Το ταξίδι στη Σπάρτη Μωρίς Μπαρές / Maurice Barrès

Το ταξίδι στη Σπάρτη

Μωρίς Μπαρές / Maurice Barrès

Editions du Trident, Παρίσι, 1987, σσ. 176

γράφει ο Διόνυσος Ανδρώνης

Ο Ζαν Ζιλ Μαλλιαράκης είναι ένας σημαντικός εκδότης και δυστυχώς αυτό είναι το πρώτο έργο του οίκου του που παρουσιάζουμε. Όπως γνωρίζετε, ο Maurice Barrès (1862-1923) είναι «ο εφευρέτης του Γαλλικού Εθνικισμού» (γραμμένο στο οπισθόφυλλο) και αυτό το μυθιστόρημα δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1906. Αυτή η επανέκδοση είναι αισθητικά πολύ όμορφη, όπως τα περισσότερα του ίδιου εκδότη. Το μυθιστόρημα ξεκινά με ένα κεφάλαιο αφιερωμένο στον Λουί Μενάρ (1822-1901) αφού ο συγγραφέας αυτός χαρακτηρίζεται ως «ειδωλολάτρης» από τους σύγχρονους αναγνώστες. 

Με αυτήν την ευκαιρία θα θέλαμε να αναπαράγουμε για εσάς ένα απόσπασμα του Ménard για να σας βάλει στο πνεύμα του Barrès και του ταξιδιού του: «όλα τα μέρη του σύμπαντος εμψυχώνονται από μια θεϊκή ζωή. Εκεί που οι άνθρωποι στις μέρες μας δεν βλέπουν μόνο αδρανή πράγματα, Οι αρχαίοι αναγνωρίζουν τις ζωντανές ενέργειες και είναι αυτές οι κρυφές δυνάμεις που αποκαλούσαν θεούς» (στο «Προσανατολισμοί για έναν κοσμικό παγανισμό», εκδόσεις Lore, Γαλλία, 2014). Το μυθιστόρημα γράφτηκε μεταξύ 1900-1905.

Ο αφηγητής Barrès φτάνει με πλοίο στην Ελλάδα το 1900 και αρχίζει να επισκέπτεται πρώτα την Ακρόπολη πριν κατέβει στη Σπάρτη. Στη σελίδα 31 αποκαλεί την Αθήνα «αλβανικό χωριό», ίσως γιατί εκείνη την εποχή υπήρχαν πολλοί Αρβανίτες ακόμα και στην πρωτεύουσα. Η ακραία φτώχεια θα μπορούσε να είναι ο δεύτερος λόγος για αυτόν τον χαρακτηρισμό. Στη σελίδα 55 μαθαίνουμε ότι ο Φειδίας (ο διάσημος γλύπτης) είχε βασανιστεί και καταδικαστεί σε θάνατο και αυτό μας θυμίζει τη Βουλγαρική ταινία «Αίσωπος» που σας έχουμε ήδη παρουσιάσει. Οι θέσεις του εθνικισμού «κολακεύουν έντονα ένα κάπως περήφανο άτομο, γιατί τον παρατείνουν στο παρελθόν και στο μέλλον της φυλής του, του επιτρέπουν να αισθάνεται ότι η ανθρωπότητα ζει σε μια στενή ελίτ, όπου βρίσκεται ακόμα και ο ίδιος» (ό.π. .παραπομπή σελίδα 74).

«Κάτι ελαφρύ και γενναιόδωρο, δηλαδή ιπποτικό, νιώθουμε αιώνια στη χώρα μας, που καθησυχάζει το θάρρος, όπως η αρχαία Αθήνα βάζει στο μυαλό των ενθουσιωδών αυτές τις αρετές του μέτρου και της σύνεσης. που έκαναν τον Οδυσσέα τον πιο δημοφιλή ήρωα του» (ό.π. .παραπομπή σελίδα 88). Δεν πρόκειται να σας αποκαλύψουμε το τέλος, αλλά πρόκειται να αναπαράγουμε αυτό το απόφθεγμα του Γάλλου αρχαιολόγου Paul Foucart (1836-1926): «Ο Δρ Τζέβονς εμπνεύστηκε από τις θεωρίες της παλιάς ανθρωπολογικής σχολής: βλέπουμε να επανεμφανίζεται, για να εξηγήσει τις τελετουργικές πράξεις των Ελευσίνιων μυστικιστών, τον τοτεμισμό σε συνδυασμό με τις κοινοτικές θυσίες, που επινοήθηκε για τη χρήση των Σημιτών» (στο «Μυστήρια της Ελευσίνας», 1η έκδοση το 1872, απόσπασμα που αναπαράγεται στις εκδόσεις Dualpha, Παρίσι, 2009, σελίδα 380). 

Όπως βλέπετε, αυτός ο αρχαιολόγος μας λέει ότι οι Εβραίοι έβαλαν το ίδιο τους το χέρι στα μυστήρια της Ελευσίνας και προσθέτουμε ότι οι άλλοι Εβραίοι (όχι μόνο οι αρχαιολόγοι) παντού αλλού.

link: Ο Μωρίς Μπαρρές και η εθνικιστική ηγεμονία των Ιδεών (του Ιάσωνος Δράγου)

Βιβλιοπαρουσίαση της Πανεπιστημιακής μελέτης του Παρασκευά Ματάλα «Κοσμοπολίτες Εθνικιστές: Ο Μωρίς Μπαρρές και οι ανά τον κόσμο ‘’μαθητές’’ του», Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης, Δεκέμβριος 2021