτερη φαουστική έννοια.



Δημοσιεύτηκε στο δεύτερο τεύχος του ανεξάρτητου περιοδικού «Έρημη Χώρα» τον Ιανουάριο του 2008.


http://erimihora.blogspot.com/