Η Ευρώπη του Jean Thiriart

 

του Κωνσταντίνου Μποβιάτσου

Συνήθως, όταν ακούει κάποιος  για τον Jean Thiriart, μένει κάπως μπερδεμένος, περίεργος ή απλά αναρωτιέται  ποιος είναι αυτός ο χαρακτήρας. Για να πω την αλήθεια, το τελευταίο είναι κάτι περισσότερο από μια φυσιολογική αντίδραση, καθώς ο Thiriart εξακολουθεί να είναι ένας σχεδόν άγνωστος συγγραφέας στην ιστορία της ευρωπαϊκής εθνικοεπαναστατικής πολιτικής σκέψης, αλλά όχι λιγότερο σημαντικός για αυτό το λόγο. Κάποιοι θεωρούν ότι υπήρξε ο προφήτης ενάντια στην μεταπολεμική νέα τάξη πραγμάτων και ο δικός μας "Λένιν" θεωρητικός της Ευρωπαϊκής επανάστασης.

Ο Jean - François Thiriart (1922-1992) ήταν Βέλγος πολιτικός που αγωνίστηκε αδιάκοπα (πολιτικά και φιλοσοφικά) για την οικοδόμηση μιας ενωμένης και ανεξάρτητης Ευρώπης, που θα επεκτεινόταν  αρχικά από τη Βρέστη στο Βουκουρέστι και στη συνέχεια από το Δουβλίνο στο Βλαδιβοστόκ. Πρέπει να σημειωθεί, από την αρχή, ότι η ιδέα του για την Ευρώπη ήταν εντελώς διαφορετική από αυτήν που προωθήθηκε και υπερασπίστηκε από τους  υποστηρικτές της τρέχουσας Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό το άρθρο σκοπεύει να ασχοληθεί με κάποιες έννοιες σχετικά με τη ζωή του στοχαστή Thiriart και την ιδέα του «Europe - Nation».

Ο Jean Thiriart, γεννημένος στις Βρυξέλλες το 1922, από μια μικροαστική οικογένεια «αριστερών - φιλελεύθερων» τάσεων, ενηλικιώθηκε πολιτικά με το να αρχίσει να υπηρετεί σε ορισμένες αντιφασιστικές αριστερές οργανώσεις της εποχής. Ωστόσο, αυτή η πρώτη πολιτική εμπειρία σύντομα τελείωσε: στην πραγματικότητα, όλο και περισσότερο απογοητευμένος από μια αριστερά που είπε ότι ήταν πολύ «ρηχή», ανίκανη να κοιτάξει ρεαλιστικά το μέλλον, πλησίασε τον Εθνικοσοσιαλισμό το 1939. To 1940 συνεργάστηκε με την «Les Amis du grand Reich Allemand» μια ομάδα πρώην ακροαριστερών ακτιβιστών που ήταν υπέρ της συνεργασίας με τους Εθνικοσοσιαλιστές. 

Υπηρέτησε στα Waffen - SS και το όνομα του γρήγορα προστέθηκε μέσω ραδιοφώνου στην λίστα με τις μελλοντικές δολοφονίες από την πλευρά των δημοκρατικών δυνάμεων. Οι συμπατριώτες του τον καταδίκασαν σε θάνατο αλλά τελικά έκτισε ποινή φυλάκισης για την συνεργασία ενώ παράλληλα πάρθηκε και απαγορευτική απόφαση - με πρωτοβουλία ενός Αμερικανού δικαστή - για να μην μπορεί να γράφει στο μέλλον! Διατηρούσε επαφές και φιλία με κορυφαίες προσωπικότητες όπως με τον Αυστριακό καταδρομέα Otto Skorzeny ο οποίος υπήρξε εκπαιδευτής του και τον είχε επισκεφτεί μυστικά στην Ισπανία, τον διάσημο πιλότο των βομβαρδιστικών Stukas Hans - Ulrich Rudel ο οποίος είχε ιδρύσει το Στρασσερικών επιδράσεων πολιτικό κόμμα Deutsche Reichspartei το οποίο και λάμβανε μυστική οικονομική ενίσχυση από ομάδα στρατιωτικών της Ανατολικής Γερμανίας που είχαν υπηρετήσει κάτω από τις διαταγές του Χίτλερ κατά την διάρκεια του πολέμου, τον ηγέτη της BUF Oswald Mosley και τον αιρετικό Otto Strasser. Πρωτοστάτησε στην θεωρία για την δημιουργία του Πολιτικού Στρατιώτη μέσω των μυστικών στρατοπέδων εκπαίδευσης καθώς και της "φαιοκόκκινης" συμμαχίας με τις ένοπλες ακροαριστερές αντισιωνιστικές ομάδες με τελικό στόχο την αντάρτικη πολεμική ενάντια στον Αμερικανισμό και τον Διεθνή Σιωνισμό. Ο Walter Laqueur ονόμασε τις ιδέες του ένα είδος «Φασιστικού Μαοϊσμού» μια τάση που υπήρξε και μέσα στο Ελληνικό φοιτητικό κίνημα ΕΣΕΣΙ (nazi-maoists) αφού για κάποιους συναγωνιστές η Κίνα είχε αντιγράψει την εποχή εκείνη τον αγροτικό Φασισμό. Μια άποψη που συμμεριζόταν και ο συγγραφέας Curzio Malaparte.

Η πολιτική «μετατροπή» του Thiriart δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη. Εκείνη την εποχή, στην πραγματικότητα, πολλοί αριστεροί διανοούμενοι, σοσιαλιστές ή κομμουνιστές, πλησίασαν τις ιδέες που προώθησε το Τρίτο Ράιχ, πεπεισμένοι ότι θα μπορούσαν να αντιπροσωπεύσουν ένα εναλλακτικό μοντέλο τόσο του δυτικού καπιταλισμού όσο και του σοβιετικού σοσιαλισμού. Όπως έγραψε η δημοσιογράφος Anne Loiuse Strong (διάσημη για τις εκθέσεις της στην Κίνα και την ΕΣΣΔ), ήταν φυσιολογικό να βλέπουμε Ευρωπαίους πολιτικούς ή διανοούμενους που υποστήριζαν τον Εθνικοσοσιαλισμό, καθώς για πολλούς η Γερμανία αντιπροσώπευε τον κινητήρα για μια μελλοντική ευρωπαϊκή επανένωση.

Σε αυτό, μπορούμε να υποθέσουμε, πίστευε και ο Thiriart. Ωστόσο, ένιωθε πιο κοντά σε ορισμένους στοχαστές του γερμανικού επαναστατικού - συντηρητικού γαλαξία (συμπεριλαμβανομένου του Ernst Niekisch, ενός Εθνικού Μπολσεβίκου, ο οποίος απελάθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης κατά τη διάρκεια της Εθνικοσοσιαλιστικής περιόδου) παρά στις ιδέες του Χίτλερ. Μετά τον πόλεμο και την πτώση του Τρίτου Ράιχ, ο Thiriart όπως ανέφερα εξέτισε φυλάκιση δύο ετών για συνεργασία και αυτό τον χαρακτήρισε με έναν ιδιαίτερο τρόπο, τόσο σε ηθικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο. Μετά τον πόλεμο αφιερώθηκε στο επάγγελμα του οπτομέτρη και επανέλαβε μόνο την πολιτική δραστηριότητα το 1960, όταν το Κονγκό αποκτά ανεξαρτησία από το Βέλγιο.

Ο Thiriart, βλέποντας την εκμετάλλευση της αφρικανικής ηπείρου ως θεμελιώδες σημάδι της ευρωπαϊκής πολιτικής παρακμής, καθώς και την άνοδο ενός κόσμου που ελέγχεται πλήρως από τον διπολισμό των ΗΠΑ - ΕΣΣΔ, αποφάσισε να υποστηρίξει τα κινήματα που αντιτάχθηκαν σε αυτήν τη διαδικασία. Ένα από όλα, τον Γαλλικό OAS, ο οποίος αντιτάχθηκε μεν σθεναρά στην οπτική της ωμής καπιταλιστικής διείσδυσης μέσα από την αποικιοκρατία αλλά πολέμησε δε υπέρ μιας πλήρης ενσωμάτωσης της ελεύθερης Γαλλικής Αλγερίας που θεωρείτο σύμφωνα με τον νόμο μητροπολιτικό έδαφος καθώς και προπύργιο της Ευρώπης απέναντι στους φανατικούς ισλαμιστές ενώ οι ντόπιοι ήταν οι απόγονοι των εξόριστων προλετάριων της Παρισινής Κομμούνας στην πλειοψηφία τους κομμουνιστές που ενίσχυσαν στην συνέχεια τον Γαλλικό νεοφασισμό. Ο αντάρτικος OAS ήταν ένας μυστικός πολιτικός και στρατιωτικός σχηματισμός που κάποιοι τον θεωρούν κάπως αμφιλεγόμενο αν λάβουμε στα σοβαρά ... τις φημολογούμενες σχέσεις μιας μερίδας της ηγεσία του με την CIA όσο και για τις απόπειρες διείσδυσης του στο Ιταλικό έδαφος (για παράδειγμα στη Λιγουρία).

Στη συνέχεια, το 1962, ο Thiriart ίδρυσε το «Jeune Europe» ή «Young Europe», το πρώτο πανευρωπαϊκό διεθνιστικό κίνημα, το οποίο σκόπευε να δημιουργήσει  μια  ενωμένη «Ευρώπη - Έθνος» από την Βρέστη στο Βουκουρέστι, ανεξάρτητα από τις Σοβιετικές και Αμερικανικές επιρροές. Το κίνημα της Νεανικής Ευρώπης είχε σημαντική δημοτικότητα στην ήπειρο, τόσο πολύ που εξαπλώθηκε σύντομα στο Βέλγιο, την Ολλανδία, την Γαλλία, την Ελβετία, την Αυστρία, την Γερμανία, την Ιταλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Αγγλία. Μεταξύ των Ιταλικής καταγωγής μελών θυμόμαστε τον ιστορικό Franco Cardini και τον συγγραφέα  Claudio Mutti.

Στην συνέχεια, ο Thiriart έδειξε θαυμασμό για τους αντι-αποικιακούς, αντι-σιωνιστικούς και αντι-αμερικανικούς αγώνες των αραβικών χωρών (Αλγερία, Ιράκ, Αίγυπτος και Παλαιστίνη), καθώς και για εκείνα τα παραδείγματα Σοσιαλισμού που απομακρύνθηκαν από το Σοβιετικό μοντέλο (κυρίως, το Ρουμανικό και το Γιουγκοσλαβικό). Είχε επίσης επαφές με κορυφαία στελέχη της Συριακής κυβέρνησης αλλά και με πρόσωπα από τον Λίβανο. Πιστεύω ότι είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι πολλοί μαχητές της Jeune Europe εντάχθηκαν στις τάξεις της Παλαιστινιακής PLO ενώ ο ίδιος ήταν σύμβουλος της Fatah και του Αραφάτ. Ένας από όλους τους «μάρτυρες» ήταν ο Roger Coudroy, ο πρώτος Ευρωπαίος και νεοφασίστας που πέφτει για την Παλαιστινιακή υπόθεση και έχει αναφερθεί σε παλαιότερο άρθρο.

Τα επόμενα χρόνια ζήτησε μάταια την υποστήριξη από αυτές τις χώρες για την δημιουργία ευρωπαϊκών επαναστατικών στρατών, έτοιμων να πολεμήσουν στο έδαφος της ηπείρου για την επανένωση της Ευρώπης. Στην πραγματικότητα, η προσπάθεια του ήταν ανεπιτυχής. Ως πολιτική εμπειρία, η Jeune Europe απέτυχε σύντομα και ο Thiriart αποσύρθηκε στην ιδιωτική ζωή μέχρι το 1981. Ο Thiriart επέστρεψε στη σκηνή εκείνο το έτος, όχι πλέον ως πολιτικός, αλλά ως αγνός θεωρητικός, λέγοντας μάλιστα ότι ανακουφίστηκε, από εκείνη τη στιγμή και μετά, θα μπορούσε να αφιερωθεί στη θεωρητική και πολιτική δραστηριότητα χωρίς να χρειάζεται να απαντήσει σε καμία πολιτική ομάδα.

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου η γεωπολιτική του άποψη για την Ευρώπη άλλαξε σημαντικά. Στην πραγματικότητα, αν στη δεκαετία του 1960 πίστευε ότι η «Ευρώπη - Έθνος» έπρεπε να εκτείνεται από τη Βρέστη στο Βουκουρέστι, τη δεκαετία του 1980 ήταν πεπεισμένος ότι το έδαφος της ΕΣΣΔ θα έπρεπε να είναι μέρος της Ευρώπης, επιτρέποντας έτσι τη γέννηση μιας Ευρωπαϊκής Ρεπουμπλικανικής Αυτοκρατορίας, ενωμένη από το Δουβλίνο ως το Βλαδιβοστόκ.

Μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, το 1992 ο Thiriart προσκλήθηκε από ορισμένα γνωστά μέλη της Ρωσικής πολιτικής αντιπολίτευσης στη Μόσχα, όπου συναντήθηκε με προσωπικότητες, συμπεριλαμβανομένου του πολιτικού επιστήμονα και φιλόσοφου Aleksandr Dugin, με αντιπάλους του Γκορμπατσόφ και Ρώσους νεοφασίστες καθώς και τον γενικό γραμματέα του νεοσύστατου Ρωσικού Κομμουνιστικού Κόμματος (KPRF) Gennady Zugijanov. Στη Μόσχα, ο Thiriart έδωσε  συνέντευξη στην εθνικιστική εφημερίδα "Den", στην οποία είπε ότι η διάλυση της ΕΣΣΔ ήταν η μεγαλύτερη «γεωπολιτική καταστροφή» της εποχής μας προκαλώντας αφασία τόσο στην συστημική ακροαριστερά όσο και στην συστημική ακροδεξιά. 

Στις 22 Νοεμβρίου 1992, ακριβώς τρεις μήνες μετά την επιστροφή του από τη Μόσχα, ο Thiriart πέθανε ξαφνικά από καρδιακή προσβολή. Όπως θυμάται ο Βέλγος διανοούμενος Robert Steukers, «Οι φωνές θρήνησαν με απογοήτευση τον χαμό του  από το Παρίσι στη Μόσχα, από το Μιλάνο μέχρι την Μασσαλία». Όπως προαναφέρθηκε, το γεωπολιτικό όραμα του Thiriart σχετικά με την εδαφική επέκταση της Ευρώπης εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου. Αρχικά θεώρησε απαραίτητο να οικοδομήσει μια ενωμένη Ευρώπη από το Βρέστη στο Βουκουρέστι, ανταγωνιστική τόσο προς την ΕΣΣΔ όσο και για τις ΗΠΑ, η οποία, σύμφωνα με μια ιδέα «Ευρωφρικανική», έπρεπε να προσπαθήσει να ζήσει σε «συμβίωση» με την Αφρική, δημιουργώντας μια σχέση αμοιβαίας βοήθειας  μεταξύ των δύο ηπείρων.

Το όραμα του άλλαξε το 1981, συνοδευόμενο από επανεκτίμηση της ΕΣΣΔ και του Κομμουνισμού. Σύμφωνα με τον Thiriart, το κύριο πρόβλημα για την ευρωπαϊκή ανεξαρτησία ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες, και το μόνο ευρωπαϊκό κράτος που εξακολουθεί να είναι απαλλαγμένο από την Αμερικανική και Σιωνιστική ηγεμονία ήταν η Σοβιετική Ένωση. Επομένως, η ΕΣΣΔ θα έπρεπε να έχει εκπληρώσει το «γεωστρατηγικό της πεπρωμένο», ενώνοντας την με τη Δυτική Ευρώπη. Ο Thiriart δεν θεωρούσε πλέον τον Κομμουνισμό ως μεγάλο πρόβλημα: μέχρι τώρα ήταν μόνο μια νεκρή και αναποτελεσματική ιδεολογία από οικονομική άποψη. Σύμφωνα με τον Thiriart, η μαρξιστική - λενινιστική σκέψη έπρεπε να «αποιδεολογικοποιηθεί», διατηρώντας παράλληλα τον ολοκληρωτικό της χαρακτήρα, χρήσιμο για να δημιουργήσει ένα είδος υπεράνθρωπου υπό την έννοια του Νίτσε.

Με υπονοούμενα, ήλπιζε για την έλευση ενός «νέου Στάλιν» (ο Τσάρος που πάντα υπάρχει στην ψυχή του Ρώσου), ο οποίος θα πρότεινε πώς να μεταρρυθμίσει την ΕΣΣΔ προς μια εθνικιστική πορεία και να την ενοποιήσει με τη Δυτική Ευρώπη. Ο Thiriart, ωστόσο, γνώριζε καλά τις αντιφάσεις που υπάρχουν στο Σοβιετικό καθεστώς και, ως εκ τούτου, πρότεινε την ανάπτυξη δύο ξεχωριστών σφαιρών της ανθρώπινης ζωής: εκείνης του imperium (δηλαδή της πολιτικής και της δημόσιας ζωής, που έπρεπε αναγκαστικά να παραμείνει ολοκληρωτική) και αυτό του dominium (δηλαδή, της ιδιωτικής ζωής, που έπρεπε να χαρακτηρίζεται από ελευθερία σκέψης).

Απλοποιώντας τη σκέψη, μπορούμε να πούμε ότι ο Thiriart αντιτάχθηκε στην ιδέα μιας θεσμικής και κοινοβουλευτικής Ευρώπης (χαρακτηριστικό της σημερινής Ε.Ε.), υπέρ μιας πολιτικής Ευρώπης υπό την ηγεσία μιας επαναστατικής ελίτ, προικισμένης με μια αποτελεσματική και πειστική ιδεολογία. Αυτή η επαναστατική ελίτ θα έπρεπε να είχε δημιουργήσει ένα πραγματικό επαναστατικό κόμμα, με στόχο να αγωνιστεί για την ενοποίηση της Ευρώπης. Η Ευρώπη θα έπρεπε να έχει εκπληρώσει το πεπρωμένο της μέσω της ενοποίησης με την ΕΣΣΔ, να αντιτίθεται στις Ηνωμένες Πολιτείες και να διατηρεί καλές σχέσεις με την Κίνα και τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας. Τελικά, το ευρωπαϊκό όραμα του Thiriart (και της διεθνούς τάξης) θυμίζει πολύ την ιδέα των μεγάλων χώρων όπως αναλύονται από τον διανοητή Carl Schmitt.

Ο Jean Thiriart, είναι ένας άδικα ξεχασμένος χαρακτήρας του Ευρωπαϊκού πολιτικού, ιστορικού και φιλοσοφικού πανοράματος του δεύτερου μισού του εικοστού αιώνα. Έβαλε όμως και αυτός το λιθαράκι του στην προσπάθεια και άλλων στοχαστών, να δημιουργηθεί μια Ευρώπη που θα ήταν αντάξια της ιστορίας και της κληρονομιάς της, πράγμα που ακόμη φαντάζει αν όχι ακατόρθωτο τουλάχιστον πάρα πολύ δύσκολο!